Καρανικόλας Κοσμάς

Τα κριτήρια ESG συνδέονται με τον τρόπο που κάθε επιχείρηση αλληλεπιδρά με τους υπαλλήλους, τους προμηθευτές, τους πελάτες της και το κοινωνικό σύνολο εν γένει (social), καθώς και το σύστημα διακυβέρνησης (governance) που ακολουθεί, δηλαδή την πολιτική αποδοχών της, τους ελέγχους στους οποίους υπόκειται, καθώς και τα δικαιώματα των μετόχων της.

Το δίκαιο της ΕΕ αποδίδει αυξημένη βαρύτητα στα κριτήρια ESG, θετόντάς τα ως παραμέτρους που θα πρέπει να γνωρίζει αφενός ο υποψήφιος αγοραστής χρηματοπιστωτικού προϊόντος, ώστε να μπορεί να τα συνεκτιμήσει στην απόφαση που θα λάβει (Κανονισμός 2019/2088), αφετέρου ο υποψήφιος επενδυτής, ώστε να επιλέξει αν θα προβεί ή όχι σε ορισμένη επένδυση (Κανονισμός 2020/852 σχετικά με τις περιβαλλοντικά βιώσιμες επενδύσεις).

Η σημασία των κριτηρίων ESG δεν περιορίζεται, στην υποχρέωση των επιχειρήσεων να ενημερώνουν τους υποψήφιους αγοραστές των προϊόντων τους ή τους επενδυτές τους κατά πόσον λαμβάνουν υπόψη και ενσωματώνουν στην επιχειρηματική στρατηγική τους περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους, αλλά και σταθμίσεις καλής διακυβέρνησης· αυτό είναι μόνο το άμεσο αποτέλεσμα της εφαρμογής των παραπάνω απαιτήσεων που θέτει το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι, πρώτον, η θέσπισή τους υποχρεώνει κατ’ αποτέλεσμα το διοικητικό συμβούλιο των εταιριών να συνεκτιμά κατά τη λήψη αποφάσεων, μεταξύ άλλων, και τον αντίκτυπο των ενεργειών του σε ζητήματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η κατάργηση των κοινωνικών ή φυλετικών διακρίσεων ή η καταπολέμηση της φτώχειας. Δεύτερον, πέραν από τους οικονομικούς δείκτες (αύξηση πωλήσεων, κερδών, πελατολογίου), κατά τον σχεδιασμό της πολιτικής αποδοχών μίας εταιρίας, θα πρέπει να συνεκτιμώνται και τα κριτήρια ESG· τούτο δεν αποτελεί θεωρητική διακήρυξη, αλλά απαίτηση που έχει θετικοποιηθεί, καθώς ο νέος νόμος για τις ανώνυμες εταιρίες (4548/2018 – άρθ. 111) απαιτεί να λαμβάνονται υπόψη, κατά το σχεδιασμό της πολιτικής αποδοχών, και «μη χρηματοοικονομικοί δείκτες, όπως η «εταιρική κοινωνική ευθύνη», έκφανση της οποίας είναι και η προστασία του περιβάλλοντος.
Τέλος, η ευρέως διαδεδομένη θέση ότι οι μέτοχοι μίας επιχείρησης καθώς και οι υποψήφιοι επενδυτές δεν ενδιαφέρονται για την προαγωγή των κριτηρίων ESG και αντιμετωπίζουν τη συμμόρφωση με αυτά με καχυποψία, ως μάλλον κοστοβόρα – καθώς αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η αξία της μετοχής τους ή, αντίστοιχα, η απόδοση της επένδυσής τους και όχι τα περιβαλλοντικά ή κοινωνικά ζητήματα - είναι λανθασμένη, στο βαθμό που υπολαμβάνει ότι η προστασία του περιβάλλοντος ή η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι αξίες αντίρροπες προς την αξία της μετοχής και της επένδυσης.
Τούτο γιατί τα κριτήρια ESG δεν δημιουργήθηκαν σε κάποιο αποστειρωμένο εργαστήριο, αλλά συνιστούν προϊόν κοινωνικών ζυμώσεων· ενσωματώνουν και αποτυπώνουν κοινωνικές αξίες, τις οποίες απλά θετικοποίησε το δίκαιο της ΕΕ. Η συνεκτίμησή τους από μία επιχείρηση, λοιπόν, δεν αφαιρεί, αλλά προσδίδει αξία («προστιθέμενη αξία») σε αυτή και, άρα, προσελκύει το ενδιαφέρον των επενδυτών, συμβάλλοντας και στην αύξηση της αξίας της μετοχής, διότι η κοινωνία – και ειδικότερα τα δυναμικότερα, ηλικιακά νεότερα μέλη της - ενδιαφέρεται ολοένα και περισσότερο για επιχειρηματικές δράσεις που προστατεύουν το περιβάλλον και προάγουν την «πράσινη ανάπτυξη»· το μέλλον του επιχειρείν είναι συνυφασμένο με την «κυκλική οικονομία», που θα συνδυάζει την οικονομική πρόοδο με το «ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα», δηλαδή την άμεση ή έμμεση ελαχιστοποίηση/εκμηδενισμό των αποβλήτων και ρύπων που παράγει η ανθρωπογενής δραστηριότητα.

* Κοσμάς Καρανικόλας, LL.M., Δικηγόρος, Συνεργάτης της Δικηγορικής Εταιρίας, Ρόκας