Κωστής Πλάντζος

Πού είναι η δημιουργικότητα του Έλληνα; Πού είναι η αλληλεγγύη και η παληκαριά που του επέτρεψε να στήσει Θερμοπύλες; Να πει «ΟΧΙ» στην ευκολία της υποταγής στη μοίρα τους, αλλά και να φωνάξει το «ΑΕΡΑ» απέναντι σε κάθε φόβο και εμπόδιο, μπροστά σε απίστευτα πιο καλά οργανωμένους αντιπάλους;

Πού είναι ο Έλληνας που ξεπερνά τις δυσκολίες; Πού κρύβει τόσο καιρό την παροιμιώδη επινοητικότητα και δημιουργικότητά του; Υπάρχει σήμερα; Ή την έχασε μέσα σε βρισιές και γιούχα;

Αν υπάρχει, τώρα είναι η ώρα για να βγει. Πλημμυρίσαμε πια στον θυμό και την αγανάκτηση. Φτάνει!..

Τα πράγματα θα γίνουν ακόμα δυσκολότερα τους επόμενους μήνες. Αλλά απέχουν πολύ από τα «χειρότερα» που πολλοί τα φοβούνται -και άλλοι έχουν «ποντάρει» σε αυτά.

Οι  μισθοί κόπηκαν, η ύφεση «ξεφούσκωσε» το σκάρτο οικονομικό οικοδόμημα, πολύς «κοπανιστός αέρας» με τον οποίο ζούσαμε έχει χαθεί. Η διόρθωση της προηγούμενης υπερβολής, ακόμα και αν δεν ολοκληρώθηκε, τουλάχιστον συντελέστηκε σε μεγάλο βαθμό.

Αν πράγματι είμαστε κοντά σε ένα νέο σημείο  ισορροπίας της αγοράς και της  οικονομίας, πρέπει να αντιληφθούμε και να προετοιμαστούμε από τώρα. Να βγούμε από την «τρύπα» που κρυβόμαστε δύο και πλέον χρόνια τώρα, ελπίζοντας πως η μπόρα θα περάσει ξώφαλτσα από κοντά μας. Ο στρουθοκαμηλισμός μας τέλειωσε...

Αν η «παλάντζα» της αγοράς και της κοινωνίας δεν ισορροπήσει τώρα, θα αντιρροπήσει υπερβολικά και απότομα, πιο πολύ και από όσο υπερβολικά ή λάθος «ζύγιζε» στη ζωή μας και στην οικονομία τα προηγούμενα χρόνια.

Είμαστε έτοιμοι για να δεχθούμε και να υπηρετήσουμε την Ανάπτυξη, μόλις επιστρέψει; Πρέπει να απαντήσει καθένας ξεχωριστά. Σίγουρα μπορούμε. Πώς γίνεται, από την απόλυτη αμεριμνησία πως «όλα θα πάνε πάντα καλά» (για πάρτη μας) και πως «λεφτά υπάρχουν», η ψυχολογία να γίνεται τώρα τόσο αρνητική, που οι πάντες σχεδόν γύρω μας να πιστεύουν πως «όλα χάθηκαν», πως ο γκρεμός είναι μπροστά, πως αναπότρεπτα θα καταστραφούν γενιές και γενιές Ελλήνων στο μέλλον; Περνάμε από τη μια υπερβολή στην άλλη, δραματικοποιώντας προβλήματα, ελπίδες και συναισθήματα. Ανθρώπινο μεν, λάθος δε...

Η αλήθεια όμως είναι κάπου στη μέση. Οι Έλληνες φτώχυναν, δεν πτώχευσαν. Προς το παρόν τουλάχιστον!

Ένα νέο Μνημόνιο έρχεται για να κάνει ό,τι ακριβώς και το πρώτο: να λύσει το δανειακό πρόβλημα της χώρας –συνάμα και των δανειστών της. Αγοράζουμε πάλι χρόνο. Από αυτήν την άποψη είμαστε στο σημείο που είμασταν και πριν δύο ακριβώς χρόνια: ένα βήμα πριν την παύση πληρωμών.

Αυτοί που εύχονταν και εύχονται να χρωκοπήσουμε και τελεσίδικα, θα έχουν ελπίζω σκεφθεί πρώτα καλά πώς είναι να ζεις χωρίς καθόλου χρήματα –εκτός αν πιστεύουν ότι θα τους πετάνε δολάρια από ελικόπτερα οι αμερικάνοι.

Τι έχει αλλάξει μέσα σε αυτά τα τελευταία δύο χρόνια; Μόνο φτωχύναμε. Οι τιμές έπεσαν; Όχι. Δουλειές άνοιξαν; Όχι. Αλλάξαμε δουλειά –ή τρόπο δουλειάς; Όχι. Κάναμε deal με τα νέα δεδομένα; Μάλλον όχι. Δούλεψε έστω και ένα «γρανάζι» για να πάρει μπροστά η μηχανή της οικονομίας; Όχι.

Και όμως ευκαιρίες υπάρχουν. Μέθοδο για να τις βρούμε δεν έχουμε. Ή δεν τις ψάχνουμε όσο πρέπει.

‘Εστω και αργά όμως, κάποιοι λίγοι το κάνουν. Βρίσκουν τρόπους για να πάμε μπροστά, για να πάμε λίγο καλύτερα ή όχι πια τόσο άσχημα. Θα τους αναζητήσουμε; Θα τους στηρίξουμε;

Τα απευθείας deal με τους παραγωγούς πατάτας δείχνουν το δρόμο. 25 λεπτά το κιλό, απευθείας στον πολίτη-καταναλωτή. Αρτοβιομήχανος πουλάει 49 λεπτά τη φρατζόλα το ψωμί. Έλληνας παράγει στη χώρα μας πούρα. Αυτά είναι βασικά πράγματα, που όμως έπρεπε να έχουν γίνει πράξη εδώ και δύο χρόνια.

Πού είναι όμως οι ιδέες για νέες δουλειές; Για καλύτερες δουλειές, που θα φέρουν καλύτερα κέρδη και μισθούς; Πχ ένα σωστό παπούτσι σε καλή τιμή, ένας ωραίος αναπτήρας που να ανάβει καλά, ένα σχήμα  συνεργασίας παραγωγού-εμπόρου-μάνατζερ που θα καλύψει εγχώριες και διεθνείς ανάγκες σε λάδι, ρούχο, καπνό κλπ; Δεν υπάρχουν κάποιοι που φοβούνται πως θα κλείσουν, για να κινηθούν πρώτοι; Δεν υπάρχουν άνεργοι που θα αναζητήσουν και θα σχεδιάσουν κάτι πιο ευέλικτο, για να το υποστηρίξουν και να τους στηρίξουμε και οι υπόλοιποι;

Αν τα περιμένουμε όλα έτοιμα, να γίνουν από άλλους, προκοπή δεν θα δούμε. Δεν υπάρχουν δουλειές που να είναι μονίνως «για τους άλλους». Ακόμα και αν δεν ξέρουμε πώς να καρφώνουμε ένα καρφί στον τοίχο, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα το μάθουμε. Και αν τραβάει ένας μπροστά, πρέπει και άλλοι να τον συναγωνιστούν –ή και να τον ανταγωνιστούν, όχι όμως να του τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια.

Αν ξεκολήσουμε από το υπαλληλίκι και την νοοτροπία «σε ό,τι ρυθμό της χτυπάνε, η αρκούδα χορεύει», κάποιοι θα πάνε καλά, και άλλοι γύρω τους καλύτερα.

Τώρα που μας λείπουν οι καλοί εργοδότες και επιχειρηματίες, πρέπει να καλύψουμε το κενό τους. Δεν εξαρτώνται όλα πια, μόνο και μόνο από τις κυβερνήσεις, τις τράπεζες και το δημόσιο. Προφανώς πολλά από αυτά επιβαρύνουν εδώ και χρόνια την κατάσταση.

Αλλά ο ιδιωτικός τομέας είναι πάντα που πρέπει να ψάχνει και να δώσει λύση. Ο ελεύθερος άνθρωπος, ο σύγχρονος Έλληνας που θα ξέρει τι θέλει, σε ποιους απευθύνεται και τι τους ζητάει. Ακόμα και σε μια επιχειρήση όπου πχ ξέρουν να φτιάχνουν σίδερα ή να επισκευάζουν πλυντήρια, οι μικρομεσαίοι και οι υπάλληλοι που χάνουν τώρα δουλειές, πρέπει να νοιώσουν πως ίσως είναι η ευκαιρία να αναπτυχθούν, να διαφοροποιηθούν, να βγουν μπροστά, να επενδύσουν τους κόπους τους, να μετρήσουν τα κόστη και διαμορφώσουν όρους και μεγέθη.

Κάπου εδώ τώρα όπου «ξεφούσκωσε» το μπαλόνι, τα μεγέθη μοιάζουν πιο πραγματικά για όλους. Ίσως είναι και χαμηλότερα από αυτά που χρειάζεται για να αναμετρηθούμε μαζί τους.

Οι ίδιοι οι υπάλληλοι ξέρουν πολλές φορές τι πήγαινε λάθος στις δουλειές τους, αλλά δέχονταν και υπάκουαν στους προϊσταμένους τους. Οι εργοδότες τους πρέπει να αναζητήσουν αυτούς που ξέρουν και να τους εμπιστευτούς. Αλλά και οι υπάλληλοι πρέπει να αρχίζουν να εμπιστεύονται εργοδότες και, αν αυτοί αποτύχουν ή φέρονται κερδοσκοπικά και εκδικητικά, να τους υπερσκελίσουν. Αν κλείσει η επιχείρηση να την αναλάβουν ή, νωρίτερα, να τολμήσουν να κάνουν deal οι ίδιοι με την υπόλοιπη αγορά (προμηθευτές, διακινητές) και να στήσουν μια δική τους επιχείρηση, με βάση όσα ξέρουν οι ίδιοι. Με 100 ευρώ ο κάθε υπάλληλος μπορεί να δημιουργήσουν μια νέα ανώνυμη εταιρία, να βγουν μπροστά, να ξεπεράσουν εμπόδια, αντί να κλαίνε την μοίρα τους. Το χρωστάνε στα παιδιά τους...

Ξέρω ότι λένε κάποιοι –το έλεγε ένας φίλος αναγνώστης- πως «μια επιχείρηση μπορεί να έχει χίλιους εργαζόμενους, χίλιοι εργαζόμενοι δεν γίνεται να έχουν μια επιχείρηση». Σωστό μεν, αλλά με τα δεδομένα του χθες. Τώρα όλα πρέπει να αλλάξουν, ακόμα και αυτό αν χρειάζεται. Όχι πια μόνο πρόβατα, αλλά και τσομπάνηδες ο καθένας στη δουλειά του, για το καλό όλων όμως πρώτα, όχι απλά για να καμωνόμαστε...

Και αν χάσαμε πολλά ή θα χάσουμε και άλλα, τίποτα δεν απαγορεύει να τα ξαναποκτήσουμε. Τα καλά τα παληκάρια πρέπει να βρίσκουν και άλλα μονοπάτια. Ας στεγνώσουμε τα δάκρυα, ας μαζέψουμε το θυμό μας και ας στρέψουμε το βλέμμα μας εκεί που θέλουμε να πάμε, χωρίς να πισωγυρίζουμε στα λάθη.

Δεν είναι τόσο αργά. Σε λίγο όμως θα είναι! Όλοι μαζί μπορούμε, αλλά μόνο αν το καταλάβουμε, το θελήσουμε και το πιστέψουμε. Χωρίς ταμπέλες και διαχωρισμούς του πρόσφατου παρελθόντος όπου όλοι βάζαμε το λιθαράκι μας, ακολουθώντας το ρεύμα της εποχής.

Πρέπει να πάμε κόντρα στο ρεύμα, έστω και αν άλλοι σκόπιμα φρόντισαν να έρθουν έτσι τα πράγματα. Ο ατομισμός της φυλής μας πρέπει να συναντήσει ξανά την επινοητικότητα και τον καλώς εννούμενο «τσαμπουκά» του Έλληνα. Τώρα είναι πιο επιτακτικό από ποτέ! Όχι μόνο για τα χρήματα, αλλά για την επιβίωση. Δεν υπάρχει άλλωστε και άλλος δρόμος...