Κατερίνα Κουτσογιάννη

Αναμφίβολα, η συμπερίληψη των κοινωνικών εταίρων συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για μία συμμετοχική, διαλεκτική διαδικασία, που αναδεικνύει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ως νικητές, καθώς: 1) διαγιγνώσκει έγκαιρα και προτεραιοποιεί τις ανάγκες και τις προκλήσεις, 2) προτείνει τεκμηριωμένες πολιτικές, 3) διασφαλίζει την εφαρμογή τους μέσα από την ανάπτυξη κοινωνικών συμμαχιών, 4) αξιολογεί την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητά τους. Τούτων δοθέντων, η συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων πολιτικής υγείας δικαίως θεωρείται βασικό συστατικό ενός ασθενοκεντρικού Συστήματος Υγείας. 

   Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο έχουν υλοποιηθεί νομοθετικές πρωτοβουλίες ενδυνάμωσης του ρόλου των ασθενών, με τις οποίες  αναγνωρίζεται το δικαίωμα  συμμετοχής τους στη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με την υγεία.

Από τη συνταγματική κατοχύρωση της συμμετοχής των ασθενών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για την υγεία στην Κύπρο ή ακόμα και στη μακρινή Βραζιλία, μέχρι τη συμμετοχή τους στην αξιολόγηση των Τεχνολογιών Υγείας στην Ισπανία αλλά και στον Καναδά, και από τη ρητή αναφορά στο θεσμικό ρόλο των ασθενών στο πορτογαλικό Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Υγεία έως την ανάμειξή τους στον σχεδιασμό των κλινικών μελετών στη Μεγάλη Βρετανία ως προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση μίας έρευνας, οι εκφάνσεις και ο βαθμός της συμμετοχικότητας των ασθενών ποικίλουν από χώρα σε χώρα, παρουσιάζουν όμως ένα κοινό παρονομαστή: το Σύστημα Υγείας βγαίνει πάντοτε κερδισμένο από τον ενεργό ρόλο των ασθενών. 

  Στην Ελλάδα, η έννοια της συμμετοχικής διαδικασίας, όπου οι ασθενείς λειτουργούν ως ισότιμοι εταίροι στη χάραξη πολιτικών Υγείας, όπως προαναφέρθηκε, δεν είναι αρκετά διαδεδομένη, σε αντίθεση με το ρόλο συνομιλητή που η πολιτεία επιφυλάσσει εδώ και δεκαετίες σε ενώσεις επαγγελματικών συμφερόντων όπως γιατροί, φαρμακοποιοί και νοσηλευτές. Αυτό κυρίως οφείλεται στην έλλειψη θεσμικού πλαισίου αλλά και ανάλογης κουλτούρας τόσο της κοινωνίας όσο και των εκάστοτε κυβερνήσεων, με μεμονωμένες εξαιρέσεις.

  Σε αυτό το σημείο είναι άξιο αναφοράς το γεγονός ότι, την τελευταία δεκαετία, οι οργανώσεις ασθενών στη χώρα μας έχουν αναπτύξει ιδιαίτερη δράση, όχι μόνο μέσω της διεκδίκησης  λύσεων σε προβλήματα  που σχετίζονται στενά με μια συγκεκριμένη θεραπευτική κατηγορία, αλλά και αρθρώνοντας τεκμηριωμένο λόγο στην κατεύθυνση της παρέμβασης και παράλληλα της υποστήριξης του ρόλου τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων πολιτικής Υγείας.

  Τον τελευταίο χρόνο, η ίδρυση της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, μιας τριτοβάθμιας οργάνωσης που περιλαμβάνει 52 οργανώσεις ασθενών από όλες τις θεραπευτικές κατηγορίες, δίνει το «παρών» στο δημόσιο διάλογο στη χώρα μας με τεκμηριωμένες προτάσεις που λαμβάνουν υπόψη τους πεπερασμένους πόρους, ενώ προτάσσει την αλληλεπίδραση, τα επιχειρήματα και το διάλογο, αναδεικνύει την αποδοτικότητα και την αξιολόγηση ως κυριάρχους μοχλούς προόδου και -το κυριότερο- χτίζει γέφυρες επικοινωνίας και σύνθεσης τόσο με την πολιτεία και τους κοινωνικούς εταίρους, όσο και με την κοινωνία. Προτείνει, επομένως, ένα δομημένο πλαίσιο διαλόγου, αναγνωρίζοντας τον σημαίνοντα ρόλο των θεσμών, του κράτους και της επιστήμης, όπου οι τεκμηριωμένες προτάσεις και η εμπειρία των ληπτών υπηρεσιών υγείας θα βρίσκουν ζωτικό χώρο να ακουστούν.  

 *Η κυρία Κατερίνα Κουτσογιάννη είναι πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας 

**Στο πλαίσιο του εορτασμού των 10 ετών παρουσίας της MSD στην Ελλάδα, η εταιρεία υποστηρίζει την πρωτοβουλία του «Πρώτου Θέματος» να αναδείξει 10 καίριες πτυχές της πολιτικής υγείας στη χώρα μας. Η MSD δεν έχει καμία ανάμειξη στην επιλογή των αρθρογράφων και στο περιεχόμενο των κειμένων.