Hλιάνα Φωκιανάκη

Η δουλειά και οι διεθνείς διακρίσεις του Μιχάλη Κακογιάννη γεμίζουν πάρα πολλές σελίδες αλλά όσες και να είναι, δεν φτάνουν για να αποτυπώσουν το τεράστιο κεφάλαιο που άφησε στον ελληνικό και τον διεθνή κινηματογράφο. Ο ελληνικός κινηματογράφος έχασε τον τελευταίο μεγάλο του "μάστορα".

Ο Κακογιάννης γεννήθηκε στην Λεμεσό της Κύπρου, σπούδασε και εργάστηκε στο Λονδίνο και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα την δεκαετία του 50, για να αποτυπώσει μια περίοδο του ελληνικού λαού που στις σημερινές εποχές αποτελεί ίσως τον παράδεισο που χάσαμε...ή καταστρέψαμε.



Τα χωμάτινα δρομάκια της παλιάς Αθήνας όπου η Στέλλα περπατάει μελαγχολική α λα μπρατσέτα με τον Κώστα Κακκαβά, το αργό περπάτημα της Έλλης Λαμπέτη στα σοκάκια της Ύδρας, το τραχύ πρόσωπο του Αλέξη Ζορμπά... Μνήμες μιας Ελλάδας περήφανης και αληθινής!

Ο Κακογιάννης δούλευε μεθοδικά και σταθερά δημιουργώντας ταινίες που έβαλαν την Ελλάδα ως ισότιμο παίκτη άλλων χωρών στην πλατφόρμα του κινηματογράφου τις δεκαετίες 50-80. Από την πρώτη του, ήδη, σκηνοθετική απόπειρα με το Κυριακάτικο Ξύπνημα κέρδισε βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου.

Οι υποψηφιότητες συνεχίστηκαν σε κάθε του ταινία με αποκορύφωμα την Ηλέκτρα που βραβεύτηκε στις Κάννες και ήταν μια από τις υποψήφιες ξενόγλωσσες των Όσκαρ εκείνης της χρονιάς, αλλά και τον Ζορμπά (με 3 βραβεία Όσκαρ), μια ταινία που καθιέρωσε τον ήρωα αυτόν ως τον απόλυτο Έλληνα στο μυαλό κάθε επισκέπτη της χώρας μας και με την οποία η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη ακούστηκε σε όλη την υφήλιο.

Μόνο ένας Κακογιάννης θα μπορούσε να καταφέρει να "ελληνοποιήσει" τόσο απόλυτα τον Άντονι Κουίν!



Όπως στις περισσότερες πρωτοπόρες προσωπικότητες των τεχνών, οι σύγχρονοι του κριτικοί  δεν καταλάβαιναν πάντα τον Κακογιάννη. Σε αρκετές περιπτώσεις δίχαζε τους κριτικούς στην Ελλάδα που είτε τον αποθέωναν είτε του έκαναν σφοδρή κριτική, όπως στην περίπτωση της Στέλλας όπου  οι κριτικοί αντιμετώπισαν την ταινία είτε με ευμενή σχόλια, είτε με εξαιρετικά αρνητική κριτική (ειδικά από τον αριστερό Τύπο της εποχής).

Στο μόνο που όλοι συμφωνούσαν, ήταν η ερμηνεία της Μερκούρη, η οποία έδωσε μια εξαίρετη ερμηνεία ενός γυναικείου πρότυπου, ξένου προς την ελληνική κοινωνία της εποχής, αλλά απόλυτα ταυτισμένου με την ελληνική αρχαία τραγωδία, την οποία ο Κακογιάννης είχε μελετήσει και λάτρευε -κάτι που φανερώνεται στο μεγαλείο του στις ταινίες Ηλέκτρα και Ιφιγένεια που για πάρα πολλούς τεχνοκριτικούς αποτελούν ταινίες σταθμό για την μεταφορά του θεάτρου στο πανί.

Ο Κακογιάννης αποτέλεσε για δεκαετίες την πεμπτουσία όλων αυτών των επιθέτων που χαρακτηρίζουν τον Μεγάλο Έλληνα. Δυστυχώς το κενό του δεν μπορεί να αναπληρωθεί.

Ευτυχώς ο σκηνοθέτης έζησε για να δει το ίδρυμα του, ένα όνειρο ζωής να γίνεται πραγματικότητα -μετά από πολύ κόπο- αλλά και για να βραβευθεί, μόλις λίγους μήνες πριν τον θάνατο του από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου ως ένα μικρό δείγμα του τεράστιου χρέους του ελληνικού λαού σε αυτόν τον σπουδαίο καλλιτέχνη.