Γρ. Νικολόπουλος

Συγκεκριμένα ο δοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα κινηθεί ψηλά τους πρώτους μήνες του έτους, αλλά θα υποχωρήσει από την άνοιξη και μετά, ώστε τελικά να διαμορφωθεί στο 3% το 2022 και να αποκλιμακωθεί σε επίπεδα χαμηλότερα το 2023.

Αυτή είναι και η άποψη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για ολόκληρη την Ευρωζώνη. Για την Ελλάδα προβλέπεται ονομαστικός ρυθμός ανάπτυξης 8% το 2022 έναντι 9% του 2021, ενώ για το σύνολο της Ευρωζώνης η ΕΚΤ προβλέπει πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 4%. Θεωρητικά η Ελλάδα θα έχει πάνω από 4% πραγματικό ρυθμό, η Τράπεζα της Ελλάδος υπολογίζει 5%.
Ταυτόχρονα με την αύξηση του πληθωρισμού έχουμε στην Ελλάδα ένα πολύ αυξημένο δημοσιονομικό έλλειμμα, που έφτασε το 7% του ΑΕΠ το 2021 λόγω, κυρίως, των δαπανών για την πανδημία, το οποίο ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας θεωρεί ότι θα πρέπει να εκμηδενιστεί μέχρι το 2023. Στόχος του Προϋπολογισμού είναι να μειωθεί φέτος σε 1% και αυτό μπορεί να συμβεί αν δεν δοθούν ξανά τα 16 δισ. ευρώ που δόθηκαν εκτάκτως για την πανδημία.

Όλα αυτά σε ένα προεκλογικό και ενδεχομένως εκλογικό έτος. Οι εκλογές, αν η κυβέρνηση εξαντλήσει την τετραετία της, όπως δηλώνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, θα γίνουν το 2023, αλλά οι πολιτικοί αναλυτές και στελέχη της αντιπολίτευσης επιμένουν ότι ίσως τελικά φέτος γίνουν πρόωρες εκλογές. Το πότε θα γίνουν εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την οικονομία και είναι πολύ πιθανό η κυβέρνηση να αποφασίσει να πριμοδοτήσει την ανάπτυξη με αυξημένες δαπάνες και φέτος, προκειμένου να ενισχυθεί εκλογικά.

Είναι αυτό ένα «πολιτικό παράθυρο ευκαιρίας» που παρέχεται στην κυβέρνηση από τη χαλάρωση του Συμφώνου Σταθερότητας λόγω πανδημίας αλλά και λόγω ενεργειακής κρίσης. Οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να κάνουν δαπάνες στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων και το 2022 και αυτό βολεύει την κυβέρνηση προεκλογικά διότι μέσα σε αυτές μπορεί να ασκήσει ενισχυτικές πολιτικές για τα χαμηλότερα εισοδήματα. Τέτοιες πολιτικές έχουν ανακοινωθεί ήδη από το οικονομικό επιτελείο και αφορούν μειώσεις φόρων, πλην του ΦΠΑ, που, όπως δήλωσε ο κ. Σταϊκούρας, δεν μπορεί να μειωθεί διότι θα εκτροχιαστεί ο Προϋπολογισμός. Παράλληλα αναμένονται αυξήσεις και στα εισοδήματα τόσο με αύξηση του επιπέδου των μισθών όσο και με κατευθείαν επιδότηση προκειμένου να αντιμετωπιστούν από τα νοικοκυριά οι αυξημένες δαπάνες από τις πολύ υψηλές τιμές της ενέργειας.

Από την άλλη πλευρά, αν η κυβέρνηση ακολουθήσει αυτό το σενάριο, τότε το έλλειμμα θα ξεφύγει. Και μπορεί η χαλάρωση του Συμφώνου Σταθερότητας να διευκολύνει τους χειρισμούς των κυβερνήσεων και την αύξηση των ελλειμμάτων υπό προϋποθέσεις, αλλά αυτό δεν είναι βέβαιο ότι ισχύει για την Ελλάδα. Δεδομένου ότι είμαστε χώρα με πάρα πολύ υψηλό δημόσιο χρέος πρέπει -ακόμη κι αν χαλαρώσει η Ε.Ε.- να μετατραπούμε σε χώρα δημοσιονομικών πλεονασμάτων, αλλιώς δεν θα μπορέσουμε να κερδίσουμε την επενδυτική βαθμίδα για να επιτρέπεται σε ξένους οίκους να επενδύουν στη χώρα. Κι αυτό είναι αναγκαία προϋπόθεση για να καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε βιώσιμη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.

Οι αστάθμητοι παράγοντες που θα επηρεάσουν τις δυνατότητες της κυβέρνησης να χρηματοδοτήσει την οικονομία είναι αφενός η διάρκεια και η ένταση της ενεργειακής κρίσης και αφετέρου η εξέλιξη της πανδημίας, η οποία, όπως λένε οι ειδικοί, αναμένεται να κορυφωθεί άμεσα και να ξεπεραστεί σταδιακά στους επόμενους μήνες.

Αν δεν έχουμε απρόσμενες εξελίξεις, αν δηλαδή η ενεργειακή κρίση δεν ενταθεί και δεν διαρκέσει πολύ και η πανδημία υποχωρήσει, η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε περιορισμένες παροχές ελπίζοντας ότι θα εξασφαλίσει έτσι κάποια καλύτερη εκλογική επίδοση. Σε κάθε περίπτωση, είτε φέτος είτε το 2023, το κυβερνητικό αφήγημα για την οικονομία θα περιλαμβάνει την οικονομική ανάπτυξη μετά το τέλος της πανδημίας. Θα υποστηρίξει δηλαδή ο Μητσοτάκης ότι αφού κατάφερε να διαχειριστεί ικανοποιητικά την οικονομία, παρά την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, δημιούργησε προϋποθέσεις για ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη όταν οι κρίσεις αυτές πια έχουν ξεπεραστεί.

Κι αυτό ακούγεται λογικό, διότι πράγματι τα δύο χρόνια που η ανθρωπότητα πλήττεται από την πανδημία η κυβέρνηση κατάφερε να κρατήσει την οικονομία σε ικανοποιητικό επίπεδο. Από την άλλη, η εκτίναξη του ελλείμματος στο 7% του ΑΕΠ είναι το κόστος αυτής της πολιτικής και το πώς θα μαζευτεί τα επόμενα χρόνια είναι μια πρόκληση, ειδικά αν και το 2022 χρησιμοποιηθούν οι δημόσιες δαπάνες για προεκλογικές στηρίξεις.

Βέβαια, αν όλη αυτή η ρευστότητα που χορηγείται στην οικονομία με αφορμή την πανδημία φέρει μεγάλη επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης, το κλάσμα έλλειμμα προς ΑΕΠ βελτιώνεται.

Τελικά, το μέλλον της οικονομίας για τα επόμενα χρόνια αλλά και μακροπρόθεσμα εξαρτάται πάλι από τις πολιτικές αποφάσεις και από το αν θα καταφέρει να συγκρατηθεί η κυβέρνηση και δεν επιλέξει τις υπερβολικές προεκλογικές παροχές φέτος.