Ηρακλής Ρούπας

Φαινομενικά ασύνδετες περιπτώσεις, κάθε μία με την δική της ιστορία και ένα εντελώς διαφορετικό μέλλον. Υπάρχει όμως μία κοινή συνισταμένη στο «οδοιπορικό» αυτό των γνωστών επιχειρήσεων. Η κρίση και η αδυναμία του κράτους να παράξει ένα πεδίο «δίκαιης επιχειρηματικότητας» και ουσιαστικής ανταγωνιστικότητας ώστε όλοι να επιχειρούν με τους ίδιους όρους.

Προφανώς είναι άδικη η ομαδοποίηση των ονομάτων αυτών καθώς ο «Τιτάνας» αποτελεί εταιρία με ιστορική διαδρομή που μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μία από τις υγιείς ελληνικές πολυεθνικές. Σε σύγκριση με τις άλλες αναφερόμενες εταιρίες η εξέλιξη των οποίων χαρακτηρίσθηκε από καταχρηστικές πρακτικές διαχείρισης και σκανδάλων με κατάληξη τις αίθουσες των δικαστηρίων. Μία κατάληξη που ανέδειξε και αναδεικνύει άλλη μία αδύναμη πτυχή του κράτους με αδυναμία αποτελεσματικών ελέγχων και διαχείρισης των προβλημάτων από τους αντίστοιχους θεσμικούς φορείς.

Αυτή η αδυναμία όμως που υπάρχει ως γενική παθογένεια στην χώρα μας, είναι αυτή ακριβώς που διαμορφώνει για πολλά χρόνια συνθήκες «αθέμιτου» επιχειρησιακού περιβάλλοντος και αδυναμίας ισόνομης αντιμετώπισης για τις εταιρίες εκείνες που λειτουργούν ως πρότυπα.  Το αποτέλεσμα πάντως ήταν επί της ουσίας το ίδιο. Σε κάθε περίπτωση η βάση της επιχειρηματικότητας στην χώρα μας οδηγήθηκε είτε την διάλυση εν μέσω σκανδάλων, είτε αποχώρηση προς αναζήτηση συνθηκών αναγνώρισης της πραγματικής της δυναμικής και δυνατότητας. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο που 500 χιλιάδες νέοι ξενιτεύτηκαν για να βρουν πεδίο αναγνώρισης των ικανοτήτων τους.

Η εταιρία «Τιτάν» εγκαταλείπει νομικά και λογιστικά την χώρα που της στερεί την δυνατότητα ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Οι άλλες εταιρίες καθώς και οι ιδιοκτήτες τους στις οποίες ενδεικτικά αναφέρομαι, προτίμησαν να μην αγωνισθούν γι αυτό ακριβώς το θεμιτό πλεονέκτημα, αλλά να το οικειοποιηθούν μέσω αθέμιτων πρακτικών καταχρηστικής διαχείρισης. Διαφορετικές συμπεριφορές, που όμως πηγάζουν από την ίδια αδυναμία αντίληψης του πως πρέπει να είναι δομημένη και ελεγχόμενη η βάση στήριξης της επιχειρηματικότητας σε μία χώρα.

Μπορεί κάθε μία περίπτωση να αποτελεί ξεχωριστό παράδειγμα προς ανάλυση. Όμως, αυτό που αναδεικνύεται από την εξέταση των περιπτώσεων αυτών είναι το γεγονός πως ενώ εταιρίες όπως η Τιτάν λειτουργεί και λειτουργούσε σύμφωνα με τους κανόνες, άλλες όπως η Folli Follie αφέθηκαν επί χρόνια να λειτουργούν με ευθύνη της πολιτείας με καταχρηστικές συμπεριφορές. Γιατί άραγε; Με ποίου ευθύνη; Συνέπεια αυτής της άνισης προσέγγισης ήταν οι υγιείς επιχειρήσεις και επιχειρηματίες να οδηγούνται εκτός Ελλάδος όπως οι περιπτώσεις ΦΑΓΕ, Βιοχάλκο, Τιταν CocaCola 3E. Άλλες δε στον εισαγγελέα μέσα από την ανάδειξη σκανδαλωδών συμπεριφορών.

Γεγονός επαναλαμβανόμενο όμως, παύει να αποτελεί σύμπτωση. Κατά συνέπεια το ζητούμενο πλέον είναι η ανάδειξη της αιτίας που εκτρέφονται ακόμα τέτοιες συμπεριφορές. Την ίδια στιγμή που υγιείς επιχειρήσεις σε μία ιδιότυπη διαδικασία αφελληνισμού της εγχώριας επιχειρηματικότητας επιλέγουν την έδρα τους εκτός Ελλάδος.

Κατά ειρωνικό τρόπο η εξέλιξη της αποχώρησης του “Τιτάνα” αναδεικνύει δύο τύπου επιχειρηματίες. Εκείνους που επιλέγουν να αγωνίζονται με τους κανόνες της αγοράς αναζητώντας το κέρδος με κάθε θεμιτό τρόπο, και εκείνους που καταστρατηγούν την έννοια των «γκρίζων ζωνών» και ασαφειών των νόμων και ελεγκτικών διαδικασιών. Τέτοιες πρακτικές όμως εντείνουν περισσότερο τις στρεβλότητες ενός συστήματος που στην περίπτωση της “Folli Follie” κατά περίεργο τρόπο φαίνεται πως έκανε τα «στραβά μάτια» επί δεκαετία. Μόνον όταν «έσκασε» το σκάνδαλο ενεργοποιήθηκε η δικαιοσύνη που οφείλει να ερευνήσει το σκάνδαλο σε βάθος ετών.

Το ίδιο δε σύστημα ακόμα αναζητεί αιτίες και ευθύνες ενώ χάθηκαν εκατομμύρια από επενδυτές εγχώριους και ξένους που είχαν την εντύπωση πως υπήρχε… σύστημα. Έστω και για λόγους σημειολογίας. Ένα σύστημα όμως που απέτυχε να εντοπίσει το μεγαλύτερο χρηματιστηριακό σκάνδαλο μετά την περίοδο του 99, οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του με όσα επακόλουθα και αν συνεπάγονται από την διαδικασία αυτή. Η προάσπιση της θεσμικής υπόστασης προέχει πλέον κατά την προσπάθεια ανοικοδόμησης των δομών εκείνων που θα προσδώσουν την χαμένη αξιοπιστία.

Εδώ και αρκετά χρόνια αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η παραμονή στην Ελλάδα κοστίζει τόσο σε επίπεδο λειτουργίας όσο και φορολογικά και φοροδοτικά. Ειδικά σε ότι αφορά το κόστος εξασφάλισης κεφαλαίων, αυτό είναι πολλαπλά υψηλότερο σε σχέση με τους όρους που εξασφαλίζουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Στην περίπτωση του Τιτάνα, από το 2015 και μετά η διοίκηση είχε αναφερθεί πολλές φορές στα προβλήματα της ελληνικής αγοράς, τα εμπόδια στην χρηματοδότηση και το υψηλό κόστος που πλήρωνε η εταιρία επειδή παρέμενε στην Ελλάδα. Ο “Τιτάνας” αποχώρησε θεσμικά και συντεταγμένα. Η “FolliFollie” για να κρύψει τον ασύντακτο τρόπο λειτουργίας της. Το ίδιο έγινε και με την “Μαρινόπουλος” αλλά και πρόσφατα κρούσματα καταχρηστικής λειτουργίας σε χρηματιστηριακές εταιρίες που επίσης επέλεξαν τον «εύκολο» δρόμο της πρόσκαιρης επιβίωσης.

Ως επίλογο αξίζει να αναδειχθεί το γεγονός πως σε πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την χώρα μας, η αντιμετώπιση της διαφθοράς κατά κύριο λόγο και το countryrisk (κίνδυνος της χώρας) κατά δεύτερο, κυριαρχούν στις αποφάσεις για επενδύσεις. Κατ΄επέκταση όσο κυριαρχούν περιπτώσεις τύπου Folli Follie, τόσο θα πολλαπλασιάζονται τα φαινόμενα «Τιτάνα». Δυστυχώς, δέκα χρόνια μετά την είσοδο της χώρας στα μνημόνια, ελάχιστοι πολιτικοί αντιλαμβάνονται γιατί οι περιπτώσεις «Τιτάνα» θα πολλαπλασιάζονται. Το ερώτημα βέβαια είναι αν τους ενδιαφέρει.