Νίκος Φελέκης

Το τελευταίο διάστημα έχει αναπτυχθεί ολόκληρη φιλολογία σχετικά με τις προθέσεις του Αλέξη Τσίπρα αναφορικά με τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλει ο τέως πρωθυπουργός στην Κουμουνδούρου να στεγάζεται ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς ή ένας πολιτικός φορέας που θα εκφράζει τις δυνάμεις που εκτείνονται από το προοδευτικό Κέντρο μέχρι τη μεταρρυθμιστική Αριστερά; Δεν νομίζω πως για τον Τσίπρα υπάρχει τέτοιο δίλημμα. Τουλάχιστον αυτό λένε όσοι τον γνωρίζουν καλά και όσοι συνομιλούν μαζί του.

Ο Αλέξης αυτό που θέλει είναι να επιστρέψει στην εξουσία. Δεν τον ενδιαφέρει αν το όχημα επιστροφής του στο Μαξίμου θα είναι βαμμένο κόκκινο ή θα έχει και πράσινες ρίγες. Η επιστροφή στην εξουσία τον απασχολεί, και μάλιστα όσο γίνεται πιο γρήγορα. Οτιδήποτε εξυπηρετεί αυτό τον σκοπό είναι η απόλυτη προτεραιότητά του. Ολα τα άλλα είναι για τους υπόλοιπους του ΣΥΡΙΖΑ και τους συμμάχους του. Βεβαίως, ο Τσίπρας έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα. Μπορεί να θέλει να εμφανίζεται ως ο «νέος Ανδρέας», όμως η μεγάλη του διαφορά με τον Παπανδρέου είναι ότι σε αντίθεση με τον ιδιοκτήτη της Χαριλάου Τρικούπη -μην ξεχνάμε ότι ο Ανδρέας είναι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ- ο ένοικος της Κουμουνδούρου έχει μια πολιτική πορεία που βρίθει συμβιβασμών. Ο Τσίπρας είναι επικεφαλής ενός συστήματος κομματικών, δύσκολων πολλές φορές, ισορροπιών.

Δεν είναι ο άνθρωπος των ρήξεων. Προσπαθεί να αποφύγει όσο μπορεί τις εντάσεις και παρά τα όσα περί του αντιθέτου λέγονται είναι μάλλον ανεκτικός απέναντι στους «αόμματους» στην κομματική γραμμή συντρόφους του. Το σίγουρο είναι ότι έχει ταλέντο να επιβιώνει εν μέσω αντιθέσεων, ενώ συχνά είναι αναγκασμένος να ακροβατεί, να δολιχοδρομεί από τις ιδιοτέλειες, τις ιδεοληψίες και τους ιδεασμούς για τους στόχους, τις συμμαχίες και την πορεία του κόμματος που, μην ξεχνάμε, ξεπήδησε από τη μήτρα του (φθισικού εκλογικά) Συνασπισμού με τις πολλές συνιστώσες, φατρίες και φράξιες. Δεν είναι τυχαίο ότι για να αποφασίσει να χωρίσουν οι δρόμοι τους με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και το Αριστερό Ρεύμα έπρεπε να οδηγηθεί η χώρα σε αδιέξοδο και σε capital controls. 

Το ίδιο συνέβη και με τον Πάνο Καμμένο, αλλά και πρόσφατα με το νέο κόμμα και την εκλογή του ίδιου από τη βάση. Ενώ, όπως όλοι οι στενοί του συνεργάτες γνωρίζουν, ήθελε να στηθούν κάλπες καθ’ άπασαν την επικράτεια -όπως συνέβη με τον Γιώργο Παπανδρέου, τον Αντώνη Σαμαρά, τη Φώφη Γεννηματά και τον Κυριάκο Μητσοτάκη- για να επανεκλεγεί στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, τελικά, μετά την ισχυρή πίεση που δέχθηκε από τους Νίκο Φίλη, Πάνο Σκουρλέτη, Ευκλείδη Τσακαλώτο και λοιπούς της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, αναγκάστηκε να υποχωρήσει δηλώνοντας ότι τελικά θα εκλεγεί από τους κομματικούς συνέδρους και όχι από τη λαϊκή βάση του κόμματος. Βεβαίως, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η πιθανότητα εκλογής προέδρου από τη βάση δεν έχει εκλείψει και κάποια στιγμή, στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου, θα τεθεί εκ νέου. Το ίδιο θα συμβεί λένε και με την ονομασία του ΣΥΡΙΖΑ.

Το άνοιγμα

Το τρίτο επίδικο ζήτημα, μετά την εκλογή αρχηγού και τον τίτλο του κόμματος, είναι ο τρόπος με τον οποίο θα πραγματοποιηθεί το άνοιγμα της Κουμουνδούρου στους κεντροαριστερούς πολίτες. Μπορεί όλοι στα λόγια να συμφωνούν με την εγγραφή νέων μελών, όμως ο σκληρός κομματικός πυρήνας δεν θέλει ψηφιακούς οπαδούς που θα ψηφίζουν ηλεκτρονικά, αλλά κομματικά μέλη με αυτοπρόσωπη παρουσία στη λειτουργία των οργανώσεων και την κομματική ζωή. Προσώρας και αυτό το πρόβλημα παραπέμπεται στον προσυνεδριακό διάλογο. Πάντως, είναι φανερό ότι στην περίπτωση που τα κομματικά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ γίνουν 80.000, από τις 20.000 που είναι σήμερα, οι εσωκομματικοί συσχετισμοί θα αλλάξουν άρδην. «Ο Τσακαλώτος και οι “53+”, ο Φίλης και ο Σκουρλέτης, ο Λάμπρου και ο Δρίτσας έχουν δύναμη στην Κεντρική Επιτροπή, στη Βουλή και στο κόμμα επειδή οι οργανώσεις ουσιαστικά είναι φαντάσματα και τα λίγα μέλη τους έχουν αναφορά στον Συνασπισμό του 3%. Αν τα μέλη αυξηθούν το ποσοστό κομματικής τους ισχύος θα μειωθεί. Και η μείωση θα είναι ανάλογη της αύξησης των μελών. Αν τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ φτάσουν για παράδειγμα τα 100.000 -που, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, είναι εξαιρετικά δύσκολο έως απίθανο-η δύναμη των “53+” από το 20% θα πέσει στο 5%. Και τότε ο Ευκλείδης και η παρέα του αντί να εκβιάζουν και να θέτουν όρους, θα παρακαλάνε τον Τσίπρα», μας λέει κορυφαίο στέλεχος της λεγόμενης «προεδρικής πλειοψηφίας» που προέρχεται από τον χώρο των πασοκογενών. 

Η μετάλλαξη

Μπορεί κάποιοι να προσπαθούν να ντοπάρουν πολιτικά τον Τσίπρα λέγοντάς του ότι ουσιαστικά αυτός είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και όλοι οι άλλοι, και, ιδιαίτερα αυτοί που εμφανίζονται να διαφωνούν με τη μετάλλαξη του σε κόμμα της Κεντροαριστεράς, δεν εκπροσωπούν τίποτα, όμως όσοι γνωρίζουν καλά τον τέως πρωθυπουργό υποστηρίζουν ότι ο Αλέξης όχι μόνο δεν ενστερνίζεται την τακτική των καθαρών λύσεων, αλλά και διαφωνεί εντελώς με όσους τάσσονται υπέρ των διοικητικών λύσεων σε βάρος όσων έχουν διαφορετική γνώμη από τη δική του και των συνεργατών του, που συγκροτούν τη λεγόμενη προεδρική πλειοψηφία. Και διαφωνεί επειδή γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα ότι εάν ο ΣΥΡΙΖΑ μπει σε εσωκομματική περιδίνηση ο μεγάλος του αντίπαλος, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, θα έχει εύκολο έργο στη διακυβέρνηση και οι πιθανότητές του να κερδίσει άλλη μία τετραετία θα αυξηθούν. Οταν στην κυβέρνηση είναι η Ν.Δ. και στον ΣΥΡΙΖΑ τσακώνονται για... το φύλο των αγγέλων, οι πολίτες είναι λογικό να γυρίσουν την πλάτη στην αξιωματική αντιπολίτευση. Οι ψηφοφόροι θα προτιμήσουν αυτούς που ενδιαφέρονται για τα προβλήματά τους και όχι εκείνους που τσακώνονται για το πώς αποκτά κάποιος την κομματική ιδιότητα και αν ο Νίκος Μπίστης, ο Γιάννης Ραγκούσης και οι λοιποί γεφυροποιοί θα είναι μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ή του... μύριζα λιβάνι κι έγινα ντέφι.

Αυτός ίσως είναι και ο λόγος που την Πέμπτη ο τέως πρωθυπουργός κάθισε στην Πολιτική Γραμματεία για περισσότερο από τέσσερις ώρες διαπληκτιζόμενος με τους «εσφιγμενίτες» της Κουμουνδούρου -όπως αποκαλούν οι «βατοπεδινοί» (Παππάς, Τζανακόπουλος, Σπίρτζης, Δούρου, Παπαδημούλης κ.ά.) τους πιστούς (Φίλης, Σκουρλέτης, Τσακαλώτος κ.ά.) στις αριστερές παραδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ- προκειμένου να συμφωνήσουν ακόμη και στις γραμματικές διατυπώσεις του κειμένου της πολιτικής διακήρυξης που θα διαβάσει απόψε στο φεστιβάλ της νεολαίας και με την οποία θα καλεί τους προοδευτικούς πολίτες να ενταχθούν στις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτός, επίσης, είναι ο λόγος που ακόμη και για την εκλογή νέου γραμματέα του κόμματος στάθηκε αλληλέγγυος στον Πάνο Σκουρλέτη. Αν και ο ίδιος επιθυμεί την αλλαγή γραμματέα, γνωρίζει ότι η πρόωρη ανακίνηση ενός τέτοιου θέματος οδηγεί σε διχασμό και πόλωση τον ΣΥΡΙΖΑ και ο δρόμος για το συνέδριο θα ναρκοθετηθεί με σοβαρές επιπτώσεις στην ενότητα της Κουμουνδούρου.

Ο διάδοχος Σκουρλέτη

Και επειδή αναφερθήκαμε στη θέση του γραμματέα, να πούμε ότι η πιθανότητα να διαδεχθεί τον Πάνο Σκουρλέτη ο Νάσος Ηλιόπουλος είναι μεν σοβαρή, καθώς εκτός της εξαμελούς βουλευτικής ομάδας του Δημήτρη Τζανακόπουλου, τον υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων βλέπουν με καλό μάτι και στελέχη της αριστερής αντιπολίτευσης των «53+», όμως ο Αλέξης Τσίπρας θα ήθελε το νούμερο δύο του ΣΥΡΙΖΑ να είναι γυναίκα. Η περίπτωση της Αχτσιόγλου είναι, λένε, ενδιαφέρουσα, αλλά δεν έχει το ειδικό βάρος για να χειριστεί με επάρκεια τις δύσκολες κομματικές υποθέσεις. Ούτε η περίπτωση της Δούρου συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες. Η προοπτική της κάηκε στο Μάτι. Πηγές από τα ηγετικά ενδότερα της Κουμουνδούρου υποστηρίζουν πως εφόσον ο Τσίπρας επιμείνει να είναι γυναίκα η νέα γραμματέας του κόμματος, τις περισσότερες πιθανότητες τις συγκεντρώνει η Ολγα Γεροβασίλη.

Πάντως, στην παρούσα φάση το βασικό μέλημα του Τσίπρα δεν είναι να τιθασεύσει τις εσωκομματικές διαφωνίες, αλλά να μην εκδηλώνονται δημόσια οι προσωπικές διαφωνίες των βουλευτών και πρώην υπουργών του για τα έργα και τις ημέρες της κυβέρνησής του. Δεν τον ενοχλεί αν ο Σκουρλέτης πει ότι δεν θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει κόμμα-σούπερ μάρκετ, αλλά εξοργίζεται όταν ο Τσακαλώτος επιτίθεται στον Παππά για τις πολιτικές που ασκήθηκαν και τις συμπεριφορές στον χώρο των μέσων ενημέρωσης- και ιδιαίτερα για τη λεγόμενη «διαπλοκή συμφερόντων». Οτιδήποτε αφορά αποκαλύψεις για λάθη και παραλείψεις της κυβέρνησής του, επειδή δίνουν επιχειρήματα στον Μητσοτάκη και τη Ν.Δ., τον κάνουν έξω φρενών και ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που η υπόθεση Novartis, με την Προανακριτική για τον Παπαγγελόπουλο, μπορεί να τον φέρουν σε εξαιρετικά δυσχερή θέση, παρότι η νέα κυβερνητική πλειοψηφία δεν καταλογίζει στον ίδιο ποινικές ευθύνες για τους χειρισμούς που έγιναν στη διερεύνηση του πολιτικο-ιατρικού σκανδάλου. 

Οσο για την ανασυγκρότηση του προοδευτικού χώρου και την πολιτικο-εκλογική πάχυνση του ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας ξέρει ότι δεν μπορεί να γίνει με κομματικούς όρους και για διαδικαστικά θέματα. Καλές οι συγκρούσεις για τη μαρκίζα και για τη θέση που θα έχουν σε αυτήν τα ονόματα των πρωταγωνιστών, όμως τα κόμματα δεν είναι θίασοι ή μουσικά σύνολα. Ο δρόμος προς το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ θα έχει πολλές μπηχτές. Η επιτυχία όμως του συνεδρίου θα κριθεί όχι από τις διακηρύξεις και τα λόγια, αλλά από την ικανότητα να οργανώσει αποτελεσματικά την αντιπολίτευση και να επανατοποθετήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στις ράγες για την κυβερνητική εξουσία. Το δίλημμα δεν είναι «νέο κόμμα ή ΣΥΡΙΖΑ», αλλά «αντιπολιτευτική ομάδα ή κυβερνητικός φορέας». Από αυτό θα κριθούν ο Τσίπρας, οι κομματικές φράξιες του ΣΥΡΙΖΑ και οι σύμμαχοί τους...