Θάνος Παπαδόπουλος

Η διαμάχη αυτή είναι αποτέλεσμα της ξαφνικής εισόδου στην παγκόσμια οικονομία της Κίνας και στη συνέχεια της Ινδίας, της Ινδοκίνας και της Ινδονησίας. Το 2017 η Ινδία και η Κίνα είχαν μεγέθυνση των ΑΕΠ γύρω στο 7%. Το πρώτο εξάμηνο του 2018, παρά τις μίζερες προβλέψεις των δυτικών οικονομολόγων και οικονομολογούντων, οι τρεις χώρες είχαν μεγέθυνση του ΑΕΠ 6,7%. Την ίδια περίοδο (2017) οι ΗΠΑ και η Ευρώπη είχαν ανάπτυξη γύρω στο 2,5%, ενώ και το 2018 δεν προβλέπεται μεγαλύτερη ανάπτυξη για τις χώρες του Βορείου Ατλαντικού. Μπορεί μόνο ν' αλλάξει η κατανομή ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης στην Ασία δεν είναι ευκαιριακοί η συμπτωματικοί. Η Κίνα, η Ινδία, το Βιετνάμ είχαν τέτοιους και μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης από τότε που εγκατέλειψαν (η Κίνα και το Βιετνάμ) το σύστημα του κρατικού καπιταλισμού χωρίς Αγορά και φιλελευθεροποίησαν την οικονομία τους, εισάγοντας ταυτόχρονα ξένες επενδύσεις (κεφάλαια) και τεχνολογία. Είχαν αυτούς τους ρυθμούς ανάπτυξης και όταν οι ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης είχαν ύφεση, λόγω της κρίσης του 2007-2010. Έτσι, εξάλλου, κάλυψαν κι ένα μεγάλο μέρος της τεράστιας απόστασης που τις χωρίζει από τα κράτη του Ατλαντικού.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών το 2030 η Κίνα θα έχει μεγαλύτερο ονομαστικό ΑΕΠ από τις ΗΠΑ (σε αγοραστική δύναμη το ΑΕΠ της Κίνας είναι ήδη μεγαλύτερο από το ΑΕΠ των ΗΠΑ). Το 2050 η Ινδία θα ξεπεράσει κι αυτή το ΑΕΠ των ΗΠΑ (σε αγοραστική δύναμη πολύ πριν το 2040). Οι ΗΠΑ θα ανταγωνίζονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την τρίτη και τέταρτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Η κατάταξη στην παγκόσμια οικονομία δεν είναι μόνο φιγούρα για τα κράτη και τις κυβερνήσεις, αλλά δείχνουν και το πραγματικό βιοτικό επίπεδο των λαών και την ισχύ και την επιρροή των κρατών στη διεθνή σκηνή. Λόγου χάρη, η μέση ετήσια κατανάλωση κρέατος στην Κίνα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ ιχνογραφεί καλύτερα την κατάσταση των λαών των δύο χωρών. Οι Αμερικανοί καταναλώνουν 105 κιλά κρέατος το χρόνο και οι Κινέζοι 97 κιλά.

Η στρατηγική του Πεκίνου που ήδη πραγματοποιείται αποβλέπει στην ενοποίηση του οικονομικού χώρου της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης. Γι΄ αυτό έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα «Ο Δρόμος του Μεταξιού», ένα πρόγραμμα 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, το Σύμφωνο της Σαγκάης και άλλους γεωπολιτικούς θεσμούς, που συνδέονται με την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών, όπου ηγείται η Ρωσία. Η Ρωσία, η Ινδία, το Πακιστάν, οι χώρες της κεντρικής Ασίας συμμετέχουν και στους δυο θεσμούς που έχει σχεδιάσει η Κίνα, δημιουργώντας έτσι ένα ασιατικό μπλοκ που το συνδέουν οικονομικοί, πολιτικοί και στρατιωτικοί δεσμοί.

Λιμάνια, αεροδρόμια, οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα και επενδύσεις στην ενέργεια ξεκινούν από τις ακτές του Ινδικού Ωκεανού και προχωρούν από τη μια στην ενδοχώρα της Ασίας κι από την άλλη ενοποιούν τις χώρες της Ασίας με τις χώρες της ανατολικής Αφρικής και την ενδοχώρα της έως τις ακτές του Ατλαντικού. Η ναυτική βάση της Κίνας στο Τζιμπουτί ελέγχει όλη την Ερυθρά Θάλασσα έως τη Διώρυγα του Σουέζ και ταυτόχρονα τις ακτές της Αραβικής χερσονήσου και την είσοδο του (Περσικού) Κόλπου. Σ' αυτό το πρόγραμμα δεν περιλαμβάνεται μόνον η Αμερική. Για τη Βόρεια και Νότια Αμερική έχουν εκπονηθεί και εφαρμόζονται ειδικά προγράμματα διείσδυσης.

Ο εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε ο Τραμπ με την Κίνα είναι κραυγαλέα και σπασμωδική εμφάνιση του οικονομικού και στρατηγικού πολέμου των ηπείρων. Οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ στο χάλυβα και στο αλουμίνιο του Πεκίνου και οι δασμοί που απειλεί να βάλει σε προϊόντα της Κίνας έως 200 δισ. δολάρια καθώς και οι αντίστοιχοι που επέβαλε το Πεκίνο κι απειλεί να βάλει σε αμερικανικά προϊόντα δεν είναι η μόνη εκδήλωση του οικονομικού πολέμου. Επίσης περιλαμβάνονται και οι αμοιβαίες απαγορεύσεις για εξαγορές μεγάλων επιχειρήσεων στρατηγικού χαρακτήρα, σε ΗΠΑ και Κίνα.

Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ για την αποτροπή της Κίνας να κατακτήσει την ηγεμονία της παγκόσμιας οικονομίας είναι λάθος στρατηγική για πολλούς λόγους. Οι πιο σημαντικοί είναι:

1. Η Κίνα θα κατακτήσει την πρώτη θέση στην παγκόσμια οικονομία επειδή διαθέτει 1.400 εκατομμύρια ανθρώπους πληθυσμό και οι ΗΠΑ μόνο 330 εκατομμύρια. Η Κίνα για την μέχρι τώρα ανάπτυξή της έχει χρησιμοποιήσει μόνο τον μισό πληθυσμό της - αυτόν που κατοικεί στα παράλια. Από φέτος μπαίνουν στη διαδικασία της ανάπτυξης και τα υπόλοιπα 700 εκατομμύρια Κινέζων.

2. Η ήπια ηγεμονία της Κίνας στον Ινδικό Ωκεανό και στις χώρες έως την κεντρική Ασία (σε συνεργασία με τη Ρωσία και την Ινδία) δεν μπορεί ν' αμφισβητηθεί επειδή τα 5 τρισ. δολάρια διαμορφώνουν τις υποδομές σε πάνω από 65 χώρες σε Ασία και Αφρική. Σ' αυτόν το χείμαρρο επενδύσεων και κεφαλαίων ο Τραμπ αποφάσισε να διαθέσει το γελοίο ποσό των… 113 εκατομμυρίων δολαρίων για επενδύσεις στη… Νοτιοανατολική Ασία! Θα γέλασαν με την καρδιά τους οι Ασιάτες ηγέτες όταν άκουσαν τον Μάικ Πομπέο (υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ) να το ανακοινώνει.

3. Η διαφορά στην ποιότητα και στον χαρακτήρα των επενδύσεων. Οι επενδύσεις στον Δρόμο του Μεταξιού γίνονται σε υποδομές (λιμάνια, αεροδρόμια, οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα) και στην ενέργεια, που έχουν μικρές αποδόσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι επενδύσεις των ΗΠΑ από την άλλη παραδοσιακά γίνονταν σε περιοχές με χαμηλά ημερομίσθια και φτηνές πρώτες ύλες που αποφέρουν γρήγορα και μεγάλα κέρδη. Οι επενδύσεις στις υποδομές ευνοούν την ανάπτυξη των χωρών που τις δέχονται. Οι επενδύσεις των ΗΠΑ εμποδίζουν την ανάπτυξή τους.

Υπάρχει, τέλος, κι ένας ακόμη λόγος για τη βέβαιη αποτυχία του οικονομικού πολέμου του Τραμπ κατά της Κίνας. Ξεκινώντας έναν τέτοιο πόλεμο έπρεπε να συσπειρώσει γύρω του όλους τους συμμάχους του και φυσικά τον πιο ισχυρό οικονομικά, την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν δεν ανέκοπτε έτσι την πορεία της Κίνας και της Ασίας προς την κορυφή της παγκόσμιας οικονομίας, τουλάχιστον θα την καθυστερούσε. (Αυτά τα γράφουν όλα τα εγχειρίδια στρατηγικής και τακτικής). Ο Τραμπ, όμως, αντί να συσπειρώσει τους συμμάχους των ΗΠΑ, τους σκόρπισε, τους διέλυσε. Θεωρεί εχθρό την Ευρωπαϊκή Ένωση κι επιδιώκει να τη διαλύσει. Διέλυσε τη NAFTA κι αποσύρθηκε από τη Συμφωνία του Ειρηνικού, αλλά δεν κατάφερε να τη διαλύσει. Αποσύρθηκε από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα κι από τη Συμφωνία για τα Πυρηνικά του Ιράν, ρίχνοντάς το κατευθείαν στην αγκαλιά της Ρωσίας και της Κίνας. Δηλαδή οδήγησε τις ΗΠΑ στην απομόνωση ενώ σχεδίαζε οικονομικό πόλεμο. Καταστροφή.

Σ' αντίθεση με τα παραπάνω εξαπέλυσε μια σπασμωδική προσωπική εξωτερική πολιτική προς τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα. Συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, μάλλον για το ζήτημα της τύχης του στην προεδρία των ΗΠΑ. Διαφορετικά, αν είχε σκοπό να τον αποσπάσει από το ασιατικό μπλοκ, τότε έχει αποτύχει πριν αρχίσει. Επειδή η Ρωσία δεν πρόκειται να ξεχάσει έναν αιώνα αντιπαλότητας με τις ΗΠΑ, ούτε την προσπάθεια του Τζορτζ Μπους του μικρού να κάνει οικονομική και στρατηγική απόβαση στην Κεντρική Ασία στις αρχές του αιώνα, που την απέκρουσε με τη βοήθεια της Κίνας. Όσον αφορά τη συνάντηση με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, απλώς έβγαλε τη Βόρεια Κορέα από τη διεθνή απομόνωση. Κι αν ισχύσει η συμφωνία για την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής χερσονήσου, τότε θα τον απαλλάξει από τις δαπάνες για το πυρηνικό και πυραυλικό του πρόγραμμα.

Οι αυτοσχεδιασμοί του Τραμπ οδηγούν από τη μια σε πλήρη αποτυχία τον εμπορικό και οικονομικό του πόλεμο με την Κίνα κι από την άλλη δημιουργούν σημεία θερμής επαφής. Δηλαδή αιτίες για νέες "κρίσεις πυραύλων". Κι αυτό είναι που ενδιαφέρει τον κόσμο. Τα υπόλοιπα αφορούν τους πολίτες των ΗΠΑ που τον ανέχονται.


---------------------------
* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας