Πάνος Λουκάκος

Για μία ακόμη φορά η προοπτική των συνομιλιών αυτών ερεθίζει τους καθ’ έξιν αρνητές κάθε μορφής διαλόγου με την Αγκυρα. Και για μία ακόμη φορά, όπως πριν από 30 χρόνια με το ζήτημα της «Βόρειας Μακεδονίας», ο Αντώνης Σαμαράς σηκώνει πρώτος ψηλά τη σημαία του «ανένδοτου πατριωτικού μετώπου» και γίνεται πάλι το κεντρικό πρόσωπο της κατ’ αυτόν προάσπισης των εθνικών συμφερόντων.

«Δεν συνομιλείς με πειρατές», έχει πει πρόσφατα. Και προ ολίγων ημερών μιλώντας στην Κύπρο υποστήριξε την άποψη ότι ακούγεται πως μαγειρεύονται λύσεις άδικες και καταστροφικές πέραν του Κυπριακού, εκ παραλλήλου και με το Αιγαίο πλέον. Η διάλυση του κυπριακού κράτους, είπε, θα φέρει και τον διαμελισμό του Αιγαίου και έτσι θα αρχίσει η συρρίκνωση της ίδιας της Ελλάδας. Τα ήρεμα νερά όταν οδηγούν σε σιωπηλή αποδοχή τετελεσμένων φέρνουν πάντα τεράστιες φουρτούνες, πρόσθεσε.

Αυτές οι δηλώσεις του κ. Σαμαρά αναζωπύρωσαν μια ευρύτερη έξαψη στον χώρο της εθνολαϊκιστικής Ακροδεξιάς. Ο κ. Βελόπουλος έσπευσε να δηλώσει ότι «στη νέα του παρέμβαση ο Αντώνης Σαμαράς φαίνεται να αντιλαμβάνεται αυτό που καταγγέλλει εδώ και χρόνια η Ελληνική Λύση, ήτοι το διαφαινόμενο έγκλημα Μητσοτάκη στο Κυπριακό». Ακόμα και η κυρία Λατινοπούλου ζήτησε το δικό της μερίδιο από τη δόξα του ανέξοδου «πατριωτισμού» προτείνοντας ως επόμενο Προέδρο της Δημοκρατίας τον κ. Σαμαρά. Και στη συζήτηση στη Βουλή για τον απολογισμό της αντιπυρικής περιόδου ο κ. Βελόπουλος έκανε τη δική του ρελάνς: «Κάποιος θα πρέπει να κηρύξει τον πόλεμο στην Τουρκία... Οταν θα αρχίσουν να βομβαρδίζουν οι Τούρκοι, θα υπάρχει το 112 να τρέχουμε να κρυφτούμε όλοι μαζί... Θα φτάσουν στο Σούνιο, θα φτάσουν στην Ακρόπολη», είπε χαρακτηριστικά.

Εν μέσω αυτού του εθνολαϊκιστικού παροξυσμού, ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης προσπάθησε να πει τα απλά, λογικά και αυτονόητα. Οτι δηλαδή οι συζητήσεις με την Τουρκία, από την ελληνική πλευρά, αφορούν αποκλειστικά και μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με πλήρη εφαρμογή των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου. Οποιοδήποτε άλλο ζήτημα θέσει η τουρκική πλευρά, κάτι που ασφαλώς θα κάνει, δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης και πολύ περισσότερο συμφωνίας.

Είναι βεβαίως προφανές ότι και στις συνομιλίες της Αθήνας η Τουρκία θα θέσει τις δικές της απόψεις: δηλαδή τη λεγόμενη «ολιστική προσέγγιση για την επίλυση των προβλημάτων του Αιγαίου», λύση-πακέτο που περιλαμβάνει την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, τις γκρίζες ζώνες, την κυριαρχία σε διάφορες βραχονησίδες, το εύρος των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης κ.λπ., κ.λπ.

Πρόκειται για ζητήματα που έρχονται και επανέρχονται, συνήθως προσαυξημένα κάθε φορά, σε όλες τις εδώ και 50 χρόνια αποτυχημένες απόπειρες μιας ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Σταθερά η Τουρκία προβάλλει επίμονα τη λύση-πακέτο και σταθερά και ορθότατα εμμένει η ελληνική πλευρά πως μόνη διαφορά είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Αυτό θα συμβεί πάλι και ίδια θα είναι τα αποτελέσματα στις συνομιλίες της 8ης Νοεμβρίου. Με άλλα λόγια, ούτε ζήτημα ξεπουλήματος του Αιγαίου υφίσταται, ούτε προοπτικές διανοίγονται για μια ουσιαστική πρόοδο στην επίλυση των υφιστάμενων διαφορών.

Ποιος είναι λοιπόν ο στόχος αυτών των συναντήσεων, της προσεχούς και εκείνων που προηγήθηκαν; Κανένας άλλος παρά η διασφάλιση μιας κατά το δυνατόν μακρύτερης περιόδου ηρεμίας και η διατήρηση σχετικά ομαλών σχέσεων μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας μέσω ενός άνευ αποτελεσμάτων διαλόγου. Λύσεις ούτε πρόκειται ούτε μπορεί να υπάρξουν. Η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί ποτέ ότι μόνη διαφορά είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και η Ελλάδα δεν θα αποδεχτεί ποτέ ότι συνολικά το καθεστώς του Αιγαίου μπορεί να τελέσει υπό διμερή διαπραγμάτευση ή υπό διεθνή δικαιοδοσία. Αρα διάλογος για τον διάλογο, όπως έλεγε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (ο πρεσβύτερος).
Ο ίδιος έλεγε χαρακτηριστικά ότι πρέπει μεν να υπάρχει διάλογος, αλλά τα πραγματικά αποτρεπτικά όπλα είναι ο στρατιωτικός συσχετισμός δυνάμεων και η διεθνής θέση της Ελλάδας μέσα στο ευρωπαϊκό σύστημα. Πρόσθετε μάλιστα ότι κυρίαρχη αμυντική αιχμή της Ελλάδας για τον έλεγχο στο Αιγαίο πρέπει να είναι η Αεροπορία και εκεί πρέπει να δοθεί η μεγαλύτερη έμφαση. Και ήδη έχουν γίνει σημαντικότατα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση τον τελευταίο καιρό.

Η Ελλάδα έχει τη γεωγραφική ατυχία να έχει γειτονική χώρα τη Τουρκία. Χώρα επιθετική, επεκτατική, απειλητική και γενικότερα απρόβλεπτη και επικίνδυνη. Χώρα με την οποία είναι δύσκολο να υπάρξει ουσιαστική συνεννόηση τώρα ή αργότερα, καθώς τα προβλήματα που συνεχώς δημιουργεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον περίγυρό της, στη Μέση Ανατολή, στην Ασία, στη Μεσόγειο, ακόμη και στην Αφρική, δεν αποτελούν ιδιορρυθμίες του Ερντογάν, αλλά πάγιες θέσεις συνολικά του πολιτικού της συστήματος. Και ας μην ξεχνάμε ότι η Τουρκία δεν βρίσκεται σε σύγκρουση μόνο με την Ελλάδα. Βρίσκεται σε σύγκρουση, σε πλήρη διάσταση και με ολόκληρο το δυτικό πολιτικό, πολιτισμικό και αμυντικό σύστημα και ας μετέχει στο ΝΑΤΟ. Υποστηρίζει τον Πούτιν στον πόλεμο της Ουκρανίας, υποστηρίζει τις τρομοκρατικές οργανώσεις στη Μέση Ανατολή, μετέχει στον ακραία αντιδυτικό συνασπισμό της Ρωσίας, της Κίνας, του Ιράν, της Βόρειας Κορέας και των παρακολουθημάτων τους.

Τι κάνεις λοιπόν με αυτή τη συγκεκριμένη χώρα; Κηρύσσεις πόλεμο, που λέει ο Βελόπουλος και έλεγε παλαιότερα με τη γνωστή κατάληξη και ο Ιωαννίδης; Δεν συνομιλείς με τον πειρατή, που λέει ο Σαμαράς; Τα αφήνεις όλα σε κατάσταση ακινησίας, που φαίνεται να είναι και η εκ χαρακτήρος άποψη του Καραμανλή (του νεότερου);

Προφανώς, καλύτερη λύση είναι να κάνεις αυτό τον διάλογο για τον διάλογο, ώστε να αφαιρείς προσχήματα που διαφορετικά θα επεδίωκε να αξιοποιήσει για να επιτεθεί η Τουρκία. Κάνεις δηλαδή αυτό που κάνει σήμερα η ελληνική κυβέρνηση κόντρα σε εμπόρους πατριωτισμού.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (ο πρεσβύτερος) υποστήριζε την άποψη ότι η Τουρκία δεν πρόκειται ποτέ να κηρύξει πρώτη πόλεμο στην Ελλάδα, μια χώρα του ευρωπαϊκού πυρήνα. Αλλά θα συνεχίσει τις προκλήσεις αναμένοντας λάθος ελληνικές αντιδράσεις ώστε να εμφανιστεί η Ελλάδα ως ο επιτιθέμενος. Ακριβώς αυτούς τους συγκεκριμένους κινδύνους περιορίζει κατά το δυνατόν η διαδικασία του ατέρμονος διαλόγου.