Κωνσταντίνος Μίχαλος

Οι προσπάθειες και οι θυσίες που έγιναν όλο το προηγούμενο διάστημα από την ελληνική κοινωνία, από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις θα κριθούν από το πότε και με ποιον ρυθμό θα αρχίσει ξανά η ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται. Πρέπει, ωστόσο, να γίνει αντιληπτό ότι ο στόχος για ανάπτυξη δεν περιορίζεται σε μια οριακά θετική μεταβολή του ΑΕΠ από εξάμηνο σε εξάμηνο ή από έτος σε έτος. Για να μπορέσει να αποκατασταθεί, έστω και σταδιακά, το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και να συνεχίσει η χώρα να εξυπηρετεί τις δανειακές της υποχρεώσεις χρειάζονται σταθερά υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης για αρκετά χρόνια.

Κάτι τέτοιο προϋποθέτει την εισροή σημαντικών κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα για την πραγματοποίηση επενδύσεων οι οποίες θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, ευκαιρίες και προοπτικές για τη δημιουργία εθνικού πλούτου. Προϋποθέτει, με άλλα λόγια, μια υγιή και ανταγωνιστική οικονομία η οποία θα εμπνέει εμπιστοσύνη στους επενδυτές και θα ευνοεί την ανάληψη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών. 


Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν υπάρχουν πράγματι σήμερα αυτές οι συνθήκες στην ελληνική οικονομία. Σαφώς τα προηγούμενα χρόνια έγιναν αρκετά θετικά βήματα. Το πρώτο και πιο εμφανές είναι ότι προχώρησε η δημοσιονομική εξυγίανση και περιορίστηκαν οι μακροοικονομικές ανισορροπίες που συνδέθηκαν με την εκδήλωση της κρίσης.  Επίσης, υλοποιήθηκαν ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως οι αλλαγές στο Ασφαλιστικό, αλλά και οι παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, με στόχο την ενίσχυση της ευελιξίας του θεσμικού πλαισίου και της κινητικότητας των εργαζομένων. Θετικά μεταρρυθμιστικά βήματα έχουν γίνει και στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών για την άρση εμποδίων στον ανταγωνισμό. 
Κάπου εδώ, όμως, τελειώνουν τα «καλά νέα». Κι αυτό γιατί παραμένουν σημαντικές αδυναμίες, οι οποίες καθηλώνουν την ανταγωνιστικότητα και την αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικής οικονομίας.

Η κυριότερη από αυτές αφορά το εφαρμοζόμενο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής, το οποίο στηρίζεται αποκλειστικά σχεδόν στην υπερφορολόγηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το ύψος των φόρων και των εισφορών που ισχύουν σήμερα στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε σχέση με γειτονικές ανταγωνίστριες χώρες, όπως η Βουλγαρία και η Κύπρος, είναι από τα σημαντικότερα εμπόδια στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές, αλλά -κυρίως- ένα ασταθές και πολύπλοκο φορολογικό περιβάλλον, το οποίο αλλάζει διαρκώς -και μάλιστα προς το δυσμενέστερο για την επιχειρηματικότητα- ανάλογα με τις τρύπες που εμφανίζονται κάθε φορά στα έσοδα του Προϋπολογισμού.

Επίσης, παρά τις μνημονιακές δεσμεύσεις και τις κατά καιρούς εξαγγελίες, ελάχιστη πρόοδος έχει γίνει στα μέτωπα των αποκρατικοποιήσεων, της μείωσης της γραφειοκρατίας και της βελτίωσης του νομοθετικού πλαισίου για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.  Η λειτουργία του ΓΕΜΗ ήταν ένα σημαντικό βήμα προόδου. Ωστόσο, το περιβάλλον για τις επενδύσεις παραμένει χαώδες και απρόβλεπτο, ειδικά για μια χώρα όπως η δική μου, η οποία εξακολουθεί να μη διαθέτει ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό και Εθνικό Κτηματολόγιο. Αποτέλεσμα είναι οι επενδυτές να βρίσκονται σχεδόν πάντα αντιμέτωποι με εκπλήξεις, νομικές ασάφειες, αντιφατικές διατάξεις, αλληλοεπικαλύψεις συναρμόδιων φορέων και απρόβλεπτες εμπλοκές. Παραδείγματα τέτοιων εμπλοκών υπάρχουν άπειρα.

Χαρακτηριστική είναι η πολύπαθη αξιοποίηση του Ελληνικού, η οποία καθυστερεί άλλοτε λόγω της Δασικής Υπηρεσίας, άλλοτε λόγω της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κ.ο.κ. Πριν από λίγες ημέρες το υπουργείο Πολιτισμού έβαλε φρένο σε μια ακόμη επένδυση στα Χανιά για την αξιοποίηση κτιρίου του Πολυτεχνείου Κρήτης μέχρι να ληφθεί απόφαση για τον χαρακτηρισμό του ως μνημείου.  Οσες δε από αυτές τις υποθέσεις οδηγούνται στη Δικαιοσύνη μπορεί να μείνουν σε εκκρεμότητα για χρόνια, αφού η Ελλάδα εξακολουθεί να πάσχει σοβαρά στο θέμα της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος απονομής της Δικαιοσύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι, μετά από οκτώ χρόνια μνημονίων, η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ των ουραγών στις διεθνείς κατατάξεις για την ανταγωνιστικότητα, με τη θέση της τα τελευταία χρόνια να επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται. 

Πλέον, οι διαπιστώσεις δεν αρκούν. Η εθνική προσπάθεια για ανάπτυξη περνά μέσα από την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που είναι απαραίτητες για τον μετασχηματισμό και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Βιώσιμο φορολογικό περιβάλλον, εξορθολογισμός της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης και αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, δραστική μείωση της γραφειοκρατίας, εκσυγχρονισμός και απλούστευση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις επενδύσεις και το επιχειρείν είναι οι προϋποθέσεις για να βγει η χώρα από την κρίση και να βαδίσει με σταθερά βήματα στον δρόμο της ανάκαμψης. 



* Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ)