Η ηθική στην αγορά μετά την πανδημία
georgio_d_andreou_blog

Γιώργος Δ. Ανδρέου

Η ηθική στην αγορά μετά την πανδημία

Τώρα που το νέο εθνικό στοίχημα είναι η οικονομία - πώς, πότε, με ποιο ρυθμό, όρους και προϋποθέσεις θα επανεκκινήσει - ανακύπτουν πολλά και διάφορα, που πρέπει να αντιμετωπίσει η κοινωνία και η επίσημη πολιτεία.

Ένα, από τα σημαντικότερα είναι η ηθική στην αγορά, με την οικονομική έννοια του όρου. Η ομαλή (επανα)λειτουργία της αγοράς αποτελεί τη βάση και το μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και ανάκαμψης, στο σύστημα της ελεύθερης οικονομίας όπου προφανώς και ευτυχώς θα εξακολουθήσει να λειτουργεί η χώρα μας. Το κράτος και ειδικά οι παραγωγικές τάξεις, οι πολίτες που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά και επιχειρηματικά -παραγωγοί, έμποροι, επαγγελματίες και επιχειρηματίες, μικροί, μεσαίοι και μεγάλοι - καλούνται να διαχειριστούν την προσπάθεια άρσης των συνεπειών της πανδημίας και του lock Down που επιβλήθηκε για την αντιμετώπισή της. Την επιστροφή στην κανονικότητα.

Το κράτος ως συντονιστής, ρυθμιστής και εγγυητής της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς και οι λεγόμενες παραγωγικές τάξεις ως φορείς της οικονομικής δραστηριότητας. Οι υπόλοιποι πολίτες της χώρας, ανάμεσα στους οποίους και οι υπάλληλοι και εργάτες του ιδιωτικού τομέα, θα είναι θεατές που θα παρακολουθούν τις εξελίξεις με άγρυπνο μάτι, χειροκροτώντας τα θετικά και αποδοκιμάζοντας τα αρνητικά της συμπεριφοράς αυτών που διαμορφώνουν τις συνθήκες της αγοράς και καθορίζουν το μέλλον τους.

Πρωταρχικό ζητούμενο θα είναι η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και η νομιμότητα. Εξαιρετικά κρίσιμη όμως θα είναι και η ηθική διάσταση των επιλογών και των δράσεων του κράτους και των ιδιωτικών φορέων. Το νόμιμο δεν είναι κατ’ ανάγκη και ηθικό, ειδικά στην περίοδο αυτή της νέας οικονομικής κρίσης.

Τον πρώτο βέβαια λόγο και ρόλο έχει το κράτος. Από την θέσπιση, μέχρι την εφαρμογή, την τήρηση αλλά και την αυστηρή εποπτεία της τήρησης και των ηθικών κανόνων στην αγορά, που αποτελεί αυτονόητη και πρωταρχική του υποχρέωσή , θα κριθεί η επάρκεια, η ικανότητα και την αποτελεσματικότητά του ως επόπτη και τοποτηρητή της νομιμότητας, σύμφωνα με την φιλελεύθερη πολιτική σκέψη και την ηθική διάσταση της πολιτικής.
Παράδειγμα (πραγματικό). Είναι μεν νόμιμο αλλά δεν είναι ηθικό, άσε που είναι και ανόητο, να κοινοποιείται σε επιχείρηση, κλειστή λόγω της πανδημίας, Φύλλο Ελέγχου παλαιότερων χρήσεων, να επιβάλει δηλαδή το κράτος και να ζητά σήμερα να εισπράξει από επιχείρηση φόρους, μετά από έλεγχο προηγούμενων ετών, την ίδια στιγμή που μελετά τρόπους να την στηρίξει, μήπως μπορέσει να επαναλειτουργήσει.

Στην τήρηση όμως ηθικών αρχών και κανόνων υποχρεούνται και πρέπει να αυτοδεσμευθούν και να ελέγχονται αυστηρά γι αυτό και οι παραγωγικοί φορείς του ιδιωτικού τομέα. Από την συμπεριφορά τους θα κριθεί εν τέλει αν δίκαια και σωστά έχουμε επιλέξει και αν αξίζουμε ως κοινωνία να ζούμε σε πολιτισμένη χώρα που λειτουργεί με κανόνες οικονομικής και πολιτικής ελευθερίας.

Κλείσιμο
Για να αποβούν εν κατακλείδι θετικά τα αποτελέσματα της διαχείρισης της κρίσης για τους πολίτες, τη χώρα και σε τελευταία ανάλυση και για τους ίδιους τους φορείς της αγοράς, είναι ευθύνη όλων και περισσότερο του κράτους να εφαρμοστούν και οι άγραφοι ηθικοί κανόνες:

Είναι θέμα ηθικής τάξεως να καταπνιγεί ο άκρατος ατομισμός. Κανένας δεν δικαιούται να επιδιώξει να ανακτήσει κατά προτεραιότητα τις δικές του απώλειες, αδιαφορώντας, παραμερίζοντας και προσπερνώντας τους άλλους. Ειδικά τους ασθενέστερους. Λίγο ή περισσότερο, όλοι ανεξαίρετα οι πολίτες και οι κλάδοι της οικονομίας έχουν υποστεί τις συνέπειες της κρίσης με κυριότερη έκφραση την μείωση της οικονομικής τους δύναμης. Η προσπάθεια πρέπει να είναι κοινή, ομαδική, ιεραρχημένη και οργανωμένη. Από όλους για όλους.

Φαινόμενα μαυραγοριτισμού και αισχροκέρδειας, που έχουν ήδη σκάσει μύτη, ακόμα και με επίφαση νομιμότητας, είναι ακραία δείγματα ανήθικης συμπεριφοράς και πρέπει να αποδοκιμασθούν από τους πολίτες και να καταδικάζονται σκληρά από την πολιτεία. Οι παραγωγικοί φορείς οφείλουν να εφαρμόζουν σε καθημερινή βάση αρχές και κανόνες, επιβάλλοντας ηθικό αυτοέλεγχο στη δραστηριότητά τους. Μια νένα μορφή ISO.

Το μέτρο και η αυτοσυγκράτηση είναι οι πρώτες αρχές της ηθικής λειτουργίας της αγοράς. Μέτρο στις απαιτήσεις, τις δράσεις, τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις. Μέτρο στο κέρδος, την εκμετάλλευση, τον ατομισμό και το λαϊκισμό.

Οι παρεμβάσεις του κράτους, ειδικά στην ενίσχυση των πολιτών και των επιχειρήσεων , πρέπει να στηριχθούν σε δίκαιη και ρεαλιστική ιεράρχηση των αναγκών των πολιτών και της κοινωνίας. Με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον. Η επιλογή της σειράς αποκατάστασης ζημιών πρέπει να γίνεται, με βάση την έκταση , τις συνέπειες, την ένταση της ανάγκης και τα προσδοκώμενα θετικά αποτελέσματα για ευρύτερο κύκλο προσώπων. Απόδειξη και αυτή του ηθικού χαρακτήρα της προσπάθειας.

Οι δυνατότητες δεν είναι απεριόριστες, Είναι πρώτη συνεπώς προτεραιότητα η διασφάλιση της επιβίωσης των πολιτών που στερούνται στοιχειώδη και κινδυνεύει η επιβίωσή τους π.χ. των ανέργων, παλαιών και των νέων, η διασφάλιση της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας. Η επίπεδη ανάκτηση απωλειών σε εισοδήματα, χωρίς κίνδυνο επιβίωσης, δεν έχουν προτεραιότητα και όσοι την απαιτούν δεν έχουν ηθική νομιμοποίηση.

Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, το κράτος , τους παραγωγικούς φορείς, είναι καθοριστική παράμετρος της επιτυχίας της προσπάθειας. Θα κατακτηθεί με ηθικής τάξεως κριτήρια συμπεριφοράς. Πρώτη η πολιτεία να δώσει το παράδειγμα. Οι πολίτες θα πειστούν και θα εμπιστευθούν το κράτος, αν βλέπουν ότι δρα αποτελεσματικά, τηρώντας τη νομιμότητα και με ηθικά κριτήρια, προτάσσοντας και τηρώντας ευλαβικά διαχρονικές αρχές. Ισότητα, ισονομία, αμεροληψία, δικαιοσύνη. Έναντι τάξεων και πολιτών.

Το κράτος οφείλει να αποδεικνύει κάθε μέρα ότι είναι ηθικό. Η παρέμβαση στην αντιμετώπιση της κρίσης αυτής θα είναι πέρα από κάθε προηγούμενο, σε έκταση και εύρος. Νέοι κανόνες, ενισχύσεις, οικονομικά μέτρα, θεσμικές πρωτοβουλίες κάθε είδους θα είναι καθημερινή πρακτική. Η διασφάλιση της μέγιστης δυνατής διαφάνειας είναι προϋπόθεση εμπέδωσης αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης. Αν αμφισβητηθούν επιλογές και προτεραιότητες, ως ηθικά μεμπτές ή γίνουν καταφανώς χαριστικές πράξεις, η προσπάθεια θα καταρρεύσει συνολικά. Θα βρουν αφορμή όσοι για την εξυπηρέτηση προσωπικών επιδιώξεών, πολιτικών, οικονομικών και άλλων, καραδοκούν να επενδύσουν στην αμφισβήτηση, τη διαβολή και τη συνωμοσιολογία, αδιαφορώντας για τις συνέπειες.

Οι κανόνες τέλος, οι έλεγχοι, οι συνέπειες και η αποδοκιμασία παράνομων και ανήθικων συμπεριφορών πρέπει να είναι απρόσωποι, αντικειμενικοί, δίκαιοι, αυστηροί, αμερόληπτοι και αμείλικτοι.

Το πρόβλημα έχει διαστάσεις τσουνάμι. Αντιμετωπίσαμε, ως χώρα, με εξαιρετική αποτελεσματικότητα την υγειονομική κρίση, την πρώτη φάση της πανδημίας. Όλοι μαζί υπό την ηγεσία της κυβέρνησης, με πρωτόγνωρη σύμπνοια, ενότητα και συναίνεση σε όλα τα επίπεδα. Ανάλογη ενότητα και αποτελεσματικότητα επιβάλλεται να επιδείξουμε στην αντιμετώπιση και των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της, που έχουν ήδη αρχίσει. Επειδή όμως από δω και πέρα τα προβλήματα είναι προεχόντως οικονομικής διαχείρισης, αν παραμεριστεί η ηθική τάξη θα κυριαρχήσει κανιβαλισμός και η κοινωνία θα καταρρεύσει από μέσα.

Ο Γιώργος Ανδρέου είναι δικηγόρος
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ