Κώστας Τσαούσης

Έτσι και εμείς το είχαμε πάρει πια απόφαση: «Στην Φλάνδρα, αδελφοί μου, στην Φλάνδρα». Μαζί με τις βαλσαμωμένες γάτες του Jan Fabre. Ελα μου όμως που λόγω ...αναταράξεων το αεροσκάφος γύρισε πίσω και το ...κόψαμε με το πόδι για το Νέο Κόσμο. Εκεί, στην Οδό Αντισθένους -ένα στενάκι πάνω από την Καλλιρόης, αντίκρυ από το Φιξ και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ( λέγε με Γιοφύρι της Άρτας) βρίσκεται το καλλιτεχνικό σπίτι του διαδόχου του Fabre, του Βαγγέλη Θεοδωρακόπουλου ( σκηνοθέτη, ιδρυτή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου).

Το πόσο απέχει η Φλάνδρα από τον Νέο Κόσμο είναι πάνω κάτω γνωστό αλλά το ζήτημα δεν είναι εκεί. Ούτε καν στα πρόσωπα – αλλά στο ...περιεχόμενο των ίδιων των Θεσμών που έρχονται να υπηρετήσουν. Με άλλα λόγια, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ( Ελληνικό ή Διεθνές ή όπως αλλιώς ονομασθεί) μπορεί να σταθεί στα πόδια του πέρα από τα ονόματα των εκάστοτε καλλιτεχνικών διευθυντών, μετακληθέντων επιμελητών κ.λπ.; Υπάρχει στρατηγική ανάπτυξη και πολιτικές που την υποστηρίζουν; Λειτουργούν τα συστήματα, οι δικτυώσεις, οι υποδομές ή όλα είναι αφημένα στη μπαγκέτα του μαέστρου;

Τον Σεπτέμβριο του 2012 με αφορμή την ανανέωση της θητείας του Γιώργου Λούκου έγραψα σε ένα προσωπικό blog – δεν υπάρχει πια- κάποιες σκέψεις για το Φεστιβάλ πέρα από τα πρόσωπα.

Νομίζω πως οι σκέψεις αυτές – σκόρπιες σκέψεις- αντέχουν και στο σήμερα. Στο δύσκολο ...σήμερα. Και αυτό για ένα και μόνο λόγο – μιλούν για την ουσία και το περιεχόμενο και όχι για τα Πρόσωπα που ο ρόλος τους δίχως άλλο είναι σημαντικός αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορούν να λειτουργούν πέρα από ένα πλαίσιο. Το one man show έχει πεθάνει προ πολλού!

Το post του 2012 είναι εδώ: «Ξεπερνώ τα πρόσωπα και τις... υπογραφές και επικεντρώνω την προσοχή μου στο θεσμό των καλοκαιρινών Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου που βρίσκονται υπό την σκέπη της εταιρείας δημοσίου συμφέροντος «Ελληνικό Φεστιβάλ».

Μια πρώτη επισήμανση αφορά την οργάνωση και τη δομή της εταιρείας, κυρίως σε σχέση με τις βασικές της δραστηριότητες. Δεν είναι λεπτομέρεια και έχει άμεση σχέση με το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, αλλά και τη συνεχή -σχεδόν αναγκαστική- επιδίωξη της κερδοφόρας λειτουργίας και της οικονομικής αυτάρκειας/αυτοδυναμίας. Γι' αυτό το λόγο πιστεύω ότι η εταιρεία πρέπει να έχει δύο απολύτως αυτόνομες επιχειρησιακές μονάδες με διακριτή προσωπικότητα και φυσιογνωμία.

Η μία, «Φεστιβάλ Αθηνών», αποκτά πέραν όλων των άλλων ένα κεντρικό συντονιστικό ρόλο για ένα μεγάλο Φεστιβάλ της πρωτεύουσας που αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό όλες τις υφιστάμενες υποδομές πολιτισμού και εντάσσει τους φορείς του πολιτισμού -κυρίως όσους λειτουργούν με κρατική επιχορήγηση- σε ένα σχέδιο/πρόγραμμα που διαρκεί όλο το καλοκαίρι και έχει ανεξαρτήτως της μορφής των εκδηλώσεων συνοχή και συνέπεια ως προς τους στόχους και τις επιδιώξεις και πάνω απ' όλα υψηλού επιπέδου ποιοτικά καλλιτεχνικά κριτήρια.

Το Φεστιβάλ αυτό είναι το Πρόσωπο της Πόλης τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες μέσα από μια μεγάλη Γιορτή όπου καταβάλλεται προσπάθεια να αποτελεί τον καθρέφτη της αθηναϊκής urban culture σκηνής. Για παράδειγμα, δεν είναι μόνο η «Πειραιώς 260» και το Ηρώδειο, αλλά και τα Μουσεία και η Εθνική Πινακοθήκη που συμμετέχουν με δικές τους πρωτοβουλίες και δράσεις -δεν είναι μόνο θέατρο και μουσική, αλλά και αρχιτεκτονική και μόδα και γαστρονομία. Τίποτα μα τίποτα δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι στατικό. Δοκιμάζονται ιδέες, δοκιμάζονται νέοι εναλλακτικοί χώροι, δοκιμάζονται νέες συνθέσεις, αλλά και αιρετικές/εναλλακτικές προτάσεις. Με άλλα λόγια, στη μεγάλη Γιορτή της Πόλης έχουν και πρέπει να έχουν θέση και μερίδιο όλα όσα/όσοι συνθέτουν το δημιουργικό Πρόσωπο της Αθήνας (δημιουργίες, δράσεις, συλλογικότητες, πρόσωπα).

Και αν το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα μέσα από την αθηναϊκή urban culture σκηνή είναι το πρώτο ζητούμενο, το Φεστιβάλ Αθηνών έχει και μια δεύτερη αποστολή: να αναδείξει την ελληνική πρωτεύουσα σε κεντρικό προορισμό του Ευρωπαϊκού Νότου για τους μήνες του καλοκαιριού, κάνοντας focus σε ένα δυτικών προδιαγραφών κοινό εγγράμματων επισκεπτών-ταξιδιωτών, επενδύοντας σε μια πολύ ιδιαίτερη αλλά εξόχως δυναμική θεματική κατηγορία της τουριστικής αγοράς.

Η δεύτερη μονάδα, το «Φεστιβάλ Επιδαύρου», έχει μια ιδιαίτερη αποστολή, καθώς η έμφαση θα πρέπει να δοθεί σχεδόν αποκλειστικά σε παραγωγές που μπορούν να προκαλέσουν το διεθνές καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, αλλά και θα έχουν άμεση σχέση με την προσπάθεια προσέλκυσης επισκεπτών με «χοντρά πορτοφόλια» που θα συνδυάσουν ένα διήμερο στην αργολική γη και τις ομορφιές της με την παρακολούθηση μιας παράστασης στο Αρχαίο Θέατρο. Για να γίνει αυτό χρειάζεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός/προγραμματισμός, διεθνείς συνεργασίες και συμπράξεις, άνοιγμα σε νέες τουριστικές αγορές (πχ. Ασία). Με άλλα λόγια, οι παραγωγές στην Επίδαυρο -είτε αφορούν αρχαία τραγωδία, είτε όπερα, είτε συμφωνική μουσική- πρέπει να είναι «μοναδικές» (πχ. μια στην Επίδαυρο και από μια στο Πεκίνο και το Σύδνεϋ) και να εστιάζουν στο ιδιαίτερο του πράγματος».