Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ο πρώτος γύρος για την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος έκλεισε με επιτυχία, αλλά τα δύσκολα θέματα, όπως η ελάφρυνση του χρέους και οι σχέσεις του ΔΝΤ με την ευρωζώνη που αφορούν την Ελλάδα και τους δανειστές, μετατίθενται για μετά τις ευρωεκλογές.  Το ΔΝΤ υποχώρησε, αποδεχόμενο τόσο τα μακροοικονομικά δεδομένα (πρωτογενές πλεόνασμα, πρόβλεψη ανάπτυξης) όσο και τις κεφαλαιακές ανάγκες που είχε υπολογίσει η Τράπεζα της Ελλάδος, χωρίς να επιμείνει στα υψηλά μεγέθη που είχαν διαρρεύσει αρχικά στον διεθνή Τύπο.

Ανοίγει, έτσι, ο δρόμος όχι μόνο για την εκταμίευση της δόσης, αλλά και την επικύρωση στα τέλη Απριλίου της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος, που είναι και η προϋπόθεση για να προχωρήσουν οι εταίροι στην ελάφρυνση του χρέους, όπως είχαν δεσμευτεί με τη σχετική απόφαση του Eurogroup από τον Νοέμβριο του 2012.

Ωστόσο, η πλευρά του ΔΝΤ φαίνεται ότι έκανε πίσω στο πλαίσιο του συμβιβασμού που επιτεύχθηκε, αλλά δεν απέσυρε ακόμη τις επιφυλάξεις που έχει για την Ελλάδα, τις οποίες κατά καιρούς έχουν εκφράσει εκπρόσωποί του.

Στελέχη του Ταμείου «πέρασαν» στην κοινή ανακοίνωση των τριών της τρόικας (Κομισιόν, ΕΚΤ, ΔΝΤ) επιφυλάξεις τόσο για το πρωτογενές πλεόνασμα από το 2015 όσο και για τα κεφάλαια των τραπεζών στην περίπτωση που δεν γίνει αποτελεσματική διαχείριση των κόκκινων δανείων.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι το ΔΝΤ μπορεί να χαμήλωσε τους τόνους, αλλά είναι αποφασισμένο να επανέλθει μετά τις ευρωεκλογές με αποτέλεσμα η κυοφορούμενη αποχώρησή του από το πρόγραμμα διάσωσης, η οποία συζητείται εδώ και καιρό, να μην είναι απλή υπόθεση και οι εξελίξεις να είναι κάθε άλλο παρά δεδομένες. Το βασικό αγκάθι που εδώ και καιρό επισημαίνουν οι παράγοντες του ΔΝΤ είναι το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος (δηλαδή των εσόδων του κράτους που περισσεύουν αφού πληρωθούν όλες οι δαπάνες εκτός από τους τόκους του χρέους), το οποίο πρέπει να επιτυγχάνει η Ελλάδα μέχρι το 2020 για να αποπληρώνει το χρέος της.

Με βάση την προηγούμενη ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, η Ελλάδα θα πρέπει να επιτυγχάνει εξωφρενικά υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα (της τάξης του 4,5% του ΑΕΠ ή γύρω στα 9 δισ. ευρώ ετησίως από το 2016 μέχρι το 2020), κάτι που δεν έχει επιτευχθεί για τόσα πολλά χρόνια στη σειρά από καμία οικονομία. Η πρόβλεψη για το πρωτογενές πλεόνασμα, μάλιστα, είναι αρκετά χαμηλότερη για το 2014 (μόνο 1,5% του ΑΕΠ) και το 2015 (3%).

Η πρόβλεψη για τόσο μεγάλο πλεόνασμα τέθηκε στο προηγούμενο μνημόνιο με στόχο να «βγουν» τα νούμερα της εξίσωσης και να θεωρηθεί ότι το ελληνικό χρέος θα είναι βιώσιμο εφόσον κάθε χρόνο εξοικονομούνται τόσο μεγάλα ποσά για την εξυπηρέτησή του.

Εκ των υστέρων, όμως, πληθαίνουν εκείνοι που βλέπουν ότι μπορεί μεν να επιτεύχθηκε φέτος πολύ μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα από την πρόβλεψη (για το 2013 η δέσμευση ήταν για ισοσκελισμένο αποτέλεσμα, δηλαδή ούτε πλεόνασμα αλλά ούτε έλλειμμα), αλλά αυτό συνέβη μόνο μετά την υπερφορολόγηση ορισμένων κατηγοριών και μια δημοσιονομική «υπεπροσπάθεια» η οποία δεν είναι δυνατόν να επαναλαμβάνεται.

Το ΔΝΤ ήδη έχει θέσει το θέμα, όμως και εκεί στήριξε και την αρχική του θέση υπέρ ενός «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, το οποίο έχουν αποκλείσει οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της επιμήκυνσης και της μείωσης των επιτοκίων. Αλλωστε στην κοινή ανακοίνωση της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ για την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος αναγνωρίζεται μεν η επίτευξη πλεονάσματος για το 2013 και το 2014, αλλά επισημαίνεται ότι ίσως χρειαστεί να παραταθούν ορισμένα έκτακτα φορολογικά μέτρα για να επιτευχθεί και το 2015. Απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσει η νέα ελάφρυνση του χρέους είναι να αποδεχτεί το ΔΝΤ τη λύση της επιμήκυνσης και να πιστοποιήσει ότι με αυτόν τον τρόπο το χρέος θα γίνει βιώσιμο, ωστόσο μένει να φανεί τι θα ζητήσει σε αντάλλαγμα.