Γιώργος Κυριακός

Στην εκπόνησή του συνεισέφεραν πολλοί έγκριτοι καθηγητές αλλά και πολλοί άνθρωποι της αγοράς, εξασφαλίζοντας την τόσο απαραίτητη ισορροπία μεταξύ της επιστημονικής και επιχειρηματικής σκέψης. Σίγουρα θα υπάρξουν κριτικές στις προτάσεις. Σίγουρα θα υπάρξουν ενστάσεις για τη δυνατότητα υλοποίησης - μέσα σε ένα απαραίτητα πολύ ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο. Κανείς όμως δεν δικαιούται να παραγνωρίσει ότι μια πολύ σοβαρή δουλειά με πολλές «εργατοώρες» έχει επενδυθεί στην προσπάθεια αυτή. Το σχέδιο αυτό θα έρθει σε δημόσια διαβούλευση. Η επίδρασή του στο μέλλον της χώρας είναι καταλυτική. Πρέπει -κατά τη γνώμη μου- όλοι να συμφωνήσουμε τόσο στην αναγκαιότητα όσο και στους στόχους. Φυσικά ο τρόπος επίτευξης των στόχων αυτών θα αποτελεί αέναη συζήτηση. Δυστυχώς δεν έχουμε πολύ χρόνο. Πρέπει να μάθουμε από το παρελθόν. Μια αντίστοιχη έκθεση εκπονήθηκε το 2011 για την ελληνική κυβέρνηση από έναν μεγάλο συμβουλευτικό οίκο. Ονομαζόταν «Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά», προσδιορίζοντας το νέο μοντέλο ανάπτυξης της Ελλάδας. Η μελέτη αυτή παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2011-μέσα στην κρίση με την τρόικα- και πρότεινε την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης της Ελλάδας, που είχε στόχο να δημιουργήσει 49 δισ. ευρώ σε ετήσια Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (55 δισ. σε όρους ΑΕΠ) και 520.000 νέες θέσεις εργασίας εντός 10 ετών σε μόλις πέντε μεγάλους κλάδους και οκτώ αναδυόμενους υπο-κλάδους της οικονομίας. Δυστυχώς 10 χρόνια μετά οι στόχοι αυτοί μακράν απέχουν από το να έχουν πραγματοποιηθεί. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, χωρίς να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, θα πρέπει να ομολογήσουμε και να συμφωνήσουμε ότι πολλές από τις αγκυλώσεις, όπως περιγράφονται στο Σχέδιο Πισσαρίδη, πού δεν επέτρεψαν στην υλοποίηση του πλάνου του 2011 υπάρχουν ακόμα. Διαβάζοντας με τη δέουσα προσοχή το Σχέδιο Ανάπτυξης, στέκομαι στη σελίδα 50 -προσωπικά πιστεύω ότι θα έπρεπε να αποτελεί σημαία του πλάνου- και διαβάζω ότι «αν επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, τότε το 2030 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης θα ανέλθει στο 81% της Ε.Ε. (από το 67% το 2019) ενώ η ανεργία θα μειωθεί στο 7% (από το 17,2% το 2019). Επιπλέον, οι πραγματικές εξαγωγές αναμένεται να αυξηθούν κατά 90%. Πάντα προτιμώ νούμερα από ποσοστά και μεταφράζοντας τα ποσοστά σε αριθμούς παρατηρώ τα εξής. Σύμφωνα με τον ΟΑΕΔ, το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων, με κριτήριο την αναζήτηση εργασίας (αναζητούντων εργασία), για τον Σεπτέμβριο του 2020 ανήλθε σε 978.895 άτομα. Με βάση το πλάνο Πισσαρίδη, μπορούμε να στοχεύσουμε σε μείωση των ανέργων κατά περίπου 600.000 άτομα. Χωρίς να θέλω να γίνω πολύ αναλυτικός, ο στόχος μείωσης ανέργων μεταφράζεται σε μείωση κάθε μέρα κατά 165 άτομα. Είμαι σίγουρος ότι όλοι το επικροτούμε. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι εξαγωγές το 2019 ανήλθαν σε 34 δισ. ευρώ. Θα έχουμε, σύμφωνα με το πλάνο, αύξηση κατά 30 δισ. Με τον ίδιο υπολογισμό θα έχουμε αύξηση στις εξαγωγές 8 εκατομμύρια την ημέρα. Ας αναλογιστούμε πόσες ελληνικές εταιρείες έχουν σήμερα εξαγωγές 8 εκατ. τον χρόνο. Οχι πολλές. Οσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας, ανήλθε το 2019 σε 18.200 ευρώ, σε τιμές του 2010, παραμένοντας κατά 20% χαμηλότερο σε σχέση με το 2007 (22.700 ευρώ). Παράλληλα, η απόσταση σε σύγκριση με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους αυξήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της κρίσης, από -11,0% και -22,7% σε σύγκριση με την Ε.Ε. (25.500 ευρώ) και την Ευρωζώνη (29.400 ευρώ) το 2007, σε -35,1% (28.000 ευρώ) και -41,9% (31.300 ευρώ) αντίστοιχα το 2019. Σε σημερινές τιμές το Σχέδιο Πισσαρίδη μιλάει για κατά κεφαλή αύξηση του ΑΕΠ κατά 4.000 ευρώ.

Είναι πολύ ενδεικτικό ότι οι στόχοι του πλάνου του 2011 και του σημερινού είναι πολύ κοντά. Τι πρέπει λοιπόν να αλλάξει; Μια σημαντική προϋπόθεση για την υλοποίηση του πλάνου αποτελεί και η υλοποίηση του προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης και του React EU. Ηδη ο Προϋπολογισμός του 2021 καταδεικνύει τη σοβαρότητα του εγχειρήματος λαμβάνοντας υπόψη ότι Ελλάδα θα λάβει για την προσεχή 6ετία τη δυνατότητα να εκταμιεύσει 72 δισ. ευρώ. Αν αναλογιστούμε ότι τα συνολικά έσοδα του Προϋπολογισμού ανέρχονται σε περίπου 50 δισ. τον χρόνο, το ποσό αυτό φαντάζει -και είναι- εξαιρετικά μεγάλο. Το πρόγραμμα προβλέπει ότι 70% των προβλεπόμενων επιχορηγήσεων από τα εθνικά προγράμματα ανασυγκρότησης θα διατεθεί την περίοδο 2021-2022 και το υπόλοιπο 30% θα διατεθεί το 2023. Μέχρι το τέλος του 2022 θα πρέπει να έχουμε υποβάλει λοιπόν ολοκληρωμένες προτάσεις για έργα 22,5 δισ. και μέχρι το τέλος 2023 συνολικά 32,5 δισ. Πολύ σημαντικός λοιπόν παράγοντας επιτυχίας αποτελεί η δυνατότητα της χώρας μας να υλοποιήσει το πρόγραμμα που, σε αντίθεση με το πρόγραμμα της τρόικας, τώρα πρέπει να είναι το δικό μας πρόγραμμα. Επισημαίνει η Επιτροπή ότι ενώ η έκθεση περιέχει προτάσεις προς εφαρμογή, δεν αποτελεί επιχειρησιακό εγχειρίδιο. Για την επιτυχία των προτεινόμενων δράσεων, φυσικά, κρίσιμης σημασίας είναι η συστηματική εφαρμογή στην πράξη, μέσω κατάλληλων μηχανισμών της κυβέρνησης και της κεντρικής διοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και λοιπών οργανισμών και φορέων, όπως και η παρακολούθηση της προόδου που θα επιτελείται, και οι αναγκαίες προσαρμογές. Συμφωνώ απόλυτα, αν και θα περίμενα από την Επιτροπή, με την πείρα και τη γνώση της σε project management, να αναλάβει το δύσκολο έργο τού να προτείνει ένα action plan με ιεράρχηση και προτεραιοποίηση των δράσεων. Ολα μαζί ταυτόχρονα δεν γίνονται. Ας αναδειχθούν οι πιο σημαντικές δράσεις και ας υλοποιηθούν άμεσα. Η κυβέρνηση στον δημόσιο διάλογο θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της τις προτάσεις όλων των φορέων και των κομμάτων. Να τις αξιολογήσει και να τις ενσωματώσει. Αλλά και όσοι προσέρχονται στον διάλογο να καταθέτουν προτάσεις τεκμηριωμένες, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τους στόχους που αναφέρθηκαν.

Αν δεν υλοποιήσουμε το Σχέδιο Πισσαρίδη -με όποιες αναγκαίες προσαρμογές- πολύ φοβάμαι ότι κάποια μέρα του 2030 θα ξανασυζητάμε το πλάνο της επόμενης 10ετίας χωρίς να έχουμε κάνει βήματα εμπρός. Ως ζώρα, κοινωνία και πολίτες, δεν πρέπει να χάσουμε άλλη μία ευκαιρία. Το χρωστάμε στους νέους ανθρώπους πού ήδη από το 2009 έως σήμερα δυσκολεύονται -με μερικές φωτεινές εξαιρέσεις- να παραμείνουν στη χώρα μας.