Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει ανοίξει όλα τα μέτωπα: από τον εμπορικό πόλεμο που δείχνει να κυοφορείται και τις πιέσεις στην Ευρώπη για αύξηση των αμυντικών δαπανών μέχρι την επίθεση φιλίας στη Ρωσία, όλα οριοθετούν ένα νέο πλαίσιο. Και σε όλες τις πρωτεύουσες προσπαθούν να κατανοήσουν αν οι κινήσεις του είναι ένα πολιτικό παιχνίδι για να κερδίσει δημοτικότητα εν όψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ ή απηχούν βαθύτερες στρατηγικές και αλλαγές στους παγκόσμιους συσχετισμούς.

Ο Τραμπ πιθανόν να ξεκίνησε έναν νέο εμπορικό πόλεμο επιδιώκοντας να βελτιώσει τη θέση των ΗΠΑ στο διεθνές εμπόριο, οι οποίες έχουν ένα τεράστιο έλλειμμα, σε αντίθεση με την Κίνα και τη Γερμανία που έχουν τεράστια πλεονάσματα. Ο Αμερικανός πρόεδρος διακηρύσσει ότι οι Γερμανοί εκμεταλλεύονται το ευρώ για να πριμοδοτούν τις εξαγωγές τους, ενώ οι Κινέζοι κλέβουν αμερικανική τεχνολογία. Επιχειρεί λοιπόν να αναδιατάξει αυτούς τους άνισους όρους με το επιθετικό παιχνίδι που παίζει με τους δασμούς.

Ολοι βέβαια φοβούνται ανεξέλεγκτες καταστάσεις αν τα πράγματα κλιμακωθούν, αφού την τελευταία φορά που η Αμερική ανέβασε τους δασμούς ήταν τη δεκαετία του 1930, την εποχή της μεγάλης κρίσης και πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Βασικός στόχος του Τραμπ είναι αφενός η Κίνα, η άνοδος της οποίας σε όλα τα πεδία προκαλεί ανησυχία τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Πόσο πιθανό είναι να λειτουργήσει η «παγίδα του Θουκυδίδη»; Οταν μια ανερχόμενη δύναμη απειλεί μια εδραιωμένη, το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι σύγκρουση. Ο Θουκυδίδης είχε αποδώσει τον Πελοποννησιακό Πόλεμο στην ανησυχία της Σπάρτης, η οποία είδε την ανερχόμενη τότε Αθήνα ως απειλή για τα συμφέροντά της. «Ηταν η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που ενέπνευσε στη Σπάρτη οι αιτίες που έκαναν τον πόλεμο αναπόφευκτο», έγραφε τον 5ο αιώνα π.Χ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ στοχοποιεί, όμως, και τη Γερμανία και το εμπορικό πλεόνασμά της, όπως άλλωστε έχουν επανειλημμένα κάνει και οι ηγεσίες της Γαλλίας και της Ιταλίας. Η Γερμανία βελτίωσε τη θέση της στη διάρκεια της κρίσης και έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ εξαγωγών τα τελευταία χρόνια. Παρόλο που το υπερβολικό πλεόνασμά της αποτελεί παραβίαση των ευρωπαϊκών κανονισμών, το Βερολίνο δεν κάμπτεται και ζητεί τη στήριξη των Ευρωπαίων στην αντιπαράθεσή της με τον Τραμπ. Οι Γερμανοί γνωρίζουν ότι χρειάζονται τη δύναμη της Ενωμένης Ευρώπης για να αντιμετωπίσουν τον αμερικανικό γίγαντα και βασίζονται στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, ασχέτως αν την πετάνε στον κάλαθο των αχρήστων όταν πρόκειται για την Ελλάδα ή άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.

Επομένως, παρά τον ιδιόμορφο χαρακτήρα, τον λαϊκισμό και τις ακραίες θέσεις του Τραμπ, οι κορόνες του πατάνε πάνω και σε κάποια πραγματικά ζητήματα. Το ερώτημα, βέβαια, είναι αν οι βαθιές ανισορροπίες, οξυμένες λόγω της κρίσης, θα αποκατασταθούν ομαλά, με ορθολογική συνεννόηση μεταξύ των μεγάλων πόλων, αν θα σημάνουν την υποχώρηση της παγκοσμιοποίησης ή, εντέλει, αν θα οδηγήσουν σε βίαιες ανακατατάξεις και συγκρούσεις.