Κώστας Τσαούσης

Ναι, υπάρχει καταγεγραμμένο (στα κιτάπια) και τέτοιο σύνδρομο. Ένα σύνδρομο που αν και βρίσκει ευεπίφορο έδαφος αποκλειστικά και μόνο στο Δημόσιο αφορά όλη τη κοινωνία και τους πολίτες.

Η «στιγμιαία παραλαβή» έχει να κάνει με έργα, με εργολάβους μικρούς και μεγάλους, με πολιτικούς που αποφασίζουν για τα έργα αλλά και για υπηρεσιακούς που εποπτεύουν και ελέγχουν... και τελικά υπογράφουν και παραλαμβάνουν. Πρωτίστως, όμως, έχει να κάνει με επιλογές, συμπεριφορές και νοοτροπίες που στοίχισαν και εξακολουθούν να στοιχίζουν εκατομμύρια, εκατομμύρια επί εκατομμυρίων...

Ο εργολάβος, ο προμηθευτής και κάθε συναλλασσόμενος με το Δημόσιο – εδώ και πολλές, πολλές δεκαετίες- ζει για την στιγμή που ο εντεταλμένος δημόσιος υπάλληλος ή ακόμη καλύτερα, μια Επιτροπή δημοσίων υπαλλήλων θα υπογράψει ότι παρέλαβε ... Το τι και το πώς δεν ένοιαζε και δεν νοιάζει κανένα. Η παραλαβή να γίνεται, οι υπογραφές να πέφτουν! Για το πάν, είναι η κορδέλα...

Αλλά, υπάρχει τα τελευταία χρόνια κυρίως ένας τρόπος ή αν προτιμάτε, μια μέθοδος που αντιμετωπίζει αποτελεσματικά αυτού του είδους τα σύνδρομα. Ο τρόπος αλλά και η μέθοδος λέγεται ΣΔΙΤ – Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα.

Με τα ΣΔΙΤ δεν υπάρχει στιγμιαία παραλαβή και μετά ... μην το είδατε τον Παναή.

Στα ΣΔΙΤ ή με τα ΣΔΙΤ τα πάντα λειτουργούν διαφορετικά. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Στην κλασική μορφή παραγωγής των δημοσίων έργων το Λιμενικό Ταμείο μιας περιοχής θα ερχόταν και έκανε ένα διαγωνισμό για την κατασκευή μιας μαρίνας. Τα λεφτά θα τα έδινε το κράτος ντούκου και μετά την παράδοση του έργου ( για το οποίο θα υπήρχαν καθυστερήσεις, υπερβάσεις κλπ) κανείς δεν θα ενδιαφερόταν για την επόμενη μέρα...

Με τη μέθοδο των ΣΔΙΤ ο ιδιωτικός φορέας σύμπραξης θα αναλάβει τη μελέτη, χρηματοδότηση, κατασκευή, λειτουργία, τεχνική διαχείριση και εκμετάλλευση της μαρίνας για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα – μπορεί και για 40 έτη. Με λίγα λόγια, ο ανάδοχος φτιάχνει το έργο από την αρχή μέχρι το τέλος και αρχίζει να πληρώνεται με προκαθορισμένες τμηματικές καταβολές βάσει ενός μηχανισμού πληρωμών από την στιγμή που το έργο λειτουργεί. Οι καταβολές αυτές – που διαρκούν όσο και το χρονικό διάστημα εκμετάλλευσης του έργου- μπορούν να μεταβληθούν αν τα πράγματα δεν πάνε καλά λόγω λαθών ή αστοχιών στην κατασκευή, δυσλειτουργιών κ.α.

Το σημαντικότερο εδώ είναι το ποιος διαπιστώνει ότι το έργο έχει προβλήματα και το ποιος παρεμβαίνει για να υποδείξει τα προβλήματα; Ο ίδιος ο χρήστης – ο ίδιος ο πολίτης. Ο μηχανισμός των πληρωμών «μετρά» και συνυπολογίζει τα πάντα. Ακόμη και ένα απλό παράπονο μπορεί να παίξει το ρόλο του.

Ο τρόπος αυτός – αρκεί να αντέξει στα «κτυπήματα» Σπίρτζη που επιζητεί τρόπους επιστροφής στο ένδοξο παρελθόν- φτιάχνει άλλου τύπου νοοτροπίες και από την μία και από την άλλη πλευρά ( δημόσιο – επιχειρηματίες). Με τέτοιες νοοτροπίες μπορούμε και τώρα και τα επόμενα χρόνια να έχουμε ως χώρα υποδομές που αντέχουν στο χρόνο, που συντηρούνται και δεν απαξιώνονται... Ταυτόχρονα, πέραν του οικονομικού οφέλους για τα δημόσια οικονομικά και την τσέπη των φορολογουμένων πολιτών υπάρχουν και εμφανή πολιτικά πλεονεκτήματα. Παράδειγμα, ένα νέο υπόδειγμα δημοκρατικού ελέγχου. Ο πολίτης που χρησιμοποιεί λεωφορεία και τρόλεϊ μπορεί ανά πάσα στιγμή να διαπιστώσει αν το φιλόδοξο και απαιτητικό έργο της τηλεματικής με τις έξυπνες στάσεις κλπ λειτουργεί και αυτό για τα επόμενα 12 έτη που θα ο ανάδοχος θα συνεχίσει να διαχειρίζεται με την δική του ευθύνη το έργο.

Το ίδιο θα συμβεί και με το νέο πολίτη, τον μαθητή αλλά και τον εκπαιδευτικό και τον γονέα που θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να βεβαιώσουν για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της λειτουργίας μιας σχολικής μονάδας – για την καθαριότητα, το φωτισμό, την θέρμανση, την ασφάλεια κλπ. – για τα επόμενα 25 χρόνια. Τόσο διαρκεί η χρονική περίοδος που ο ιδιώτης ανάδοχος έχει την πλήρη ευθύνη του έργου και πρέπει να είναι όλα καλά καμωμένα αν θέλει να πληρώνεται κανονικά και στην ώρα του.

Ο δημοκρατικός έλεγχος συνοδεύεται από την κουλτούρα της συμμετοχής και την ανάδειξη της ευθύνης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο και πάνω από όλα συμβάλλει στην αλλαγή του παραδείγματος. Το τελευταίο έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Υποδομές που αντέχουν στο χρόνο με σωστά αξιοποιημένους τους έτσι και αλλιώς μετρημένους πόρους της ελληνικής κοινωνίας.