Μάκης Πολλάτος

Για να αντιληφθούμε πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα, αρκεί να σημειωθεί ότι στην Ιαπωνία, την γηραιότερη κοινωνία στον πλανήτη, ο ρυθμός αναπλήρωσης είναι 1,4. Στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, το 2015 πάνω από το 1/4 του πληθυσμού των 126 εκατομμυρίων κατοίκων ήταν ηλικίας άνω των 65 ετών.

Στην Ελλάδα, το 2019 οι θάνατοι ήταν κατά 41.000 περισσότεροι από τις γεννήσεις. Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2020 οι γεννήσεις ήταν μειωμένες σε ποσοστό 6,5% σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019. Η ίδια πτωτική τάση στις γεννήσεις συνεχίστηκε και το πρώτο δίμηνο του 2021. Παρά τις προσδοκίες για baby boom λόγω του λοκντάουν και της υποχρεωτικής παραμονής στο σπίτι, φαίνεται ότι η έλλειψη δραστηριοτήτων εκτός σπιτιού δεν οδήγησε σε αύξηση των γεννήσεων.

Η νέα πραγματικότητα στην Ελλάδα αποκαλύπτει ότι οι πολίτες σε ηλικία συνταξιοδότησης γίνονται όλο και περισσότεροι, ενώ τα μωρά μειώνονται. Πλήθος τηλεοπτικών εκπομπών είναι προσανατολισμένες σε οδηγίες σχετικά με την συνταξιοδότηση, την αύξηση των συντάξιμων αποδοχών, τις ενέργειες για την εξασφάλιση αναδρομικών και τόσα άλλα που είναι αδιάφορα στους Έλληνες και τις Ελληνίδες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία. Το ίδιο ξένο μοιάζει να είναι όμως στην πλειονότητα των νέων και το ενδεχόμενο τεκνοποίησης. Οι περισσότεροι σε ηλικία κάτω των 40 δεν σχεδιάζουν να κάνουν παιδιά και δεν θα ήταν υπερβολή να παρατηρήσει κάποιος ότι προτιμούν την παρέα ενός κατοικίδιου. Η επιτυχία και η εξάπλωση των pet shop είναι αδιάψευστος μάρτυρας της στενής σχέσης που δημιουργούν όλο και περισσότερο οι Έλληνες και οι Ελληνίδες με τα κατοικίδιά τους. Υπάρχει τρόπος να αντιστραφεί η τάση; Μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα μέλλον που τα μωρά θα πολλαπλασιαστούν και πάλι και ο πληθυσμός θα σταματήσει να μειώνεται με τέτοια φθίνουσα συχνότητα ή είναι νομοτελειακό σε λίγα χρόνια να έχουμε σουπερ μάρκετ με περισσότερες πάνες, όχι όμως για τα βρέφη αλλά για την ακράτεια των ηλικιωμένων;

Πώς θα έπρεπε να αναδιαμορφωθούν οι κρατικές δαπάνες ώστε μεγαλύτερο μέρος τους να διοχετεύεται για την στήριξη της οικογένειας σε παιδικούς σταθμούς, ολοήμερα σχολεία, κρατικά επιδοτούμενες αθλητικές δραστηριότητες και λιγότερα κονδύλια σε συντάξεις; Και πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό χωρίς οι συνταξιοδοτούμενοι να θεωρούν ότι η πολιτεία τους εξαπάτησε; Σε ποια αγαθά θα πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο για το μέλλον; Στην άμυνα; Στην οικογένεια; Και γιατί έχουμε καθυστερήσει τόσο πολύ στην εκπόνηση μιας εθνικής στρατηγικής ώστε να πετύχουμε το πολυαναμενόμενο baby boom; Μήπως τα μωρά δεν είναι της μόδας;

Αν οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονται για την διατήρηση του πληθυσμού της χώρας, με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί να γίνεται στα σοβαρά λόγος για αύξησή του, έχουμε αναλογιστεί ποιο θα είναι το μέλλον; Θα υποχρεωθούμε μήπως κάποια στιγμή να καλούμε μετανάστες να έλθουν στη χώρα για να αναλάβουν παραγωγικές δραστηριότητες; Εχουμε σκεφτεί ότι όσο μειώνεται ο πληθυσμός, τόσο θα μειώνονται και εκείνοι που είναι σε παραγωγική ηλικία με συνέπεια τα ασφαλιστικά ταμεία να μην έχουν έσοδα, άρα να κινδυνεύουν με κατάρρευση, άρα να μην μπορούν να καταβάλλουν συντάξεις; Πόσο η χώρα θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις στρατιωτικές ανάγκες της όσο αυξάνονται οι δαπάνες για συντάξεις; Στην Τουρκία, ο ρυθμός αναπλήρωσης είναι 2,07, δηλαδή -κατά μέσο όρο- κάθε Τουρκάλα φέρνει στον κόσμο 2,07 παιδιά. «Κάντε πολλά παιδιά για να κατακτήσουμε τιη Δύση» ούρλιαζε ο Ερντογάν το 2018. Κάντε τις πράξεις και σκεφτείτε τι θα γίνει σε μερικές δεκαετίες, ενόσω η πλούσια και γηράσκουσα Ευρώπη μοιάζει να βρίσκεται σε φάση «νιρβάνα»...