Στέφανος Τζανάκης

Καινούργιο κοίτασμα δεν υπάρχει ούτε για δείγμα – επομένως, τα πράγματα είναι απλά: Οι πάντες προβλέπουν μείωση της ζήτησης – όχι επειδή θα πιάσουν τόπο οι εκκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εξοικονόμηση ενεργειας, αλλά επειδή είμαστε μπροστά σε μία παγκόσμια ύφεση.Λιγότερη παραγωγή, λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Λιγότερη ανάπυξη, περισσότερη φτώχεια.

Είναι το χρονικό μίας προαναγγελθείσας καταστροφής. Στην αρχή, ήταν η πανδημία – αρκετές επιχειρήσεις έκλεισαν λόγω lockdown, άλλες άλλαξαν προσανατολισμό. Οι απολύσεις ήταν πάρα πολλές – αλλά οι περισσότεροι επιβίωσαν με τα κρατικά επιδόματα, κυρίως στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.

Ο κορωνοϊός απορρύθμισε την παραγωγή – και έφερε μεγάλες ανατιμήσεις από κάποια στιγμή και μετά, όταν άρχισε η επιστροφή στην κανονικότητα. Λίγο πριν βρεθεί μία νέα ισορροπία, ήλθε η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Είχαν προηγηθεί τα παιχνίδια του με το φυσικό αέριο, που εκτίναξαν τις τιμές στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο.

Η παγκόσμια αγορά βρέθηκε – πριν ακόμα ξεκινήσει η εισβολή στην Ουκρανία - με τεράστια ρευστότητα από τα χρήματα που έδιναν αφειδώς οι κυβερνήσεις για να κρατήσουν όρθια την οικονομία εν μέσω πανδημίας σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον που έφτιαξε η πανδημία και ο Πούτιν. Οι Κεντρικές Τράπεζες άρχισαν να ανεβάζουν τα επιτόκια για να τιθασσεύσουν τις τιμές – και τώρα το πράγμα δεν μαζεύεται.

Εν ολίγοις, η παγκόσμια οικονομία θα πάει στον πάτο, πριν αρχίσει να ανεβαίνει και πάλι – εκτός κι αν ο Πούτιν αποφασίσει να αποδείξει ότι δεν μπλοφάρει με τα πυρηνικά του , οπότε τα χάπια ιωδίου που μοιράζουν οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να σώσουν τον Κόσμο και ο πλανήτης θα γίνει ακατοίκητος. Αν η Ρωσία δεν φτάσει στα άκρα, απλώς εκατομμύρια άνθρωποι θα γίνουν πολύ φτωχότεροι, πριν αρχίσουν να βλέπουν ξανά φως στο βάθος του τούνελ.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ποια είναι η θέση των Ελλήνων; Η κατάσταση είναι περίπλοκη – όπως περιγράφουν πολλοί την σχέση τους στο Facebook. Η αλήθεια είναι ότι η χώρα μας βγαίνει από μία ιδιαίτερα επιτυχημένη τουριστική χρονιά, με τα φορολογικά έσοδα να σπάνε τα ρεκόρ. Αλλά ταυτόχρονα, η κυβέρνηση οφείλει να μειώσει το κόστος της ενεργειακής κρίσης για νοικοκυριά και επιχειρήσεις – και το κάνει. Με τον δικό της τρόπο, που είναι αμφιλεγόμενος – είναι άλλο πράγμα να μειώνεις τους φόρους προσδοκώντας ότι αυτό θα έχει πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις στην οικονομία και άλλο να έχεις υπερέσοδα τα οποία διανέμεις στη συνέχεια με δικά σου κριτήρια. Αλλά το σημαντικό στην όλη υπόθεση είναι ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτό που (μας) συμβαίνει θα τελειώσει σε μερικές εβδομάδες ή σε μερικούς μήνες.

Αντίθετα, η αναγγελία της επιστράτευσης από τον Πούτιν προσανατολίζει τους πάντες ότι αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία θα παραταθεί επ' αόριστον, με ανυπολόγιστο οικονομικό κόστος για ολόκληρο τον πλανήτη, πέρα από το επίσης ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι κοινωνίες δεν έχουν την πολυτέλεια να βλέπουν τα πράγματα από την απόσταση του θεατή. Δεν υπάρχει χώρα που δεν θα πληγεί από την καταιγίδα που έχει ήδη ξεκινήσει – και στο προβλεπτό μέλλον θα επεκταθεί σε όλον τον πλανήτη.

Για παράδειγμα, η Ελλάδα με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί να περιμένει για το 2023 μία ανάλογη τουριστική χρονιά με το 2022. Οι Ευρωπαίοι, που ήταν και παραμένουν οι καλύτεροι πελάτες μας, δεν πρόκειται να έχουν τα ίδια πραγματικά εισοδήματα την επόμενη χρονιά. Όταν γίνεσαι φτωχότερος, οι διακοπές γίνονται μία πολυτέλεια για πολύ λιγότερους...

Η ζωή τα έφερε έτσι, ώστε η Ελλάδα να έχει περάσει το πάθημα της κρίσης από το 2010. Τότε που βεβαιότητες κατέρρευσαν, τότε που οι ασήμαντοι έγιναν ταγοί, τότε που πολλοί πίστεψαν ότι μπορούσαν να κάνουν στην κα Μέρκελ μία προσφορά που δεν θα μπορούσε να αρνηθεί. Ήλθε ο καιρός να μάθουμε κατά πόσον το πάθημα έγινε μάθημα...