Μιλτιάδης Νεκτάριος

Τώρα είναι η χρυσή ευκαιρία και για τη μεταρρύθμιση του ΕΣΥ. Πλανώνται όσοι νομίζουν ότι η αύξηση των κλινών ΜΕΘ θα λύσει τα κύρια προβλήματα του συστήματος υγείας της χώρας.

Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις του ΕΣΥ έχουν πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο: αποδοτικότητα διοίκησης, εκπαιδευτικά κέντρα, συγχωνεύσεις μονάδων, νέες εργασιακές σχέσεις, ΣΔΙΤ, κοστολογήσεις, ηλεκτρονικές υπηρεσίες, νέα δομή δημόσιας υγείας.

Οπως όλες οι δημόσιες δομές (υπηρεσίες και οργανισμοί) στην Ελλάδα, έτσι και ο τομέας της δημόσιας υγείας είναι περισσότερο ένα πολιτικό κατασκεύασμα που εξυπηρετεί τους πολιτικούς, τους εργαζομένους, τους συνδικαλιστές, τους προμηθευτές, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των πολιτών και των ασθενών (πελατών του συστήματος υγείας). Με αποτέλεσμα οι πολίτες να έχουν κατά 90% αρνητική άποψη για τις υπηρεσίες υγείας που λαμβάνουν, με βάση το Ευρωβαρόμετρο (2016).

Και μάλιστα, το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε. των «28», πάνω και από το ποσοστό δυσαρέσκειας σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Κροατία. Εως τώρα το ενδιαφέρον των περισσότερων παρεμβάσεων στο σύστημα υγείας επικεντρωνόταν σε ήσσονος σημασίας θέματα (όπως με την εισαγωγή των ΠΕΣΥ), με δεδομένο ότι πολλές ισχυρές ομάδες συμφερόντων εμπόδιζαν την αποπολιτικοποίηση της διοίκησης του συστήματος υγείας, την ενοποίηση της ασφαλιστικής κάλυψης του πληθυσμού, και, κυρίως, την άσκηση οικονομικής επίδρασης στους προμηθευτές (νοσοκομεία και γιατρούς) από τον ενιαίο ασφαλιστικό οργανισμό (ΕΟΠΥΥ).

Εως ότου δημιουργηθεί μια απευθείας αγοραστική σχέση μεταξύ του ενιαίου ασφαλιστικού ταμείου (ΕΟΠΥΥ) και των νοσοκομείων, οποιαδήποτε προσπάθεια αντιμετώπισης των πολλών προβλημάτων του ελληνικού συστήματος υγείας (όπως η μειούμενη χρηματοδότηση, η κατανομή των πόρων, τα ανεπαρκή κίνητρα για τους παρόχους να βελτιώσουν την ποιότητα και την παραγωγικότητα, η έλλειψη συστημάτων επίβλεψης και πληροφόρησης και οι ανεπίσημες αμοιβές) θα έχει μικρή επιτυχία λόγω της μικρής οικονομικής επιρροής που μπορεί να ασκηθεί στους παραγωγούς της υγειονομικής περίθαλψης στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

Βρισκόμαστε, με άλλα λόγια, στο επίπεδο όπου ήταν τα άλλα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας στο τέλος της δεκαετίας του ’80, όταν δεν υπήρχε διασύνδεση και ανάδραση μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς υπηρεσιών υγείας.

Η ουσιαστική διχοτόμηση μεταξύ της χρηματοδότησης και της παροχής υπηρεσιών υγείας οφείλεται στην παντελή έλλειψη ενός ενιαίου συστήματος οργάνωσης και διοίκησης του δημόσιου τομέα υγείας.

Η διεθνής εμπειρία υποδεικνύει ότι πρέπει επιτέλους και η Ελλάδα να υιοθετήσει τις «καλές πρακτικές» που έχουν ήδη υλοποιηθεί από τη δεκαετία του ’90 σε όλα τα αναπτυγμένα συστήματα υγείας: (α) Αναδιοργάνωση του υπουργείου Υγείας με επικέντρωση στην εκπόνηση της εθνικής πολιτικής υγείας, την πιστοποίηση των υποδομών υγείας και την αξιολόγηση του ιατρικού προσωπικού.

(β) Δημιουργία νέου ΕΣΥ ως ΝΠΔΔ και υπαγωγή σε αυτό των κρατικών νοσοκομείων και των μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με τη μορφή ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. (γ) Συγκέντρωση των δημόσιων πόρων υγείας (κρατική χρηματοδότηση και ασφαλιστικές εισφορές) στον ΕΟΠΥΥ και αξιοποίηση των μοναδικών χαρακτηριστικών του για τον επηρεασμό της δράσης όλων των δημόσιων και ιδιωτικών προμηθευτών υπηρεσιών υγείας. (δ) Δημιουργία εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών υγείας. (ε) Ενίσχυση της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην υγεία και ενίσχυση της ροής των πόρων από το ιδιωτικό προς το δημόσιο σύστημα υγείας.

Εάν το Εθνικό Σύστημα Υγείας αποπολιτικοποιηθεί, μέσω των παρεμβάσεων που προτείνονται εδώ, τότε σύντομα θα ξεπεράσει το επίπεδο υπηρεσιών των ιδιωτικών νοσοκομείων, όπως συμβαίνει με τα δημόσια νοσοκομεία σε όλη την Ευρώπη. Το γεγονός αυτό θα προκαλέσει την προσέλκυση σημαντικών εισροών από την ιδιωτική ασφαλιστική αγορά. Αυτή η νέα ροή πρόσθετων πόρων στο ΕΣΥ θα είναι σταθερή διαχρονικά, καθώς οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες θα έχουν βρει μια αξιόπιστη εναλλακτική έναντι των ολιγοπωλιακών καταστάσεων που αντιμετωπίζουν με τα ιδιωτικά νοσοκομεία.

Οι πρόσθετες εισροές στο ΕΣΥ θα οδηγήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα στον διπλασιασμό των αμοιβών των γιατρών και του λοιπού νοσηλευτικού προσωπικού κατά μέσο όρο, με αποτέλεσμα οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να έχουν ισχυρά κίνητρα για την υποστήριξη των αλλαγών που θα δημιουργήσουν ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας στο οποίο θα είναι υπερήφανοι να εργάζονται.

Το μεγάλο εμπόδιο στη μεταρρύθμιση του ΕΣΥ είναι οι δήθεν προοδευτικές απόψεις ισχυρών συνδικαλιστικών οργανώσεων του χώρου της υγείας, οι οποίες υποστηρίζουν τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία.

Αντίθετα, οι παραπάνω προτάσεις έχουν πλέον υιοθετηθεί από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. Χρειάζεται, λοιπόν, μια νέα διαδικασία κοινωνικού διαλόγου, η οποία θα εκθέσει στην κοινή θέα τις απόψεις όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών. Ο διάλογος αυτός δεν πρέπει να γίνει μέσω ανακοινώσεων, αλλά σε ένα καλά οργανωμένο συνέδριο, με γραπτές εισηγήσεις από όλες τις πλευρές. Η συγκυρία του κορωνοϊού αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για την πραγματοποίηση μιας καίριας μεταρρύθμισης που έχει καθυστερήσει περισσότερο από τριάντα χρόνια.