Νίκος Φελέκης

Αν κατάφερε ένα πράγμα ο πρωθυπουργός με την απαίτησή του να μη μετατεθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2019, όπως προέβλεπε το σχέδιο νόμου που είχε ετοιμάσει ο υπουργός Εσωτερικών, είναι να κόψει πέντε μήνες ζωής από την κυβέρνησή του.

Πλέον η εξάντληση της τετραετίας δεν υφίσταται. Απώτατος χρόνος που μπορούν να στηθούν οι βουλευτικές κάλπες είναι ο Μάιος του 2019. Ολοι, ακόμη και στενοί συνεργάτες και κορυφαίοι υπουργοί του Αλέξη Τσίπρα το παραδέχονται, θεωρούν δε επικρατέστερο εκλογικό σενάριο τις τριπλές κάλπες. 
Βεβαίως, ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν το παραδέχεται και απλώς δικαιολογεί την απόφασή του να αλλάξει τον πολιτικό σχεδιασμό της κυβέρνησης με το επιχείρημα ότι ήθελε να έχει όλα τα σενάρια ανοιχτά ώστε αν κάποια στιγμή εκτιμήσει ότι τον συμφέρει να κάνει τριπλές εκλογές να μπορεί να τις κάνει και να μην έχει νομοθετικά εμπόδια. Σημειώνουμε, πάντως, ότι ήταν αυτός που το Σάββατο 21 Απριλίου στη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ είχε υποστηρίξει τη μετάθεση των εκλογών για τον Οκτώβριο του 2019 και είχε δώσει στον Πάνο Σκουρλέτη την εντολή να επεξεργαστεί τη νομοθετική ρύθμιση. Οπως ήταν και πάλι αυτός που το προηγούμενο Σάββατο κάλεσε σε σύσκεψη στου Μαξίμου και ανακάλεσε την απόφαση, παρά τις (δικαιολογημένες) διαμαρτυρίες του υπουργού Εσωτερικών ότι το νομοσχέδιο βρίσκεται ήδη για επεξεργασία στις αρμόδιες επιτροπές. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι από τους επιτελείς του οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η απόφαση να διεξαχθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές μαζί με τις ευρωεκλογές ενισχύει και δεν αποδυναμώνει το σενάριο οι βουλευτικές εκλογές να γίνουν σε χρόνο διαφορετικό από αυτό των ευρωεκλογών. Φυσικά οι περισσότεροι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ έχουν τη γνώμη ότι -εφόσον δεν στηθούν τον Μάιο τρεις κάλπες- οι εκλογές θα γίνουν νωρίτερα, ενώ είναι ελάχιστοι (και για λόγους που δεν είναι του παρόντος, αλλά οπωσδήποτε σχετίζονται και με προσωπικο-πολιτικές ιδιοτέλειες) αυτοί που ελπίζουν ότι μπορεί να εξαντληθεί η τετραετία. 

Το σίγουρο όμως είναι ότι από προχθές όλοι, πολιτικοί και δημοσιολογούντες, παίζουν την κολοκυθιά και μαδάνε τη μαργαρίτα για τον μήνα που θα γίνουν οι εκλογές. Αν λάβουμε υπόψη ότι πριν από την 20ή Αυγούστου και μέχρι τη ΔΕΘ (η οποία, μην το ξεχνάμε, είναι αφιερωμένη στις ΗΠΑ και στις εκείθεν του Ατλαντικού, σύμφωνα τουλάχιστον με όσα υπόσχεται ο πρεσβευτής Τζέφρι Πάιατ, επενδύσεις) αποκλείεται να προκηρυχθούν εκλογές, τότε ο Σεπτέμβριος ως ο μήνας όπου θα στηθούν οι κάλπες θα πρέπει να διαγραφεί. Αυτό τουλάχιστον μας λένε οι εξ απορρήτων του πρωθυπουργού. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θα πρέπει να διαγραφεί και ο Οκτώβριος, επειδή ο Τσίπρας θέλει να ανοίξει η Ολομέλεια της Βουλής, να κατατεθεί το προσχέδιο του Προϋπολογισμού και το κυριότερο να βάλει μπροστά την αναθεώρηση του Συντάγματος, στην οποία, με τις «προοδευτικού προσήμου αλλαγές» που θα προταθούν, προσβλέπει να κερδίσει, αν όχι την ψήφο, τη συμπάθεια έστω των κεντροαριστερών και αριστερών ψηφοφόρων. Κάτι που, όπως ομολογούν και υψηλόβαθμα στελέχη της Κουμουνδούρου, το έχει μεγάλη ανάγκη, καθώς η κριτική που δέχεται εξ αριστερών είναι εξουθενωτική και περιορίζει σημαντικά τη δεξαμενή των δυνάμει ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ.  

Κρίσιμος μήνας, λοιπόν, για έκτακτη προσφυγή στις κάλπες είναι ο Νοέμβριος. Αν oι εταίροι-δανειστές αγνοήσουν το (βασίμως πιθανολογούμενο) κυβερνητικό αίτημα για μη περικοπή των συντάξεων και επιμείνουν να περιληφθεί στον Προϋπολογισμό του 2019, τότε οι πιέσεις που θα δεχτεί ο πρωθυπουργός από τους περισσότερους βουλευτές και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ για μονομερή ενέργεια αναμένεται να είναι τόσο ισχυρές που δύσκολα θα μπορέσει, ακόμη κι αν ο ίδιος δεν επιθυμεί τη σύγκρουση, να τις αγνοήσει, με ό,τι βεβαίως αυτό συνεπάγεται για τις σχέσεις με τους ξένους και τις πολιτικές εξελίξεις. Τον Δεκέμβριο, όπως ομολογούν και παράγοντες του Μαξίμου, είναι μάλλον απίθανο να στηθούν κάλπες, αφού θα θεωρηθεί πρόκληση αφενός για την αγορά που περιμένει πώς και πώς τον χριστουγεννιάτικο τζίρο και αφετέρου για το χριστεπώνυμο πλήθος, και φυσικά θα είναι λάθος να πληγούν οι χειμερινές διακοπές, οι οποίες είναι κάτι ανάλογο με τα μπάνια του λαού. 

Πώς φτάνουμε στο 2019

Και ερχόμαστε έτσι στον Ιανουάριο, ο οποίος για πολλούς, μετά τον Μάιο και τις τριπλές κάλπες, είναι ο επικρατέστερος να στηθούν οι βουλευτικές κάλπες. Οι λόγοι είναι πολλοί, ξεχωρίζουν όμως τέσσερις, όπως τους διατυπώνουν αυτοί που εισηγούνται σχετικά στον πρωθυπουργό.

1 Ο πρώτος είναι ότι στις 25 Ιανουαρίου συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια από την πρώτη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Η Κυριακή 27η Ιανουαρίου, λοιπόν, προσφέρεται για λόγους συμβολισμού, αλλά και για λόγους πολιτικής επικοινωνίας αφού θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι, σε αντίθεση με τους προκατόχους του και κόντρα στις προβλέψεις, ο ίδιος όχι μόνο συμπλήρωσε μια τετραετία διακυβέρνησης, αλλά και έβγαλε τη χώρα από τη μνημονιακή επιτροπεία. Εξυπακούεται ότι στην περίπτωση αυτή οι εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου, όπως και το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, θα θεωρηθούν μεσοσταθμοί της «πρώτη φορά κυβέρνηση της Αριστεράς».

2 Ο δεύτερος είναι ότι, εφόσον δεν υπάρξει εμπλοκή στα Σκόπια, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που ανακοίνωσε ο Ζόραν Ζάεφ, η Συμφωνία των Πρεσπών θα ολοκληρωθεί στις 15 Ιανουαρίου. Θα μπορούσε, λοιπόν, ο Τσίπρας να μετατρέψει τις εκλογές και σε ένα είδος δημοψηφίσματος για την επίλυση ή όχι του Μακεδονικού. Το 30%-35% των πολιτών που θεωρεί καλή τη συμφωνία είναι αναμφίβολα μια καλή δεξαμενή για να αντλήσει όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού ουσιαστικά είναι το μόνο κόμμα που τάσσεται υπέρ της συμφωνίας. Ακόμη κι αν χάσει τις εκλογές, όπερ και το πιθανότερο, η καυτή πατάτα της κύρωσης της συμφωνίας θα περάσει στα χέρια του Κυριάκου Μητσοτάκη.

3 Ο τρίτος λόγος είναι ότι, εάν τον Δεκέμβριο δεν περικόψει τις συντάξεις και ταυτόχρονα διανείμει, εν είδει κοινωνικού μερίσματος, τα 750 εκατ. του υπερπλεονάσματος, τότε η πολιτική επιβάρυνση για τον ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο, μεσούσης δηλαδή της προεκλογικής περιόδου, δεν θα είναι τόσο ασήκωτη όσο πιθανολογείται.

4 Και ο τέταρτος λόγος είναι ότι έως την εκλογή του επόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας μεσολαβεί διάστημα 12-14 μηνών, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητικό για να προκληθούν εκλογές εάν η κυβέρνηση που θα έχει προκύψει -πιθανότατα του Κυριάκου Μητσοτάκη- δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών και φυσικά εφόσον το επιτρέπει η κοινοβουλευτική αριθμητική. 

Και ο παράγοντας «διαπλοκή»

Στην κυβέρνηση υπολογίζουν έναν ακόμη παράγοντα που μπορεί να τους οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές. Μπορεί να μην τον επικαλούνται δημόσια και στεντορεία τη φωνή, όμως παρασκηνιακά λέγεται ότι επενδύουν πολλά σε αυτόν για να βελτιώσουν το εις βάρος τους κλίμα. Και αυτός δεν είναι άλλος από τις εν εξελίξει δικαστικές υποθέσεις, είτε αυτές αφορούν υποθέσεις δημοσίου συμφέροντος, όπως η Novartis, το ΚΕΕΛΠΝΟ κ.ά., είτε σχετίζονται με παρανομίες παραγόντων της λεγόμενης «διαπλοκής συμφερόντων». 

Φυσικά, δεν είναι λίγοι, ακόμη και στον ΣΥΡΙΖΑ, αυτοί που εκτιμούν ότι η προσφυγή στις κάλπες σε κλίμα ακραίας πόλωσης και σύγκρουσης μηχανισμών, ακόμη και εξωπολιτικών, δεν είναι σίγουρο ότι θα αποβεί υπέρ της κυβέρνησης, αφού είθισται οι «βρώμικες υποθέσεις» να ευνοούν τους ακραίους και σίγουρα όσους ψαρεύουν στα θολά νερά της απαξίωσης του κοινοβουλευτισμού, της πολιτικής και των πολιτικών. 

Επιπροσθέτως, σοβαρά και διακεκριμένα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν ότι το σημαντικό δεν είναι τα «κόλπα» και οι «τρικλοποδιές» στον αντίπαλο, αλλά η πολιτική που σε διαφοροποιεί από αυτόν. Για παράδειγμα, λένε: «Διαφέρουμε και σε τι από τον νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος χαρακτηρίζει και τη Ν.Δ.; Και οι δύο έχουμε φτάσει στο σημείο να έχουμε ακόμη και την ίδια φρασεολογία. Οι αγορές, η Δύση, οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ, οι φίλοι μας οι Αμερικάνοι, η βοήθεια από τη Μέρκελ, τα απαραίτητα μέτρα, η δημοσιονομική τάξη, οι μεταρρυθμίσεις, οι ιδιωτικοποιήσεις, τα πλεονάσματα. Με αυτά δεν κερδίζεις εκλογές, αφού οι άλλοι, ως αυθεντικοί εκφραστές, είναι καλύτεροι». Εξάλλου, το σύνθημα «δώστε μας τη δύναμη να κάνουμε αυτά που σας υποσχόμασταν μέχρι το 2015 και δεν μπορέσαμε να τα κάνουμε επειδή έπρεπε να σώσουμε τη χώρα» όχι μόνο δεν φέρνει ψήφους, αλλά είναι, όπως λένε οι ασχολούμενοι με την πολιτική συμπεριφορά των εκλογέων, και απωθητικό επειδή το ίδιο έλεγαν μόνιμα, ακόμη κι όταν δεν υπήρχε κρίση, και οι προκάτοχοί τους. 

Επιπροσθέτως, ο Τσίπρας δεν έχει ακόμη καταφέρει να χτίσει μια «γέφυρα αλήθειας» με το παρελθόν του. Οπως μας λένε οι επαΐοντες της πολιτικής επικοινωνίας, «δεν αρκεί να λέει ο Τσίπρας ότι είχε αυταπάτες ή δεν περίμενε τόσο μεγάλη αντίδραση από τους ξένους, ούτε να παραδέχεται γενικά ότι έγιναν και λάθη, ειδικά το α’ εξάμηνο του 2015. Θα πρέπει να τεκμηριώσει με συγκεκριμένα πράγματα τη στροφή του στον πραγματισμό και τη real politic, για την οποία ορισμένοι εκ των στενών του συνεργατών, όπως ο Νίκος Παππάς, ο Στέργιος Πιτσιόρλας και άλλοι, επαίρονται και την πολυδιαφημίζουν. Η εγκατάλειψη των ιδεολογημάτων της ριζοσπαστικής Αριστεράς και η προσχώρηση στο μέτωπο του προοδευτικού ρεαλισμού για να γίνει πιστευτή και επομένως ελκυστική είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από εξαγγελία νέων θέσεων, υιοθέτηση διαφορετικών επιλογών και πρακτικών, οικοδόμηση νέων συμμαχιών και οπωσδήποτε διαφορετικές πολιτικές πρακτικές και θεσμική συμπεριφορά που να ανταποκρίνεται στη νέα πραγματικότητα και τον ηγεμονικό ρόλο τον οποίο διεκδικεί στις εξελίξεις, ακόμη και από τα έδρανα της αντιπολίτευσης».  

Ο Καμμένος και ο τριπλός Μάιος

Οσον αφορά δε την εκτίμηση για τους λόγους που επέβαλαν στον πρωθυπουργό να δώσει στέρεη τροφή στα σενάρια περί τριπλής κάλπης τον Μάιο, συμφωνεί με δύο άλλους συναδέλφους του, εν ενεργεία υπουργοί αυτοί: «Ο Αλέξης είναι παίκτης, θέλει να μπορεί να παίζει σε όλα τα σενάρια, ανάλογα με τις εξελίξεις που θα υπάρχουν. Ούτε ήθελε να υποστεί πολιτική ήττα από τον Πατούλη, τους δημάρχους και τους περιφερειάρχες, αφού, όπως τον ενημέρωσαν, η (σίγουρη) προσφυγή των αυτοδιοικητικών στο ΣτΕ πιθανότατα θα γινόταν δεκτή από τους δικαστές. Εξάλλου, αυτή τη στιγμή ούτε ο ίδιος ξέρει πότε θα κάνει εκλογές. Θα δει πώς διαμορφώνεται η κατάσταση μετά τον Αύγουστο και ανάλογα θα πράξει. Δεν μπορεί να αποφασίσει αν δεν ξέρει τι θα γίνει με τις συντάξεις, το Σκοπιανό, τις επενδύσεις, τα spreads των ομολόγων, την Τουρκία. Ούτε μπορεί να πάει σε εκλογές με αυτά τα ποσοστά που δίνουν οι δημοσκοπήσεις. Θα προσπαθήσει να βελτιώσει το κλίμα. Αν δεν διορθώνεται, μπορεί να πάμε σε τριπλές κάλπες μήπως επωφεληθούμε από το μπέρδεμα, ακόμη και το χάος με τις πολλές κάλπες, τις χιλιάδες τοπικές υποψηφιότητες, τις διαφορετικές έως και πολιτικά παράδοξες συμμαχίες σε περιφέρειες και δήμους». Βεβαίως, όπως παραδέχονται και οι συνομιλητές μας, η απόφαση να μη μετατεθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές για τον Οκτώβριο, εκτός των άλλων, «είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα τσαπατσουλιάς και δυσλειτουργίας του συντονιστικού οργάνου και των υπευθύνων για  την ομαλή λειτουργία της κυβέρνησης. Επίσης, εκπέμπει φόβο έως και πανικό με τον τρόπο και τον χρόνο που έγινε. Δίνει την εντύπωση ότι κυριαρχεί η σκοπιμότητα και αυτό που πρωτίστως ενδιαφέρει δεν είναι να υπάρχει κανονικότητα στη χώρα, αλλά να προκληθεί αναταραχή στο σύστημα προκειμένου τα εκλογικά ποσοστά να μη δίνουν αυτοδυναμία στο πρώτο κόμμα, αλλά να οδηγήσουν σε επαναληπτικές εκλογές με απλή αναλογική».

Φυσικά ο σπουδαιότερος λόγος για τον οποίο ο Τσίπρας θα προσέφευγε σε τριπλές εκλογές τον Μάιο είναι ο Πάνος Καμμένος. Εφόσον στα Σκόπια η διαδικασία κύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών εξελισσόταν ομαλά και σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που ανακοίνωσε ο Ζάεφ, η ελληνική Βουλή θα έπρεπε να την κυρώσει τον Μάρτιο - Απρίλιο. Με την άρνηση του Καμμένου να το πράξει και προκειμένου να μην οδηγηθεί σε πτώση η κυβέρνηση, που θα οδηγούσε σε διερευνητικές εντολές και εν τέλει σε ορισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης, ο Τσίπρας θα είναι αναγκασμένος να προκηρύξει εκλογές για τον Μάιο και θα το κάνει.