Το «υπέροχο 1989» 30 χρόνια μετά
tsekouras-thanasis-2

Θανάσης Τσεκούρας

Το «υπέροχο 1989» 30 χρόνια μετά

Τα 30 χρόνια μετά το «1989» προσφέρουν μια ιδανική στιγμή για απολογισμούς. Αρκεί να φύγουμε για λίγο από την ελληνική ενδοχώρα. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι ενώ για όλο τον κόσμο υπάρχει το «υπέροχο 1989», στα εγχώρια ο ορίζοντας περιορίζεται στο «βρώμικο 1989» με τις γνωστές ιστορίες και τους αντίστοιχους πρωταγωνιστές. Ακόμη μια υπόμνηση ότι η Ελλάδα συνιστά μια διαρκή «εξαίρεση» σε σχέση με τις εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο

Ποια λοιπόν ήταν η στιγμή του «υπέροχου 1989»; Με τον απόλυτο συμβολισμό της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, ήταν η κατάρρευση του «ιστορικού κομμουνισμού». Αλλωστε λίγο μετά το Βερολίνο ακολούθησε και τυπικά η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.

Ο φιλελευθερισμός και η δημοκρατία αναδύθηκαν με αέρα παντοδυναμίας στο προσκήνιο ως οι αδιαφιλονίκητοι νικητές μιας ιστορίας και μιας διαμάχης που κράτησε πάνω από έναν αιώνα.

Αρκετοί προβεβλημένοι φιλελεύθεροι διανοούμενοι, με προεξάρχοντα τον Φρανσουά Φυρέ, πήγαιναν και ένα βήμα παραπάνω. Εριχναν στην πυρά όχι μόνο τον κομμουνισμό και τη Σοβιετική Ενωση, αλλά μαζί και την ιδέα της «επανάστασης» σε όλες τις εκδοχές της. Ακόμη και στην περίπτωση του απόλυτου φετίχ, την ίδια τη Γαλλική Επανάσταση. Μια «περιττή αιματοχυσία» τη χαρακτήριζε ο Φυρέ και αμφισβητούσε τα στοιχειώδη θετικά αποτελέσματά της.

Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε στη Γαλλία και το μανιφέστο του Φρανσουά Φυρέ («Το τέλος της γαλλικής εξαίρεσης»). Στόχος μια «Δεύτερη Αριστερά» χωρίς τον κρατισμό, τον συγκεντρωτισμό και τον γιακωβινισμό της «Πρώτης Αριστεράς», γιατί όλα αυτά οδηγούν κατευθείαν στον ολοκληρωτισμό.

Από την άλλη πλευρά των συνόρων, οι παραδοσιακοί διανοούμενοι της Δεξιάς, επίσης, έδιναν όρκους πίστης στον φιλελευθερισμό, με κορυφαίο παράδειγμα το «Τέλος της Ιστορίας» του Φράνσις Φουκουγιάμα.

Εν κατακλείδι λοιπόν, το «υπέροχο 1989» αποτέλεσε ένα καθοριστικό σημείο καμπής στο οποίο το ρολόι της Ιστορίας γύρισε προς την παγκόσμια επικράτηση του φιλελευθερισμού, με διάφορες εκδοχές, εθνικές ή διεθνείς, δεξιόστροφες ή αριστερόστροφες, ανοίγοντας έναν νέο ιστορικό κύκλο που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Κλείσιμο
30 χρόνια μετά ο απολογισμός είναι αμφίβολος. Ο ολοκληρωτισμός δεν τέλειωσε - απλώς άλλαξε μορφές και τυπολογία: από τα «αντιφιλελεύθερα» καθεστώτα της Ουγγαρίας και της Πολωνίας έως την Τουρκία του Ερντογάν και τη Ρωσία του Πούτιν.

Η οικονομική ανάπτυξη δεν κατάφερε ούτε καν να πλησιάσει τους ρυθμούς, τη σταθερότητα και την καθολικότητα της «ένδοξης τριαντακονταετίας» που ακολούθησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κοινωνικές ανισότητες παίρνουν διαστάσεις 19ου αιώνα σε όλες τις χώρες της Δύσης. Ιστορικά επιτεύγματα, όπως η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κλυδωνίζονται από υπαρξιακές κρίσεις. Ο ακροδεξιός λαϊκισμός απειλεί στις περισσότερες χώρες ιστορικές κατακτήσεις και δημοκρατικούς θεσμούς.

Ολα συνθέτουν μια εικόνα γενικευμένης κρίσης, η οποία δεν είναι άλλη από μια παγκόσμια κρίση του φιλελευθερισμού. Προφανώς λιγότερο δραματική από την κρίση του «ιστορικού κομμουνισμού», πριν από 30 χρόνια. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μια κρίση λιγότερο επικίνδυνη. Αλλωστε το μέλλον δεν έχει τελειώσει ακόμη…
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα