Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Μείωση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης παγκοσμίως (στο 3,6% από 4,4%) που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη, υψηλότερος πληθωρισμός και με μεγαλύτερη διάρκεια απ’ ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί, υψηλότερα επιτόκια και πολύ μεγαλύτερα προβλήματα για χώρες που δεν έχουν δημοσιονομικά περιθώρια για να λάβουν μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης είναι μερικές από τις επισημάνσεις.

Ολες οι προβλέψεις είναι χειρότερες από εκείνες που είχαν γίνει τους προηγούμενους μήνες, καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται σταθερά λόγω του πολέμου και των κυρώσεων και το γεγονός ότι δεν διαφαίνεται το τέλος της σύγκρουσης δείχνει ότι λογικά ο πήχης για τα οικονομικά μεγέθη θα συνεχίσει να κατεβαίνει.

Η πρόβλεψη του ΔΝΤ για τις απώλειες στην Ευρώπη χαμήλωσε περισσότερο απ’ ό,τι για τις ΗΠΑ, καθώς η νέα πρόβλεψη για το αμερικανικό ΑΕΠ είναι 0,3 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερη από την προηγούμενη που είχε γίνει πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, έναντι 1,7 μονάδων για τη Γερμανία και 2,1 για την Ιταλία, που είναι από τις πιο ενεργειακά εξαρτημένες από τη Ρωσία χώρες.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει το προφανές, ότι το κόστος του πολέμου και των κυρώσεων θα είναι πολύ μεγαλύτερο για τη Γηραιά Ηπειρο, η οποία -εκτός του ότι βρίσκεται δίπλα στο θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων και αντιμετωπίζει ανά πάσα στιγμή τον κίνδυνο επέκτασης του πολέμου- καλείται να λύσει ένα άλυτο πρόβλημα, να βρει δηλαδή εναλλακτικές πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας για να καλύψει την απεξάρτηση από τη Ρωσία.

Οι ΗΠΑ, ως εξαγωγείς ενέργειας, δεν αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα, αντιθέτως ο ενεργειακός τομέας τους ευνοείται.
Η Ευρώπη είναι σε δυσκολότερη θέση και σε σχέση με τον πληθωρισμό, τον οποίο το ΔΝΤ ανάγει σε υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο, καλώντας τις κεντρικές τράπεζες να λάβουν αποφασιστική δράση για να σταματήσουν την άνοδο των τιμών, με άλλα λόγια να προχωρήσουν σε αύξηση επιτοκίων. Ωστόσο, για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μια τέτοια κίνηση είναι δίκοπο μαχαίρι, αφού μια αύξηση επιτοκίων δεν θα ρίξει το ενεργειακό κόστος που ανεβάζει τις τιμές, ενώ αντίθετα ίσως οδηγήσει σε οικονομική στασιμότητα.

Από τις δηλώσεις, άλλωστε, του επικεφαλής οικονομικού συμβούλου της ΕΚΤ προ ημερών προκύπτει ότι η Κεντρική Τράπεζα καθυστερεί τις αποφάσεις για τα επιτόκια αναμένοντας ότι η μείωση της ζήτησης θα εκτονώσει μέρος της πίεσης στις τιμές - με άλλα λόγια, ότι η οικονομική στασιμότητα θα μετριάσει τον πληθωρισμό.

Το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι η αύξηση επιτοκίων είναι απαραίτητη, αλλά θα πρέπει να γίνει προσεκτικά για να μην καταρρεύσουν οι τιμές στα χρηματιστήρια. Ενα χρηματιστηριακό κραχ μπορεί να μην είναι καταστροφή για το πλουσιότερο 1% των ανθρώπων που κατά τεκμήριο διαθέτουν μετοχές, ομόλογα και άλλα επενδυτικά αγαθά, αλλά θα προκαλέσει πτωχεύσεις και ύφεση, την οποία βέβαια θα πληρώσουν, όπως πάντα, τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.

Το ενδιαφέρον είναι επίσης ότι γίνεται σαφής αναφορά στην ανάσχεση της παγκοσμιοποίησης, τη λεγόμενη «αποπαγκοσμιοποίηση». Στο σχετικό σημείωμα ο οικονομικός σύμβουλος του ΔΝΤ Πιερ-Ολιβιέ Γκουρενσά υπογραμμίζει ότι διαμορφώνεται ένας «πιο μόνιμος κατακερματισμός της παγκόσμιας οικονομίας σε γεωπολιτικά μπλοκ με διαφορετικά τεχνολογικά πρότυπα, διασυνοριακά συστήματα πληρωμών και αποθεματικά νομίσματα».
Στο πεδίο αυτό η Ευρώπη πιθανόν να βρεθεί σε δίλημμα, καθώς μετά το «ενεργειακό στρατόπεδο» και την απεξάρτηση από τη Ρωσία ίσως κληθεί να διαλέξει και «εμπορικό στρατόπεδο» βάζοντας σε δοκιμασία τις σχέσεις με την Κίνα.