Θανάσης Τσεκούρας

Η συγγραφέας, παλιά κομμουνίστρια, εγκατέλειψε το ΚΚΓ μετά τη σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία (1956) και έκτοτε περιέγραψε με πρωτοποριακές μελέτες το φαινόμενο του «ολοκληρωτισμού», πολύ πριν από τη Χάνα Αρεντ και τους υπόλοιπους.

Το βιβλίο της ξεχώρισε από μια καινοτομία. Δεν κατέγραψε τον γαλλικό κομμουνισμό με βάση την κλασική πολιτική ανάλυση, αλλά με έννοιες δανεισμένες από την εθνογραφία και την κοινωνική ανθρωπολογία.

Μια κοινότητα ανθρώπων (οι Γάλλοι κομμουνιστές) σε μια νησίδα της κοινωνίας, με κοινή γλώσσα, σύμβολα, τελετουργίες και συμπεριφορές. Λιγότερο ένα κόμμα και περισσότερο μια φυλή. Κάτι σαν τις απομονωμένες φυλές του Αμαζονίου, που λίγα χρόνια πριν είχε περιγράψει ο Κλοντ Λεβί Στρος στους «Θλιμμένους Τροπικούς» του. Εξ ου και τα δάνεια από την κοινωνική ανθρωπολογία.

Τι μας χρειάζεται τώρα αυτή η ξεχασμένη συζήτηση; Γιατί κρύβει ανατριχιαστικές αναλογίες με όσα συνέβησαν το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στις συνεδριακές διαδικασίες του ΚΙΝ.ΑΛ. Λιγότερο ένα κόμμα, περισσότερο μια φυλή.

Με όλα τα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, η φυλή διαμορφώνει την ταυτότητά της μέσα από τη διαδικασία του τοτεμισμού. Τη λατρεία σε ένα τοτέμ, για το οποίο απαγορεύεται η κρίση, η αξιολόγηση και -πολύ περισσότερο- η αμφισβήτηση. Οσο ενισχύεται η απειλή από τις εξωτερικές κοινότητες στη φυλή τόσο επιδεινώνεται ο τοτεμισμός, ο οποίος σταδιακά εξελίσσεται σε παραλήρημα και τρέλα. Μέχρι το τέλος, όπου ο τοτεμισμός συνήθως κανιβαλίζει τη φυλή οδηγώντας σε αμοιβαία εξαφάνιση.

Να επιστρέψουμε από τις φυλές του Αμαζονίου στο πιο κοντινό ΣΕΦ. Η συρρίκνωση του ΚΙΝ.ΑΛ.-ΠΑΣΟΚ μέσα σε μία δεκαετία δεν έχει προηγούμενο στην ευρωπαϊκή Ιστορία. Από το 43,92% στις εκλογές του 2009 στο 12,28% τον Ιούνιο του 2012, στο 4,68% τον Ιανουάριο του 2015 και στο 6,29% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Οι αριθμοί περιγράφουν την πορεία ενός χώρου προς την άβυσσο.

Εχει όμως συνέχεια η αριθμητική του τρόμου. Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε λίγες μέρες πριν από το Συνέδριο, τα ευρήματα δείχνουν ότι στις ηλικίες 17-34 ψηφίζει ΚΙΝ.ΑΛ. το 0,8% των ψηφοφόρων. Στις ηλικίες 35-44 το 2,6% και στις ηλικίες 45-54 το 3,1% (Metron Analysis, Φεβρουάριος 2019). Τα συμπεράσματα προφανή.

Τι κάνει λοιπόν ένας πολιτικός οργανισμός και όχι μια φυλή μπροστά στην απειλή της εξαφάνισης; Το ελάχιστο, προβληματίζεται. Επιχειρεί να δώσει απαντήσεις. Ψάχνει μια ριζική ανανέωση. Εντοπίζει τα λάθη. Εγκαταλείπει τις παλιές συνήθειες και αναζητεί μια νέα κουλτούρα.

Τι είδαμε στο ΚΙΝ.ΑΛ.; Ολα τα πρόσωπα του δράματος επί σκηνής. Σαν να μην άλλαξε τίποτα από τη δεκαετία του ’90. Ακατάσχετος βερμπαλισμός, στομφώδης ρητορική, μικρομεγαλισμός, παραγοντιλίκι και αλαζονεία. Για να επανέλθουμε στις φυλές και τον Λεβί Στρος μια απέλπιδα βουτιά στη «δεξαμενή των αναμνήσεων». Συνδυασμένη με μια κλασική γιορτή τοτεμισμού αφιερωμένη στον «φύλαρχο της φυλής», τον Ανδρέα. Είπαμε «να τον μεθύσουμε τον ήλιο». Τελικά τον ψεκάσαμε...