Γρ. Νικολόπουλος

Η Ελλάδα ήταν μόνο η αρχή για την Ευρώπη. Τα πράγματα αγριεύουν, καθώς οι επόμενοι στόχοι των αγορών είναι μεγάλες οικονομίες με τεράστια χρέη, συνεπώς με πολύ μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους για τους διεθνείς κερδοσκόπους. Hδη τα πρώτα δείγματα τα είδαμε την περασμένη εβδομάδα. Πιέσεις σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία και Βέλγιο, οι οποίες θα αυξάνονται όσο οι Ευρωπαίοι δεν παίρνουν γενναίες αποφάσεις.

 Αν κρίνει κανείς όμως από τις μέχρι σήμερα κινήσεις τους, δεν μπορούμε να περιμένουμε και μεγάλη γενναιότητα, μάλλον ασαφείς εξαγγελίες και απελπιστικά αργές και αναποτελεσματικές παρεμβάσεις έρχονται στις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Το ερώτημα είναι: υπάρχει περιθώριο για να παραμείνει η Ευρώπη αδρανής και σκεπτική; Η πίεση των αγορών οδηγεί σε κατάρρευση των υπερχρεωμένων οικονομιών.

 Οι μετοχές υποχωρούν (αν συνεχιστεί η κατάσταση, σε λίγο θα αρχίσουν να καταρρέουν), οι τράπεζες θα έχουν προβλήματα ρευστότητας (ήδη οι αγγλικές αποφεύγουν να δανείσουν τις τράπεζες της ευρωζώνης), οι βιομηχανίες θα κλείνουν, η ανεργία θα αυξάνεται και η κατανάλωση θα μειώνεται.

Ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν είπε προχθές ότι η Ευρώπη ζει πάνω από τις δυνατότητές της. Μάλλον δεν έχει άδικο αν σκεφτεί κανείς ότι, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, ο πρόεδρος της Γαλλίας εξήγησε ότι θεωρεί πλούσιους όσους έχουν εισόδημα πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ ετησίως. Και υπάρχουν περισσότεροι από 30.000 Γάλλοι που ξεπερνούν αυτό το ετήσιο εισόδημα.

Ωστόσο ένα εκατομμύριο ευρώ, ακόμη και σε διάστημα μιας ολόκληρης ζωής, είναι για τον υπόλοιπο κόσμο ένα άπιαστο ποσό. Κάτι μας διαφεύγει - τουλάχιστον του κ. Σαρκοζί. Αλλά αυτό που δεν θέλουν να καταλάβουν οι Ευρωπαίοι το έχουν καταλάβει πολύ καλά άλλοι πολυπληθέστεροι λαοί, όπως οι Ρώσοι, οι Κινέζοι, οι Ινδοί, οι Βραζιλιάνοι, οι αναπτυσσόμενοι δηλαδή λαοί.

 Αυτοί στους οποίους πλέον οι διεθνείς κερδοσκόποι μεταφέρουν τις επενδύσεις τους και από τους οποίους περιμένουν τα μελλοντικά κέρδη τους. Μου έλεγε ένας φίλος που δουλεύει σε μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου (αγγλική) ότι οι συσκέψεις της διοίκησης για την Ευρώπη θεωρούνται από το σύνολο των διευθυντών της τράπεζας αδιάφορες και βαρετές. «Το μέλλον μας βρίσκεται στην Κίνα, την Ινδία και τη Λατινική Αμερική» λέει και συνεχίζει: «Εκεί έχει μεταφερθεί και το επενδυτικό ενδιαφέρον της τράπεζας. Ολοι τρέχουν να συμμετάσχουν στις συσκέψεις γι’ αυτές τις χώρες και όλοι μισοκοιμούνται στις συσκέψεις για την ευρωπαϊκή στρατηγική της τράπεζας».

Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει να υποβαθμίζονται από τους οίκους αξιολόγησης και βρίσκονται στο παρά πέντε για να θεωρηθούν πτωχευμένες, μη μπορώντας να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους.

Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, λοιπόν, έχουν αρχίσει να χάνουν τη λάμψη τους και δεν ελέγχουν πλέον το διεθνές παιχνίδι όπως παλιά. Και αυτό σημαίνει ότι στο άμεσο μέλλον θα έχουμε εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο - είτε θετικές είτε αρνητικές.Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι θετικές εξελίξεις; Η Ευρώπη να αφυπνιστεί και να προχωρήσει σε ουσιαστική οικονομική ενοποίηση με κεντρικό υπουργείο Οικονομικών, ευρωομόλογο και τύπωμα χρήματος για να αντιμετωπίσει πραγματικά και να αποκλείσει το ενδεχόμενο πτώχευσης κάποιων χωρών.

Είναι μια απόφαση αναγκαία, που θα πείσει τις αγορές για την ασφάλεια των επενδύσεών τους και θα οδηγήσει σε μια πολύ ισχυρότερη ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική παρουσία διεθνώς. Ομως είναι μια απόφαση δύσκολη, διότι θα πρέπει τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια -και οι λαοί- να εγκρίνουν την εκχώρηση εξουσίας στους τεχνοκράτες πολιτικούς των Βρυξελλών. Μιλάμε δηλαδή για μια κολοσσιαία πολιτική μεταρρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πράγμα πολύ δύσκολο.Αν δεν γίνει αυτό, υπάρχουν και οι αρνητικές εξελίξεις, που συνοψίζονται στην ύφεση και την κατάρρευση του ευρωπαϊκού επιπέδου ζωής. Αυτό θα συμβεί μέσω της διάσπασης της ευρωζώνης, είτε με την επιστροφή στα εθνικά νομίσματα είτε με τη δημιουργία δύο ευρώ, ενός ισχυρού για τον Βορρά και ενός αδυνάτου για τον Νότο.

 Σε αυτή την περίπτωση ο Νότος μελλοντικά θα πάει καλύτερα διότι θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά του με προοπτική να ενταχθεί στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, ενώ ο Βορράς θα υποφέρει και θα απομονωθεί διεθνώς χάνοντας μεγάλο μέρος της συμμετοχής του στο διεθνές εμπόριο. Και αυτή η απόφαση λοιπόν είναι δύσκολη για τους Ευρωπαίους, και κυρίως για τους ηγέτες του Βορρά.

Τέλος, υπάρχει και η απροσδόκητη εξέλιξη, η οποία όμως δεν πρέπει να αποκλείεται: να συναποφασίσουν οι υπερχρεωμένες ΗΠΑ και Ε.Ε. να διαγράψουν αυτόνομα μέρος των χρεών τους «φεσώνοντας» όλους τους υπόλοιπους, και κυρίως τους Κινέζους, οι οποίοι έχουν δανείσει τους Αμερικανούς και τώρα δανείζουν και τους Ευρωπαίους. Σε αυτή την περίπτωση αλλάζουν οι βασικοί κανόνες της διεθνούς οικονομίας, χάνεται η έννοια της εμπιστοσύνης και κατά συνέπεια της τραπεζικής πίστης, που αποτελεί και το θεμέλιο της σύγχρονης οικονομίας. Ολα αυτά ακούγονται ως σενάρια συνωμοσίας και λίγα χρόνια πριν θα ήταν.

Ομως τώρα, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, τίποτα δεν αποκλείεται. Οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν τις εξελίξεις και θα καθορίσουν το αν ο κόσμος θα μείνει όπως τον ξέρουμε ή αν θα πάμε - ασφαλώς μέσω πολύ επικίνδυνων καταστάσεων- σε ένα άλλο μοντέλο οικονομίας και κοινωνίας, πολύ διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουμε σήμερα.Τα πάντα δυστυχώς εξαρτώνται από τις αποφάσεις μερικών Ευρωπαίων ηγετών και των τεχνοκρατών της Ε.Ε., οι οποίοι έχουν μέχρι στιγμής δείξει ότι είναι -όλοι τους- κατώτεροι των περιστάσεων.