Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Είναι προφανές ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος προτιμά να συναλλάσσεται διμερώς με τις ευρωπαϊκές χώρες, κραδαίνοντας την απειλή των δασμών ανάλογα με τις επιδιώξεις του και χωρίς να υπολογίζει παραδοσιακές συμμαχίες.

Από την Pax Americana φτάσαμε στο «διαίρει και βασίλευε».

Είναι χαρακτηριστικό αυτό που συνέβη με την Κολομβία, όταν ο πρόεδρος της χώρας επιχείρησε να «αντισταθεί» στην απέλαση Κολομβιανών από τις ΗΠΑ απαγορεύοντας τις πτήσεις αμερικανικών στρατιωτικών αεροσκαφών. Ο Τραμπ προανήγγειλε δασμούς σε αντίποινα και μέσα σε λίγες ώρες η Μπογκοτά όχι μόνο έκανε πίσω, αλλά έστειλε και το προεδρικό αεροσκάφος για να παραλάβει τους απελαθέντες.

Η τακτική αυτή των ΗΠΑ μπορεί να αποδειχθεί επώδυνη για την Ευρώπη.

Oπως έγινε γνωστό, ο Τραμπ είχε μια θυελλώδη συνομιλία με την πρωθυπουργό της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν επιμένοντας ότι... θέλει τη Γροιλανδία, ενώ απείλησε με επιβολή δασμών εάν δεν την αποκτήσει. Μετά τη συνομιλία η Δανή πρωθυπουργός έσπευσε σε περιοδεία στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες και το Παρίσι αναζητώντας υποστήριξη κατά της κατάληψης της Γροιλανδίας από την Αμερική. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι και στις τρεις αυτές πρωτεύουσες δεν υπάρχει ισχυρή ηγεσία, ούτε πλέον συνεννόηση εντός της Ε.Ε.

Τα δείγματα γραφής από τις ΗΠΑ προοιωνίζονται μεγάλα προβλήματα για την Ευρώπη, αλλά οι πολιτικές ηγεσίες εμφανίζονται απροετοίμαστες, αμήχανες και αδρανείς, παρόλο που η θύελλα πλησιάζει.

Απουσιάζουν ακόμα και οι δηλώσεις, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει έδαφος για κοινή ευρωπαϊκή αντιμετώπιση των ΗΠΑ. Αντιθέτως, μοιάζει σαν ο καθένας να τραβάει τον δρόμο του.

Ενώ, για παράδειγμα, ένα από τα μεγάλα ζητήματα είναι η Κοινή Ευρωπαϊκή Αμυνα, ο Χριστιανοδημοκράτης υποψήφιος για την καγκελαρία Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι η Γερμανία πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ, καθώς και ότι θα ήταν καλή συμφωνία για τη χώρα του να αγοράσει αμερικανικά αεροσκάφη F-35.

Με άλλα λόγια, προτεραιότητά του είναι τα «deals» που μπορεί να κάνει η Γερμανία και όχι οι ευρωπαϊκές λύσεις.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, την οποία πολλοί θεωρούν προνομιακή συνομιλήτρια του Αμερικανού προέδρου και ήταν η μόνη Ευρωπαία αρχηγός κράτους που παρέστη στην ορκωμοσία του, βρέθηκε λίγες μέρες μετά στη Σαουδική Αραβία, τον πιστό σύμμαχο των ΗΠΑ, για να κλείσει δουλειές δέκα δισ. ευρώ.

H δε πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έσπευσε την περασμένη εβδομάδα να παρουσιάσει μια... έκθεση ιδεών με τίτλο «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας», η οποία υποτίθεται ότι βασίζεται στα συμπεράσματα της έκθεσης Ντράγκι και χαράζει έναν οδικό χάρτη για να καλύψει η οικονομία της Ε.Ε. το χαμένο έδαφος σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Η ευρωπαϊκή οικονομία μένει ολοένα και πιο πίσω, ενώ εκείνη των ΗΠΑ μεγαλώνει διαρκώς την απόσταση, ιδίως μετά την κρίση του 2008-2009. Εκτοτε η παραγωγικότητα των ΗΠΑ έχει αυξηθεί με ρυθμό τριπλάσιο της Ευρώπης, ενώ και το αμερικανικό ΑΕΠ έχει μεγαλώσει με τριπλάσιο ρυθμό από το ευρωπαϊκό μετά την πανδημία. 

Μεγάλο «όπλο» των ΗΠΑ είναι η κεφαλαιαγορά και το δολάριο που προσελκύουν κεφάλαια από όλο τον πλανήτη, τα οποία χρηματοδοτούν τις αμερικανικές επιχειρήσεις.

Η δε αιχμή της ανταγωνιστικότητας των ΗΠΑ είναι ο κλάδος της τεχνολογίας, από τον οποίο η Ε.Ε. είναι παντελώς απούσα.

Ο Μάριο Ντράγκι μάλιστα στην έκθεσή του για την ευρωπαϊκή οικονομία αναφέρει ότι εάν εξαιρεθεί η τεχνολογία, η αύξηση της παραγωγικότητας στην Ε.Ε. τα τελευταία 20 χρόνια θα ήταν ίδια με τις ΗΠΑ.

Η τεχνολογία έκανε τη διαφορά. Πλέον η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπου κυριαρχούν αμερικανικές και κινεζικές εταιρείες, ξαναγράφει τους κανόνες της οικονομίας.

Η έκθεση της Κομισιόν όμως ξανασερβίρει ιδέες και θεωρίες τις οποίες αναμασά συστηματικά τα τελευταία χρόνια -όπως την ενοποίηση των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών- χωρίς να έχει επιδείξει την παραμικρή επιτυχία.

Περιλαμβάνεται επίσης η θέση ότι θα πρέπει να περιοριστούν η ευρω-γραφειοκρατία και οι κανονισμοί με τους οποίους έχουν φορτωθεί οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για την πράσινη μετάβαση, παρόλο που παραμένει ο στόχος να γίνει η Ευρώπη πρωταγωνιστής της απανθρακοποίησης.

Περιγράφονται επίσης «gigafactories» Τεχνητής Νοημοσύνης χωρίς την παραμικρή ιδέα για τη χρηματοδότησή τους, αλλά και την τεχνολογία τους, αφού οι ευρωπαϊκές εταιρείες ΤΝ είναι σχεδόν ανύπαρκτες.

Με άλλα λόγια, η Φον ντερ Λάιεν προτείνει... αναδιάταξη της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και των κανονισμών, ενώ το χάσμα ανάμεσα στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ μεγαλώνει.

Είναι ανησυχητικό ότι η μόνη ευρωπαϊκή απάντηση στην επερχόμενη κρίση, μέσα στο νέο περιβάλλον της επανάστασης της Τεχνητής Νοημοσύνης και εν μέσω μιας νέας παγκόσμιας τάξης που σφυρηλατείται με οικονομικό πόλεμο, είναι άλλη μια έκθεση για... αναδιάταξη της γραφειοκρατίας.

Είναι πάντως μια ευκαιρία για τους ηγέτες της Ε.Ε. να αναρωτηθούν, όταν θα διαβάζουν τη νέα έκθεση της Κομισιόν, γιατί επέλεξαν την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη θητεία και όχι τον Μάριο Ντράγκι για πρόεδρο.