Κωστής Πλάντζος

Ένας άλλος Στουρνάρας είναι αυτός που βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες. Νομίζω κάτι άλλαξε πάνω του. Κάνει λάθη που δεν έκανε, που δεν θα’πρεπε, που δεν περιμέναμε. Λάθη όμως που δεν ξέρω αν προλαβαίνει να διορθώσει.

Ήταν η «χρυσή κίνηση» του Αντώνη Σαμαρά. Ανέλαβε το τιμόνι της Οικονομίας από το πουθενά, σε μια τρικομματική κυβέρνηση, υπό την πίεση της Τρόικα και του ΔΝΤ, υπό το βάρος των χρεών, σε μια αγορά και μια χώρα υπό κατάρρευση, όταν ο «παρ’ολίγον» Υπουργός Οικονομικών κ.Βασίλης Ράπανος δήλωσε κώλυμα υγείας.

Επί έξι μήνες βλέπαμε τον πάντοτε ήρεμο και ευέλικτο Γιάννη Στουρνάρα, να ξεπερνά μεγάλες δυσκολίες εντός και εκτός Ελλάδας, να κερδίζει μικρές και μεγάλες μάχες και –το πιο βασικό- χρόνο για τη χώρα.

Ελάχιστοι στην Ευρώπη θα πίστευαν το καλοκαίρι που πέρασε πως μέσα σε έξι μήνες η νέα κυβέρνηση θα συμμαζέψει κάπως τα πράγματα, θα εφαρμόσει ένα βαρύ πρόγραμμα λιτότητας που έμενε «στα χαρτιά», θα επιτύχαινε συνεχή πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα, θα έβαζε τη σφραγίδα του στο Μνημόνιο ΙΙΙ «χωρίς να ανοίξει ρουθούνι», θα «έτρεχε» –όσο γίνεται- τις αποκρατικοποιήσεις, θα ξεκινούσε ένα πρόγραμμα επαναγοράς κρατικών ομολόγων, θα έφερνε σε δύσκολη θέση τους δανειστές στερώντας τους το δικαίωμα να γκρινιάζουν διαρκώς για την Ελλάδα. Ποιος να το περίμενε;

Κέρδισε μάχες στο εξωτερικό, κέρδισε σε αξιοπιστία η χώρα, κέρδισε αναγνώριση και ο ίδιος. Σχεδόν του πήγαν όλα «κατ’ευχήν» -υπό τις αντίξοες συνθήκες που όλοι γνωρίζουμε. Έπαιξε «μπάλα» στο γήπεδό του. Ως τεχνοκράτης, κέρδιζε τις εντυπώσεις κάνοντας και τους πολιτικούς να ανησυχούν μήπως μείνουν στην ανεργία.

Αυτά ίσχυαν σχεδόν μέχρι την περασμένη εβδομάδα –και λίγο νωρίτερα ίσως όμως.

Δεν τα λογάριασε όμως όλα καλά. Ξέχασε τους κινδύνους στο εσωτερικό. Και ξέχασε τις δυνατότητες που έχει η χώρα. Ξέχασε τον παράγοντα «άνθρωπο». Ξέχασε και πως έχει να κάνει με ανθρώπους. Ξέχασε σε ποιους απευθύνεται, τι τους ζητάει, τι μπορούν αυτοί και τι πρέπει αυτός να τους δείξει πως μπορούν να κάνουν.

Όχι ότι δεν είναι ευγενής και προσιτός σαν άνθρωπος. Δεν είναι αλαζόνας. Για αυτό τίμησε και τιμά απλά στελέχη του δημοσίου, συνεργάτες του - που δεν τους είχε και από χθες- για τις προσπάθειες και τη στήριξή τους.

Ωστόσο ο κ.Στουρνάρας είναι τεχνοκράτης. Δεν είναι αυτό που λέμε «Ηγέτης». Είναι όμως καθηγητής και ως ένα βαθμό έπρεπε να νοιώθει και «καθοδηγητής».

Δεν τόλμησε –ή δεν πρόλαβε ως τώρα- να μιλήσει στους Έλληνες για το τι πρέπει να κάνουν, τι μπορούν να περιμένουν και τι όχι από αυτόν, τι τους ζητά εκείνοι να κάνουν. Δεν τους έδειξε ένα στρατηγικό πλάνο για το αύριο, όπως μας θύμισε ο Γιώργος Προβόπουλος στην Έκθεση της ΤτΕ. Δεν τους έδωσε ένα σχέδιο για το πού θέλει να πάει το πράγμα και τι ρόλο έχει ο απλός πολίτης, ο απλός υπάλληλος, ο επιχειρηματίας, ο εργοδότης.

Αυτοί τον περιμένανε, κάνανε υπομονή, δείξανε αντοχή και ανοχή. Αλλά όταν τους θυμήθηκε, ήταν μόνο για να τους επιβάλει φόρους που δεν μπορούν να πληρώσουν. Τραγικό! Προσέβαλε τη λογική, την ψυχή και τις ελπίδες τους.

Προφανώς θα ήταν και δουλειά άλλων, να κάνουν τέτοια πολιτική. Ο πρωθυπουργός και άλλοι υπουργοί πρωτίστως -στον τομέα τους ο καθένας και όλοι μαζί. Αλλά ο κ.Στουρναρας είναι ο ταυτόχρονα «ο καλός, ο κακός και ο άσχημος» του έργου. Με αυτόν μπορεί και θέλει να ταυτιστεί περισσότερο ο θεατής, στην πιο δραματική φάση του έργου που βιώνει.

Αλλά τα προβλήματα φάνηκαν τώρα. Η ατυχής –επικοινωνιακά- διαχείριση των σεναρίων για τη νέα φορολογική κλίμακα δείχνει ίσως για πρώτη φορά έναν πανικό εκ μέρους του Γιάννη Στουρνάρα. Πιστεύω πως τώρα μόλις κατάλαβε, αργά όμως, πως έπρεπε να νοιάζεται και για τις μάχες στο εσωτερικό. Κατάλαβε πως το φορολογικό μπορεί να ρίξει την κυβέρνηση, να διαλύσει την κοινωνία. Είτε φοβήθηκε είτε τον φοβίσανε, ήταν όμως δικαιολογημένο.

Οι διαρροές που προκάλεσαν «σεισμό» για την κλίμακα με φόρο 45% στα 26.000 ευρώ μπορεί και να μην ήταν δική του έμπνευση. Ίσως έδωσε σε άλλους το δικαίωμα –συμβούλους του Μαξίμου και του υπουργείου- «να παίξουν μπάλα», για να μαζέψουν την κατάσταση. Δεν θα έπρεπε όμως, ειδικά αν πίστευε αυτό που ο ίδιος λέει, πως η κλίμακα που «κάηκε» ήταν πιο επωφελής από εκείνη που αρχικά πρότεινε.

Εφόσον ήταν επωφελής, έπρεπε να την υπερασπιστεί, να την εξηγήσει, να επιμείνει ο ίδιος. Αν ήταν δύσκολο να την εξηγήσει, τότε ας αφήσουν πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών την καραμέλα για «απλό φορολογικό σύστημα». Αν δεν καταφέρνουν δώσουν στο πολίτες να καταλάβουν ι φόρο θα πληρώνουν, να τους πείσουν πως πράττουν το σωστό, δεν θα τους έχουν μαζί τους. Αν δεν τους έχουν μαζί τους, θα χάσουν τις μάχες, θα χαθούνε όλα.

Δεν μπορεί να φταίνε μόνο οι σύμβουλοί του –υπήρξε και ο ίδιος «σύμβουλος» άλλων και τα ξέρει και από την καλή και από την ανάποδη. Δεν μπορεί να φταίει η κούραση, τα ταξίδια... Κάτι άλλο φταίει. Ότι υποτίμησε τις δυσκολίες, ότι υποτίμησε τον κόσμο που περιμένει από αυτόν αποτελέσματα. Και αν δεν αρκούν όσα κάνει, δεν δεσμεύεται από κόμματα να πει τι θέλει από τους άλλους. Τι θέλει από όλους. Να πει «δεν μπορώ εγώ μόνος μου». Ούτε όμως και να επαναπαύεται πως «έξω πάμε καλά, άρα θα πάμε και μέσα». Δεν «παίζει» αυτό…

Αν ανέκτησε την χαμένη εμπιστοσύνη των ξένων, κινδυνεύει να χάσει των Ελλήνων. Αν σκοπός του ήταν να πετύχει στη δουλειά του, αυτή θα μείνει στη μέση χωρίς τη στήριξη (όχι απλά την ανοχή) των πολιτών. Και οι πολίτες διαπιστώνουν πως δεν μπορεί το 2011 να πλήρωναν φόρους εισοδήματος 1,22 δισ. ευρώ, το 2012 να πληρώνουν 6,8 δισ. και το 2013 σχεδόν 1 δισ. επιπλέον.

Αν πιστεύει στις δυνάμεις αυτού του τόπου, αν ξέρει τι πρέπει να κάνει και για ποιους, πρέπει να το εξηγήσει πού το πάει. Δεν μιλώ για «Επικοινωνία». Μιλώ για πραγματική «Ηγεσία» ("Leadership") που λείπει από αυτόν τον τόπο –και το πληρώνει κάθε μέρα που περνά.

Αν μίλαγε για πρώτη φορά σε νέους φοιτητές του στο αμφιθέατρο, θα ένοιωθε φαντάζομαι ως καθηγητής την ανάγκη να τους πει τι να περιμένουν από αυτόν, τι θα τους προσφέρει, τι τους ζητά, πού θα τους οδηγήσει αυτό που κάνουν μαζί και γιατί. Απλά και ανθρώπινα. Με ό,τι δυνατότητες έχει, από την θέση που έχει. Θα έρθει στη θέση τους, θα καταλάβει τις δυσκολίες τους, θα τους ωθήσει και θα τους βοηθήσει να τα καταφέρουν. Αλλοιώς, το μάθημά του «πάει στράφι» και οι φοιτητές του θα αραιώσουν.

Πιστεύω ότι ο Γιάννης Στουρνάρας «πιστεύει» στις δυνατότητες που έχει η Ελλάδα, ως τόπος. Είναι καιρός –ίσως είναι και αργά όμως- να «πιστέψει» και στους Έλληνες ως λαό, χωρίς να τους αντιμετωπίζει σαν υποζύγια που θα τραβάνε μονίμως  προς τα εκεί που αυτός θέλει, χωρίς να τους υποτιμά και χωρίς να τους φοβάται.