Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ενώ όλοι περιμένουν να δουν κατά πόσο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα αποφύγουν έναν νέο εμπορικό πόλεμο με αφορμή τον γαλλικό ψηφιακό φόρο, το θέμα της φοροαποφυγής των μεγάλων αμερικανικών ψηφιακών μονοπωλίων βρίσκεται διαρκώς στο προσκήνιο.

Η συστηματική φοροαποφυγή, άλλωστε, είναι και η βασική αιτία που χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Αυστρία είχαν ανακοινώσει φόρο 3% στον τζίρο που πραγματοποιούν μεγάλες εταιρείες εντός των συνόρων τους, ενώ και η Βρετανία έχει αναγγείλει την επιβολή φόρου 2% από τον Απρίλιο.

Η επιβολή του γαλλικού φόρου θεωρήθηκε αιτία εμπορικού πολέμου από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε προαναγγείλει αντίποινα με επιβολή δασμών σε γαλλικά προϊόντα αξίας πάνω από 2,5 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, τον Ιανουάριο, ΗΠΑ και Γαλλία κατέληξαν σε ανακωχή, καθώς η Γαλλία ανακοίνωσε ότι δεν θα επιβάλει τον φόρο ως το τέλος του χρόνου, ενώ και οι ΗΠΑ δεν θα επιβάλουν δασμούς.
Αυτή τη φορά στη σέντρα βρίσκεται για φοροαποφυγή η Netflix, με βάση στοιχεία τα οποία ανακοίνωσε το βρετανικό ινστιτούτο TaxWatch, ένα ανεξάρτητο think tank που παρακολουθεί τα φορολογικά μεγάλων εταιρειών και πλούσιων ιδιωτών.

Σύμφωνα με την έρευνα του TaxWatch, η αμερικανική εταιρεία Netflix, που είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος διανομέας οπτικοακουστικού περιεχομένου (ταινιών και σειρών) παγκοσμίως, χρησιμοποιεί μια περίπλοκη εταιρική δομή για να κρύβει τα κέρδη της σε φορολογικούς παραδείσους.

Η Netflix είναι η τελευταία σε μια μακρά σειρά παρόμοιων υποθέσεων, στις οποίες κατά καιρούς έχουν πρωταγωνιστήσει τα μεγάλα ψηφιακά μονοπώλια όπως η Google, η Apple, το Facebook κ.ά., τα οποία μάλιστα έχουν πολύ υψηλότερα κέρδη από τη Netflix.

Η τελευταία είδε τα κέρδη της να εκτοξεύονται από τα 123 εκατ. δολάρια το 2015 σε 1,2 δισ. δολάρια το 2018.

Οπως αποκαλύπτει η έρευνα, από τα κέρδη αυτά περίπου 430 εκατ. δολάρια κρύφτηκαν μέσα από έναν λαβύρινθο εταιρικών δομών οι οποίες καταλήγουν σε μια εταιρεία συμμετοχών (holding) που έχει έδρα την Ολλανδία (Netflix International BV), η οποία με τη σειρά της ανήκει σε μια άλλη holding (Netflix Global Holdings CV) με έδρα στα Νησιά Κέιμαν. H Netflix μετά τις αποκαλύψεις ανακοίνωσε ότι η εταιρεία στα Κέιμαν έχει αποσυρθεί, αλλά το «καλύτερο», σύμφωνα με την έρευνα, είναι ότι την ίδια στιγμή που η Netflix αποφεύγει τη φορολογία στη Βρετανία, επωφελείται από τα κίνητρα που υπάρχουν στη χώρα έχοντας δημιουργήσει ένα δίκτυο 18 εταιρειών παραγωγής οι οποίες διεκδικούν επιστροφές φόρου συνολικού ύψους 920.000 λιρών για σειρές όπως το «The Crown», «Black Mirror», «Altered Carbon», οι οποίες πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει η βρετανική νομοθεσία.

Η μέθοδος που χρησιμοποιεί η Netflix για να μεταφέρει τα κέρδη σε χώρες με χαμηλή φορολόγηση είναι αντίστοιχη με εκείνες που χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια εταιρείες όπως η Google και η Apple. Οι τελευταίες δημιουργούσαν θυγατρικές σε φορολογικούς παραδείσους οι οποίες κατείχαν τα πνευματικά δικαιώματα των προϊόντων τους και άλλες θυγατρικές σε χώρες όπως η Ιρλανδία, η οποία είχε νομοθεσία που επέτρεπε στην εταιρεία να εδρεύει στο Δουβλίνο αλλά να φορολογείται στα Νησιά Κέιμαν ή τις Βερμούδες, όπου η φορολογία είναι πρακτικά μηδέν.

Ουσιαστικά, οι θυγατρικές των εταιρειών αυτών σε διάφορες ευρωπαϊκές, αλλά και ασιατικές χώρες, πλήρωναν τεράστια ποσά για τα πνευματικά δικαιώματα των προϊόντων, με αποτέλεσμα να δημιουργούν έξοδα τα οποία έσβηναν τα κέρδη. Καθώς οι εταιρείες που εισέπρατταν τα δικαιώματα έδρευαν σε φορολογικούς παραδείσους, το αποτέλεσμα ήταν να μη δημιουργείται φορολογική υποχρέωση.

Η Ιρλανδία, ύστερα από την πίεση της Ε.Ε. και τα μεγάλα πρόστιμα που έριξε στην Apple (15 δισ. δολάρια το 2016) η Κομισιόν, έχει καταργήσει πλέον αυτή τη νομοθεσία, ενώ η δυνατότητα διατήρησης τέτοιων εταιρειών στη χώρα λήγει μετά από μια μεταβατική περίοδο που ολοκληρώνεται το 2020.

Ηδη η Google προ ημερών ανακοίνωσε ότι θα πάψει να χρησιμοποιεί από φέτος αυτή τη μέθοδο. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι με τη μέθοδο αυτή οι αμερικανικές εταιρείες έχουν συνολικά κρύψει κέρδη γύρω στο 1 τρισ. δολάρια.

Μέχρι πρόσφατα, η αμερικανική νομοθεσία έδινε το δικαίωμα στις εταιρείες αυτές να μη φορολογούνται για τα κέρδη που αποκομίζουν στο εξωτερικό, εφόσον δεν τα επαναπατρίζουν, με αποτέλεσμα οι κολοσσοί να μεταφέρουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους και από εκεί να τα επενδύουν σε μετοχές, ομόλογα ή άλλες εναλλακτικές. Επί Τραμπ καθιερώθηκε o «παγκόσμιος άυλος χαμηλός φόρος εισοδήματος» ως ελάχιστη φορολόγηση για κέρδη που επιτυγχάνονται εκτός ΗΠΑ, αλλά τα έσοδα δεν ήταν θεαματικά.

Η Netflix, η τελευταία των μεγάλων αμερικανικών εταιρειών, η οποία, σύμφωνα με το TaxWatch, αποκαλύπτεται ότι χρησιμοποιεί τις ίδιες μεθόδους, έχει δημιουργήσει μια περίπλοκη εταιρική δομή, η οποία έχει ως βάση μια εταιρεία συμμετοχών στην Ολλανδία στην οποία συγκεντρώνονται οι ευρωπαϊκές δραστηριότητες και σχεδόν το σύνολο των εσόδων που πραγματοποιούνται εκτός ΗΠΑ.

Το 2018 η ολλανδική εταιρεία (Netflix International BV) είχε έσοδα 5,5 δισ. ευρώ, ενώ τα συνολικά έσοδα από συνδρομές ήταν 7,8 δισ. ευρώ. Κι όμως, τα κέρδη την ίδια χρονιά ήταν μόλις 151 εκατ. ευρώ, ήτοι 2,7% του κύκλου εργασιών. Αυτό κατέστη δυνατό καθώς η εταιρεία πλήρωσε περίπου 4 δισ. δολάρια σε άλλες εταιρείες του ομίλου, προφανώς για δικαιώματα ή άλλες δαπάνες, με αποτέλεσμα τα κέρδη να εξαφανιστούν. Τελικά η φορολογική επιβάρυνση για την ολλανδική θυγατρική της Netflix το 2018 έφτασε τα 91,6 εκατ. ευρώ, από τα οποία όμως μόλις 4 εκατ. ευρώ, μπήκαν στα ταμεία του ολλανδικού κράτους, αφού το μεγαλύτερο μέρος τελικά αφορούσε φορολογικές υποχρεώσεις στη Βραζιλία και την Ουρουγουάη!