Νίκος Φελέκης

Οι ενστάσεις για τον τρόπο που διεξήχθη ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες ήταν πολλές και ουσιαστικές - ακόμη και αισθητικές, αφού η εικόνα του «εγκλεισμού» ήταν τουλάχιστον απεχθής. Και παραμένουν καθώς υπάρχουν εκκρεμότητες τις οποίες πρέπει να επιλύσει σύντομα, ενδεχομένως και εντός του Σεπτεμβρίου, η Δικαιοσύνη και αφού τις επόμενες τρεις εβδομάδες διαπιστωθεί πως οι τέσσερις νικητές (Αλαφούζος, Κυριακού, Καλογρίτσας, Μαρινάκης) έχουν όντως τα χρήματα που δεσμεύτηκαν ότι θα καταβάλουν και μπορούν να δικαιολογήσουν το νόμιμο της προέλευσής τους. Ανεξαρτήτως όμως αυτών, ο διαγωνισμός παρήγαγε ορισμένα ιδιαίτερα σημαντικά πολιτικά αποτελέσματα.

■ Πρώτον, η κυβέρνηση νίκησε σε πρώτη φάση κατά κράτος τους καναλάρχες. Τους ανάγκασε να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία αυτοεξευτελισμού τους, την οποία οι ίδιοι -και μάλιστα σε υψηλούς τόνους και με δικαστικά έγγραφα- κατήγγειλαν ως πάσχουσα νομιμότητας, αλλά και τους υποχρέωσε να βάλουν πολύ βαθιά το χέρι στην τσέπη. Το ποσό των 246 εκατ. ευρώ για τις τέσσερις τηλεοπτικές άδειες είναι εξωπραγματικό. Ούτε στο πιο τρελό τους όνειρο μπορούσαν να το φανταστούν ο Αλέξης Τσίπρας και ο Νίκος Παππάς ή -για να το πούμε και από την πλευρά των καναλαρχών-, ούτε στον χειρότερο εφιάλτη τους οι Θοδωρής Κυριακού και Γιάννης Αλαφούζος να καταβάλουν 75,9 εκατ. και 43,6 εκατ. αντίστοιχα, για να διατηρήσουν τις άδειές τους. Ούτε βέβαια ο Βαγγέλης Μαρινάκης και ο Χρήστος Καλογρίτσας διανοούνταν ότι για να πάρουν μια άδεια τηλεοπτικής συχνότητας θα έπρεπε να ξηλωθούν 73,9 εκατ. και 52,6 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.

■ Δεύτερον, το τόσο υψηλό τίμημα ενισχύει την κυβερνητική επιχειρηματολογία ότι «οι προηγούμενες κυβερνήσεις για 27 χρόνια χαρίζονταν στους καναλάρχες», γεγονός που το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με τον επικοινωνιακό σχεδιασμό του Μαξίμου, θα χρησιμοποιηθεί κατά κόρον ως παράδειγμα που «καταδεικνύει τη διαφορά του ΣΥΡΙΖΑ από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ στα θέματα της αντιμετώπισης της διαπλοκής συμφερόντων». Επιπροσθέτως, πιένες θα γνωρίσει και η προπαγάνδα «τα παίρνουμε από τους πλούσιους και διαπλεκόμενους και τα δίνουμε στους φτωχούς». Ηδη το ξεκίνησε ο πρωθυπουργός από το Κιάτο, θα το κορυφώσει στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, ενώ υπουργοί, βουλευτές και κομματικά στελέχη θα κληθούν να αποστηθίζουν και να αναπαράγουν καθημερινά και με ένταση τα σχετικά σημειώματα που ήδη ετοιμάζουν οι περί των επικοινωνιακών συνεργάτες του υπουργού Επικρατείας και της κυβερνητικής εκπροσώπου.

■ Τρίτον, ο πρωθυπουργός θα προσέλθει στη ΔΕΘ ενισχυμένος. Εκεί που θα έπρεπε να απολογείται για την υπερφορολόγηση, το κόψιμο των συντάξεων και τα σκληρά μέτρα που πρόκειται να πάρει για εργαζομένους και συνδικαλιστές εν όψει της δεύτερης αξιολόγησης, τώρα θα μπορεί και να επαίρεται ότι δήθεν ξεδοντιάζει τη διαπλοκή. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η διαπλοκή δεν χτυπήθηκε, απλώς στη θέση των Βαρδινογιάννη, Μπόμπολα, Ψυχάρη, Κοντομηνά προσπαθούν, δίνοντας πολλά χρήματα, να μπουν -και μπαίνουν- άλλοι, μεταξύ των οποίων και εκλεκτοί της κυβέρνησης όπως ο Χρήστος Καλογρίτσας. Επίσης, είναι αλήθεια ότι με την ιστορία των τηλεοπτικών αδειών ο πρωθυπουργός καταφέρνει να φέρει το πολιτικό παιχνίδι εκεί που τον βολεύει και έχει επικοινωνιακή άνεση: στο εποικοδόμημα και όχι στα θέματα της παραγωγής, που είναι και το ουσιαστικό και ενδιαφέρει το αν θέλουμε να βγει η χώρα από την κρίση. Το κεντρικό πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι η διαπλοκή, τα παλιά κόμματα και τα λάθη, ακόμη και τα εγκλήματα του παρελθόντος, αλλά η απουσία παραγωγικής βάσης και η συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής που μας χορηγεί η τρόικα.

Ενισχυμένος ο Νίκος Παππάς

■ Τέταρτον, ενισχύεται ο ρόλος του Νίκου Παππά στην κυβέρνηση εν όψει μάλιστα ανασχηματισμού. Αυτό που, σε σχέση με τους καναλάρχες, δεν κατάφεραν οι προηγούμενες κυβερνήσεις το κατάφερε μόνος του. Οπως παραδέχονται ακόμη και ορισμένοι που δεν βλέπουν με καλό μάτι την πολυπραγμοσύνη του εξ απορρήτων του πρωθυπουργού, «τους ανάγκασε να γονατίσουν και να αποδεχτούν ότι η κυβερνητική εξουσία είναι υπέρτερη των άλλων». Ο υπουργός Επικρατείας πλέον μπορεί να υποστηρίξει ότι τα δύο πρότζεκτ που ανέλαβε (το άνοιγμα της ΕΡΤ και τις τηλεοπτικές άδειες) τα έφερε εις πέρας, οπότε «είναι λογικό», λένε κυβερνητικοί παράγοντες που γνωρίζουν εξ απαλών ονύχων τον παιδιόθεν φίλο του πρωθυπουργού, «να θελήσει να μετακομίσει σε κάποιο άλλο πόστο, ενδεχομένως πιο παραγωγικό, όπως αυτό του υπουργείου Οικονομίας, στην αρμοδιότητα του οποίου είναι οι επενδύσεις και με τις οποίες ο Νίκος, ούτως ή άλλως, με εντολή του Αλέξη ασχολείται». Και πιθανότατα αυτό θα συμβεί, λένε οι πληροφορίες.

■ Πέμπτον, εν όψει του κομματικού συνεδρίου ενισχύονται ο Αλέξης Τσίπρας και όσοι τον στηρίζουν στην προσπάθεια να μετατρέψει τον ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς σε ηγεμονική δύναμη στον χώρο της Κεντροαριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας. Οι οπαδοί του πρωθυπουργού θα επιχειρήσουν να προβάλουν την ιστορία με τις τηλεοπτικές άδειες αφενός ως αντιστάθμισμα στους μεταμορφισμούς και τις συνεχείς υποχωρήσεις της κυβέρνησης από τις διακηρύξεις και τις δεσμεύσεις της, αφετέρου ως απόδειξη ότι οι σημαίες των αγώνων δεν υπεστάλησαν. Είναι δύσκολο αυτό να έχει ευρύτερη ανταπόκριση στους ψηφοφόρους, αλλά με τον ΣΥΡΙΖΑ να μετατρέπεται σε κυβερνητικό κόμμα που απολαμβάνει τα ωφελήματα της εξουσίας είναι μάλλον σίγουρο ότι αυτό το επιχείρημα θα έχει απήχηση στα μεσοανώτερα κομματικά στελέχη, τα οποία άλλωστε και ενδιαφέρουν τον Αλέξη Τσίπρα, καθώς αυτά είναι που θα διαμορφώσουν τους συσχετισμούς και τις τελικές θέσεις στο συνέδριο του Οκτωβρίου.

Η στάση της Ν.Δ.

■ Εκτον, η κυβέρνηση προσπάθησε να μεταφέρει το πρόβλημα και στην αξιωματική αντιπολίτευση ταυτίζοντας τη Ν.Δ. με τη διαπλοκή και τους καναλάρχες. Η Ν.Δ., όπως παραδέχονται και στελέχη της, αντέδρασε λάθος. Στην αρχή υποστήριξε ότι θα καταργήσει τον νόμο Παππά για τις άδειες και μετά πως δεν θα καταργήσει τον νόμο, αλλά θα δώσει κι άλλες άδειες. Και οι δύο αυτές θέσεις τη φέρνουν απέναντι σε όσους πλειοδότησαν και πήραν τις τέσσερις άδειες. Προφανώς στην πορεία θα αλλάξει τη θέση της ελπίζοντας ότι οι χαμένοι της υπόθεσης (Βαρδινογιάννης, Κοντομηνάς, Ψυχάρης, Βρυώνης κ.ά.), κατά το τρίμηνο που θα συνεχίσουν να εκπέμπουν, θα καταφέρουν -μαζί και με τον Αλαφούζο, που θεωρεί πως τα 43,6 εκατ. που πλήρωσε για να κρατήσει τον ΣΚΑΪ είναι «λύτρα απελευθέρωσης», ενδεχομένως και με τον Κυριακού, που πλήρωσε και τα πιο πολλά (75,9 εκατ.)- να κάνουν, μέσα από ρεπορτάζ και αποκαλύψεις, τον βίο της κυβέρνησης αβίωτο και σε συνδυασμό με τα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει να την οδηγήσουν σε πτώση και πρόωρες εκλογές. Η εξέλιξη αυτή πραγματικά απασχολεί την κυβέρνηση, αλλά η ηγεσία της, όπως μας λέει στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «αυτό τον πόλεμο μπορούμε να τον κερδίσουμε επειδή απέναντι στην επίθεση των ηττημένων θα αντιτάξουμε τη συσπείρωση των οπαδών μας και τη συμπαράσταση των νικητών, με εξαίρεση τον ΣΚΑΪ, που πλήρωσαν τόσα λεφτά οι άνθρωποι για να έχουν μία από τις τέσσερις τηλεοπτικές άδειες».

■ Εβδομον, το γεγονός ότι Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι βρέθηκαν για μία ακόμη φορά στην ίδια όχθη του ποταμού, απέναντι στην κυβέρνηση, να υπερασπίζονται με σχεδόν ίδια επιχειρήματα τα ίδια πράγματα σχετικά με τις αλλαγές στο τηλεοπτικό τοπίο και τον τρόπο που αυτές πρέπει να γίνουν είναι για πολλούς ένα ακόμη προείκασμα για τη διακυβέρνηση του μέλλοντος, αλλά κυρίως μία επιπλέον ένδειξη ότι ο Αλέξης Τσίπρας στο μόνο κόμμα από τα κοινοβουλευτικά που μπορεί πλέον να ελπίζει ότι θα ανταποκριθεί σε πιθανό προσκλητήριο διεύρυνσης της κυβέρνησης είναι αυτό του Βασίλη Λεβέντη. Μια θεσμική διαδικασία που θα μπορούσε να συγκεντρώσει ευρύτερη κοινοβουλευτική, αλλά και πολιτική συμφωνία κατέληξε για μία ακόμη φορά να δείχνει, εμφατικά μάλιστα, τις διαφορές ανάμεσα στον «χαμαιλέοντα ΣΥΡΙΖΑ» και τα λεγόμενα «συστημικά κόμματα». Η εξέλιξη αυτή αποδεικνύει ότι είναι λάθος η θέση που συνεχίζουν να διατυπώνουν ορισμένοι για μεγάλο κυβερνητικό συνασπισμό ή κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Ο τρόπος πολιτεύεσθαι και διακυβέρνησης των Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός της όξυνσης των αντιθέσεων, όχι της καταλλαγής και στοχεύει κυρίως στην άντληση κομματικών και προσωπικών ωφελημάτων και όχι στην επίτευξη συναινέσεων στα μεγάλα και επίδικα διακυβεύματα του κράτους. Ο ακραία συγκρουσιακός τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε και τις τηλεοπτικές άδειες το αποδεικνύει.

Η μάχη του Προϋπολογισμού

■ Ογδοον, η επόμενη μέρα των τηλεοπτικών αδειών δεν θα είναι ανέφελη για την κυβέρνηση. Η επόμενη σκληρή μάχη που θα δοθεί θα είναι χριστουγεννιάτικη. Τον Δεκέμβριο μαζί με το κλείσιμο του Προϋπολογισμού θα πρέπει, σύμφωνα με τη διορία των 90 ημερών που έδωσε η κυβερνητική εκπρόσωπος Ολγα Γεροβασίλη, να κλείσουν και τα κανάλια ΣΤΑΡ, ALPHA, MEGA και EPSILON. Μετά τη μάχη για τις άδειες θα έχουμε, όπως προανήγγειλε ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης, τη μάχη της Digea. Θα συμμορφωθεί ο ψηφιακός πάροχος στις εντολές της κυβέρνησης να κατεβάσει από την πλατφόρμα του τα κανάλια που δεν έχουν άδεια; Αγνωστο, καθώς είναι ιδιωτική επιχείρηση και όχι δημόσια όπως η ΕΡΤ, η οποία είναι πάροχος στα δημόσια κανάλια. Το σίγουρο είναι ότι τις επόμενες 90 ημέρες θα έχουμε, σχεδόν καθημερινά, έναν ανοιχτό πόλεμο, δικαστικό και επικοινωνιακό, κατά της κυβέρνησης από όσους έχασαν τις άδειες. Είναι σίγουρο ότι, εκτός από την απάντηση στο θέμα της αντισυνταγματικότητας ή μη του νόμου που εκκρεμεί, θα υπάρξουν προσφυγές και στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, με ταυτόχρονη αίτηση προς το Συμβούλιο της Επικρατείας να δώσει αναστολή μέχρι να εκδικαστούν οι υποθέσεις τους. Η περαιτέρω εμπλοκή της Δικαιοσύνης στις πολιτικοεπιχειρηματικές διαμάχες μόνο κινδύνους εγκυμονεί για το πολίτευμα, καθώς είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο να μετατραπεί η χώρα σε ένα απέραντο δικαστήριο και μάλιστα σε μια περίοδο που τα φαινόμενα του λαϊκισμού, λόγω και της πολυεπίπεδης κοινωνικοοικονομικής κρίσης, γνωρίζουν ημέρες δόξας. Η χειρότερη εξέλιξη για την κυβέρνηση θα ήταν να μην καταφέρει να επιβάλει το νέο καθεστώς και τα κομμένα κανάλια να βρουν τρόπο να εκπέμπουν χωρίς άδεια. Τότε δικαιολογημένα θα αντιμετωπίσει και την οργή αυτών που πλήρωσαν τα υπέρογκα ποσά για να λάβουν τις τέσσερις άδειες. Ηδη το EPSILON λέγεται ότι ετοιμάζεται να εκπέμψει από την Κύπρο.

1.500 άνεργοι

■ Ενατον, σε μια περίοδο που οι επικουρικές συντάξεις περικόπτονται και οι πολίτες βάζουν βαθιά το χέρι για να πληρώσουν ΕΝΦΙΑ, φόρο εισοδήματος, άλλους φόρους, εισφορές, λογαριασμούς και έκτακτα σχολικά έξοδα, η κυβέρνηση με την (έστω παρεπόμενη του διαγωνισμού για τις άδειες) απόφασή της να πέσει μαύρο σε τέσσερα πανελλαδικής εκπομπής κανάλια κάνει πιο ζοφερό το τοπίο, καθώς, εκτός από τους περίπου 1.500 δημοσιογράφους και τεχνικούς που θα μείνουν άνεργοι, τα ασφαλιστικά ταμεία θα στερηθούν πόρους και εισφορές, ενώ αντίστοιχα το κράτος φόρους που αντιστοιχούν στον τζίρο εκατοντάδων εκατομμυρίων, ενώ ένα ακόμη «κόκκινο πρόβλημα» θα προστεθεί στις ούτως ή άλλως προβληματικές τράπεζες. Μπορεί η κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι βάζει τάξη στο άναρχο και εν πολλοίς ασύδοτο τηλεοπτικό τοπίο, όμως δεν είναι σίγουρο ότι οι παρεμβάσεις της θα έχουν αίσιο τέλος, καθώς απομένει ακόμη να ρυθμιστούν τα θεματικά και τα περιφερειακά κανάλια. Κι αν τα πρώτα, σε αντίθεση με ό,τι δήλωνε ο υπουργός Επικρατείας πριν ξεκινήσει ο διαγωνισμός, παραπέμπονται για αργότερα, ίσως και στις καλένδες, τα δεύτερα, τα περιφερειακά, λόγω και των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, ενδέχεται να δημιουργήσουν μεγαλύτερα πολιτικά προβλήματα στην κυβερνητική πλειοψηφία απ’ ό,τι δημιουργούν ο ALPHA και το STAR.

■ Δέκατον, η κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και εσωτερικά προβλήματα. Εχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα ξεπεράσει τις ενστάσεις που ήγειραν ο υπουργός Αμυνας (και συγκυβερνήτης, μην το ξεχνάμε) Πάνος Καμμένος, καθώς και άλλοι βουλευτές, ακόμη και υπουργοί, όπως ο αναπληρωτής Δημήτρης Βίτσας, για τον επιχειρηματία Χρήστο Καλογρίτσα. Η κατηγορία ότι η κυβέρνηση στη θέση της παλιάς διαπλοκής στήνει μια νέα μπορεί να μην ευσταθεί, καθώς ΣΚΑΪ και ΑΝΤ1 μάλλον δεν διάκεινται φιλικά προς τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο Βαγγέλης Μαρινάκης θεωρείται απρόβλεπτος παίκτης. Ωστόσο, το σίγουρο είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, από εκεί που δεν είχε κανένα τηλεοπτικό κανάλι, τώρα, πέραν της κρατικής ΕΡΤ, θα έχει και το κανάλι του Χρήστου Καλογρίτσα για να προβάλλει τις απόψεις της και να προπαγανδίζει τις θέσεις της, καθώς ο περί ου ο λόγος επιχειρηματίας δεν έχει κρύψει ποτέ τις σχέσεις του με την Αριστερά και τη συμπάθειά του προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Βέβαια, η ταύτιση ενός κόμματος ή μιας κυβέρνησης με κάποιον επιχειρηματία έχει αποδειχθεί και κατά το παρελθόν ότι μόνο προβλήματα δημιουργεί - ιδιαίτερα αν τα συμφέροντα του επιχειρηματία σχετίζονται με έργα και προμήθειες του Δημοσίου.

■ Ενδέκατον, αν κάτι απέδειξε ο πλειοδοτικός διαγωνισμός και ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο διεξήχθη είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι μια κανονική χώρα. Δεν διαθέτει κυβέρνηση με λειτουργικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά ευρωπαϊκών προδιαγραφών, καθώς μια θεσμική διαγωνιστική διαδικασία τη μετέτρεψε σε πόλεμο πολιτικής επικράτησης επί των μιντιαρχών, αλλά και επί της αντιπολίτευσης. Ούτε όμως και οι μιντιάρχες είναι καλύτεροι. Εν μια νυκτί -ή καλύτερα σε τρία μερόνυχτα- κατέρρευσε ο μύθος των πανίσχυρων επιχειρηματιών που ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις, που είναι προνομιακοί εργολήπτες και προμηθευτές του Δημοσίου, που παίρνουν χαριστικά δάνεια και δεν τα ξεπληρώνουν, που έχουν δικές τους κοινοβουλευτικές ομάδες και ασυλία από τη Δικαιοσύνη, που διαμορφώνουν την κοινωνία και τα πρότυπά της, που... που... Η εικόνα αυτή ουδεμία σχέση έχει με αυτή των ανθρώπων που είδαμε να προσέρχονται πριν ακόμη ξημερώσει με βαλίτσες και στρώματα για να κλειστούν επί τρία μερόνυχτα σε ένα κυβερνητικό κτίριο περικυκλωμένο από άνδρες και αυτοκίνητα της Αστυνομίας, με ράντζα και σεντόνια του Στρατού, με χημικές τουαλέτες, άπλυτοι, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ τους, ούτε με τον έξω κόσμο. Ποτέ και σε καμία χώρα του κόσμου δεν έγινε κάτι παρόμοιο. Διαδικασία Big Brother για την απόκτηση δημόσιου αγαθού δεν είχε σκεφτεί να οργανώσει ούτε και ο πιο διεστραμμένος εγκέφαλος στην πιο διεφθαρμένη και τριτοκοσμική χώρα. Εγινε όμως κι αυτό. Η «πρώτη φορά Αριστερά» κατέκτησε αυτή την πρωτιά. Και μαζί της οι υποψήφιοι καναλάρχες γύρισαν ένα επεισόδιο από το σήριαλ «η επιτομή της αναξιοπρέπειας»...