Μπάμπης Κούτρας

Το 2010 η μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση άλλαξε τα δεδομένα και ανακαλύψαμε ξανά την... Αμερική. Από τότε όλες οι κυβερνήσεις, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση εκείνη του «αριστερού» πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, θεώρησαν ότι η άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι λύση στα προβλήματά μας και προσδεθήκαμε στο αμερικανικό ιππικό.

Αυτά μέχρι χθες, γιατί σήμερα άλλαξαν όλα. Η παρουσία του Ντόναλντ Τραμπ στη θέση του πλανητάρχη δημιουργεί νέα δεδομένα όχι απλώς για την Ελλάδα, αλλά για την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο. Δίνει την εντύπωση ότι παίζει στην τελευταία του παράσταση. Αλλόφρων, σε πλήρη σύγχυση και σε διαρκή αντίφαση με τον εαυτό του, γελοιοποιείται διεθνώς σε καθημερινή βάση με αλλοπρόσαλλες αποφάσεις, δηλώσεις, κρίσεις, απειλές. Εικονογραφεί τον ορισμό τού «πλανητάρχη σε σύγχυση», καθώς η επαμφοτερίζουσα στάση του απέναντι στην Τουρκία και το μακελειό των Κούρδων στη Συρία μοιάζουν συνυφασμένα με τις εσωτερικές περιπέτειές του.
«Δεν είναι απολύτως σαφές εάν οι αποφάσεις του προέδρου θα ήταν διαφορετικές εάν η προσοχή του δεν ήταν περισπασμένη από τα προσωπικά, πολιτικά και νομικά του προβλήματα». Αυτό έγραφαν οι «Times» της Νέας Υόρκης. Οχι πριν από λίγες ώρες ή ημέρες, αλλά πριν από 20 χρόνια. Και ο συντάκτης δεν αναφερόταν βεβαίως στον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά στον Μπιλ Κλίντον. Δεν είναι καθόλου σίγουρο λοιπόν ότι η επέμβαση των Αμερικανών στο Κόσοβο θα εξελισσόταν όπως εξελίχθηκε εάν ο Κλίντον ήταν απολύτως προσηλωμένος στα καθήκοντά του. Εάν δηλαδή δεν τον απασχολούσε τόσο σοβαρά η διαβόητη υπόθεση Λεβίνσκι. Οπως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Ρίτσαρντ Νίξον θα παρέμενε τόσο αδρανής το 1974 στον «Αττίλα» και την τραγωδία της Κύπρου. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ προσπαθούσε απεγνωσμένα να διασώσει το κύρος -και την εξουσία του- υπό την ασφυκτική πίεση του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο Τραμπ εσχάτως ακροβατεί στο χείλος του impeachment, της διαδικασίας που προβλέπεται από το αμερικανικό σύνταγμα για την καθαίρεση του προέδρου της χώρας. Πέραν αυτού, όμως, ειδικά για την τρομακτική κρίση που έχει προκαλέσει με την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, ο Ντόναλντ Τραμπ δέχεται ομοβροντίες πυρών στο εσωτερικό των ΗΠΑ όχι μόνο από τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά και από τα ανώτατα θεσμικά όργανα. Κι ενώ η Γερουσία απαιτεί από εκείνον να λογοδοτήσει για το χάος στη Μέση Ανατολή και την παρανοϊκή εξωτερική του πολιτική, ο ίδιος θεωρεί πως οφείλει να δίνει λόγο μόνο στο... Twitter! Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει κανείς με μια προσωπικότητα που φαίνεται να έχει απολέσει την ψυχραιμία της και κάθε έννοια ορθολογισμού. Επαινεί και απειλεί ταυτόχρονα τους δύο αντιμαχόμενους, εν προκειμένω τους Τούρκους και τους Κούρδους. Προειδοποιεί για σκληρές κυρώσεις και αντίποινα τον Ερντογάν, τη στιγμή που ήταν αυτός που έστρωσε το χαλί στον Τούρκο ηγέτη να επιχειρήσει αυτό που τόσο διακαώς επιθυμούσε: την εξολόθρευση των Κούρδων. Τους οποίους δεν συγχωρεί επειδή «δεν συνέδραμαν τους Αμερικανούς στη Νορμανδία». Αν αυτή δεν είναι μια ατάκα αυτοτρολαρίσματος του Τραμπ και είναι απλώς μια απόδειξη ότι είναι εντελώς ανιστόρητος και παντελώς άσχετος με τα διεθνή ζητήματα, ίσως είναι μια πανηγυρική ομολογία.

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι υπερβολικά απρόβλεπτος και επικίνδυνος για τα καθήκοντα προέδρου της μόνης υπερδύναμης στον κόσμο. Η Ευρώπη όμως τι κάνει; Πώς θα αναπληρώσει το κενό της προστασίας που αφήνουν πίσω τους οι ΗΠΑ; Τι θα κάνει με τους τζιχαντιστές που μένουν ελεύθεροι και τα εκατομμύρια πρόσφυγες που απειλεί να μας στείλει ο Ερντογάν; Πώς αντιμετωπίζει τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ με την Κίνα, οι επιπτώσεις του οποίου φτάνουν μέχρι τα αγροτικά προϊόντα της Κρήτης στα οποία επεβλήθησαν αυξημένοι δασμοί αν πρόκειται να ταξιδέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες; Τι κάνει η Ευρώπη, αλλά και ποια Ευρώπη... Η Βρετανία φεύγει με τον Τζόνσον, στη Γερμανία η Μέρκελ δεν αισθάνεται καλά και στη Γαλλία ο Μακρόν δυσκολεύεται να κρατήσει το βάρος όσων συμβαίνουν.

Πολλές φορές τα προβλήματα έρχονται από εκεί που δεν τα περιμένουμε. Στις τρέλες του Τραμπ δεν μπορούμε να στηριχθούμε και στην Ευρώπη που κινείται αργά και χωρίς συνοχή δεν μπορούμε να ελπίζουμε. Και όχι τίποτε άλλο. Εχουμε ανοιχτά μέτωπα και στην Κύπρο και στο Αιγαίο.