Γ. Ι. Πατσόπουλος

Ιδιαίτερα τα συνήθη συνθετικά και τις αντίστοιχες σύνθετες λέξεις ανά, επί, διά. Αναγέννηση, ανανέωση, ανασυγκρότηση, ανασύνταξη, ανάταξη, ανασχηματισμός, ανασύνθεση, αναθεώρηση, αναδόμηση, επιστράτευση, επανασύσταση, διάρθρωση, διαβούλευση, διαπραγμάτευση. Το κοινό χαρακτηριστικό που έχουν όλες αυτές ο λέξεις είναι η αναφορά στο μέλλον! Το ατελείωτο, αβέβαιο, αλλά πάμφθηνο μέλλον! Αναγέννηση αντί γέννησης, ανασυγκρότηση αντί συγκρότησης, διαβούλευση αντί βούλησης, λέξεις αντί για ενέργεια, ετικέτα σε βάρος του περιεχομένου, συσκευασία αντί για προϊόν.

Οι κλασικές λαϊκές παροχές του ιστορικού ηγεμόνα «άρτον και θεάματα» τείνουν σε ριζική αναπροσαρμογή: τα θεάματα υποκαθιστούν τον άρτον. Η εσκεμμένη και συστηματική κατάχρηση αυτού του λεξιλογίου που μπορούμε να ονομάσουμε «λεξιλόγιο της παθητικής ελπίδας» δεν είναι τίποτε άλλο παρά έμμεση ομολογία αποτυχίας του παρόντος και του παρελθόντος, που είναι οι μόνες βέβαιες σταθερές. Η ίδια πρώτη ύλη, οι ίδιες προδιαγραφές παραγωγής , οι ίδιες συνήθειες , ο ίδιος τρόπος σκέψης, ο ίδιος τρόπος παρουσίασης, άρα το ίδιο αποτέλεσμα. Ξέρουν όμως ότι οι ψηφοφόροι θα τους κρίνουν με γνώμονα όχι τόσο την πραγματικότητα ή το βέβαιο πρόσφατο παρελθόν, αλλά το αβέβαιο μέλλον, με γνώμονα την ελπίδα, δηλαδή το τελευταίο κακό που ελευθερώθηκε από το κουτί της Πανδώρας. Με άλλα λόγια, οι λέξεις αυτές λειτουργούν σαν ναρκωτικό για τον λαό. Ξέρει «τι κούφια λόγια ήσανε αυτές οι βασιλείες», αλλά αρέσκεται στην ακοή τους.


Διαχρονική και πετυχημένη εμπορική πολιτική: μάρκετινγκ που λένε: πουλάνε μέλλον αντί παρελθόντος, νόθες ελπίδες αντί ιστορίας με θετικά αποτελέσματα, γιατί τα πρώτα δεν κοστίζουν τίποτα (βρίσκονται σε απέραντη αφθονία με μηδενική τιμή), ενώ τα δεύτερα έχουν πολύ βαρύ κόστος που δεν το επιτρέπει η κοντόφθαλμη και ανατολίτικη επένδυσή τους. Περιέργως, οι επιτυχίες τους βρίσκονται πάντα σε μελλοντικό χρόνο και στις προθέσεις. Ποτέ σε παρελθόντα ή παρόντα χρόνο, ποτέ σε αποτελέσματα. Ετσι, οι επιτυχίες αυτές, η κάθε μορφής εξαγγελίες και οι ποικίλες σύνθετες λέξεις έχουν ένα άλλο πλεονέκτημα: όσο ψεύτικες και αν είναι, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε απόλυτα βέβαιο. Αυτή τη φορά ίσως βγουν αληθινές, είναι το μήνυμα της ελπίδας χωρίς ατομική προσπάθεια. Οσο ψεύτικες και αν είναι, στο μέλλον αναφέρονται. Αρα τα πάντα αμφισβητούνται. Φαίνεται ότι κατάντησε επικοινωνιακό λάθος η επισήμανση της ανακρίβειας και της χωρίς αντίκρισμα εξαγγελίας στην πολιτική. Η απόλυτη εξάπλωση του μιθριδατισμού έχει μετατρέψει αυτή την ιδιότητα σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Περιέργως, με τόση ποικιλία πολιτικών σχηματισμών που αναγεννιούνται, ανασχηματίζονται, ανασυντάσσονται, αναπροσαρμόζονται -και όλες τις σχετικές αναπλάσεις- δεν βρίσκεται ούτε ένας με μηνύματα όπως αυτό: «Εργαστείτε πιο έντονα, πιο υπεύθυνα, πιο παραγωγικά για να στηρίξετε την προσωπική και εθνική οικονομία. Γίνετε περισσότερο αποταμιευτές παρά καταναλωτές. Προτιμάτε ταξίδια ή διακοπές στο εσωτερικό παρά στο εξωτερικό. Προτιμήστε τους παραγωγικούς κλάδους επένδυσης.

Και πάνω απ’ όλα: εργαστείτε μερικές ώρες περισσότερο και δωρεάν για την Ελλάδα». Τέτοια λόγια δεν θα ακούσετε ποτέ, είναι αντιεργατικά, είναι απώλεια κεκτημένων που κατακτήθηκαν με μακροχρόνιους αγώνες. Αυτά δεν αρέσουν στον μπολιασμένο με μεσσιανισμό και παθητική ελπίδα τηλεθεατή. Δεν είναι δικαιώματα, είναι υποχρεώσεις. Και ο ναρκωμένος λαός σαν τους παλιούς «ανεύθυνους» βασιλιάδες δεν έχει υποχρεώσεις, έχει μόνο απαιτήσεις και δεν μπορούμε να του στερήσουμε το τόσο αγαπητό άκουσμά τους όσο του στερούμε την ικανοποίησή τους. Ετσι δημιουργείται μια ανίερη σχέση ψηφοφόρου που αρέσκεται στο φούμαρο και την ελπίδα που μοστράρουν οι σύνθετες λέξεις και του πολιτικού που γνωρίζει σε ποιον απευθύνεται και τι θέλει ο ακροατής-ψηφοφόρος και έτσι συνεχίζει κι αυτός να τροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο. 
Ολοι πουλάνε και αγοράζουν μέλλον ελπίζοντας στον από μηχανής θεό. Ετσι λειτουργεί η αναζήτηση δανείου χωρίς επενδύσεις.


Ο μοναδικός ορισμός γι’ αυτό το είδος: η κατανάλωση του μέλλοντος που είναι ατελείωτο. Πάντα υπάρχει μια αναμενόμενη παγίδα: το μέλλον κάποτε γίνεται παρόν αλλά έχουν βρει το φάρμακο με την ανανέωση: οι αγοραπωλησίες γίνονται στο ατελείωτο και νεότερο μέλλον. Το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό: Οι πολιτικοί πάντα θα έχουν ελπιδοφόρο μέλλον γιατί πάντα θα έχουν αποτυχημένο παρελθόν και ανύπαρκτο ή καταστροφικό παρόν. Με φυσική συνέπεια ο λαός, εθισμένος στην παθητική προσμονή και την ελπίδα χωρίς ενέργεια, να αναζητάει συνεχώς την επόμενη παραπλάνηση.