Φώφη Γιωτάκη

Για την ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ, δεν έχει προς το παρόν διενεργηθεί κάποια μέτρηση – αλλά προφανώς δεν είναι πολλοί εκείνοι που θυμούνται το σύνθημα «φονιάδες των λαών, Αμερικάνοι». Το ερώτημα – και στις δύο περιπτώσεις – είναι κατά πόσον εξυπηρετούνται τα ελληνικά συμφέροντα.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, έχει μεγάλη σημασία πως βλέπει τα πράγματα η απέναντι πλευρά. Η κοινή λογική λέει ότι αν η Τουρκία δεν αντιδρά, τότε έχει ελάχιστους – ή και κανέναν – λόγους για κάτι τέτοιο. Αλλά η Τουρκία αντέδρασε με έντονο τρόπο , τόσο στην ελληνογαλλική, όσο και στην ελληνοαμερικανική συμφωνία.

Στη συνέχεια, ήλθε η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κυρίως για όσα πράττει η Άγκυρα στην Κύπρο – στην ΑΟΖ και στην Αμμόχωστο. Ωστόσο, το μήνυμα είναι σαφέστατο – και ρητά αφορά και το Αιγαίο.

Το ερώτημα είναι ο τρόπος και η ένταση της τουρκικής αντίδρασης: θα εστιαστεί στην Κύπρο; Θα μείνει στο επίπεδο των «συμβολικών» κινήσεων στο Αιγαίο; Ή θα στοχεύσει στην δημιουργία νέων τετελεσμένων και στα δύο πεδία; Και σε ποιον χρόνο;

Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι η κυριαρχία Ερντογάν αμφισβητείται. Και έχουμε μάθει πλέον, ότι οι πολιτικές ηγεσίες της γείτονος σπεύδουν να εξάγουν τα εσωτερικά πολιτικά τους προβλήματα, κατά προτίμηση στη χώρα μας.

Το ερώτημα που τίθεται – και το θέτουν αρκετοί αναλυτές από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου – έχει να κάνει με το τι φοβάται η Άγκυρα , αλλά κυρίως με το που είναι διατεθειμένη να φτάσει.

Οι ελληνικές παραγγελίες στη Γαλλία, που έχουν βάθος χρόνου τουλάχιστον μίας τετραετίας, αλλάζουν μεσοπρόθεσμα τις στρατιωτικές ισορροπίες στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, υπέρ της Ελλάδας. Ωστόσο, ζούμε στο 2021 και μιλάμε για το 2025 το συντομότερο – επομένως, είναι μπροστά μας τουλάχιστον τέσσερα χρόνια ανισορροπίας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Και το χειρότερο είναι ότι μέσα στα χρόνια που έπονται, ο Ερντογάν έχει να αντιμετωπίσει την – κατά πάσα πιθανότητα – πιο δύσκολη προεκλογική περίοδο.

Πως θα αντιδράσει; Θα αρκεστεί σε κάποιες «βόλτες» των κρατικών τουρκικών γεωτρύπανων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο; Θα συνεχίσει να επιδιώκει την ντε φάκτο αναγνώριση του τουρκολιβυκού μνημονίου, χωρίς να επιδιώξει την αναγνώριση της ΑΟΖ που προκύπτει από αυτή την καταφανώς παράνομη, με βάση τους όρους του Διεθνούς Δικαίου συμφωνία;

Ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι σε αυτή την συγκυρία αντιμέτωπος με μία οιονεί συμμαχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης στην χώρα του. Τα κόμματα αυτά είναι πολύ πιο «σκληρά» στην διεκδίκηση «ζωτικού χώρου» από την πλευρά της Τουρκίας – πράγμα που σημαίνει ότι ακόμα και αν γίνει ένα «θαύμα» και ξημερώσει μία ημέρα στην Τουρκία χωρίς τον Ερντογάν, ο διάδοχός του θα είναι πολύ πιο επιθετικός απέναντι στην Ελλάδα.

Ταυτόχρονα, η βεβαιότητα ότι η Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια θα έχει ανατρέψει τις στρατιωτικές ισορροπίες στο Αιγαίο, ενδεχομένως να οδηγήσει τις πολιτικές ηγεσίες στην Άγκυρα να αντιμετωπίσουν τα ελληνοτουρκικά εν θερμώ.

Το ζήτημα είναι ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να συζητάμε για την ελληνογαλλική συμφωνία ή την ελληνοαμερικανική συμφωνία με νομικούς όρους. Δεν ακούγεται και τόσο λογικό να ζητούμε την διασφάλιση της εθνικής μας κυριαρχίας και του συνόλου των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με την πληρωμή 7 δις. ευρώ για την αγορά των γαλλικών όπλων, όπως προτείνει η πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Όταν μάλιστα δεν έχουμε κάνει το παραμικρό για να διεκδικήσουμε αυτά τα κυριαρχικά δικαιώματα.

Σε κάθε περίπτωση, έχει ελάχιστο ή καθόλου νόημα να στεκόμαστε στρατιωτικά σε τέτοιες συμφωνίες, οι οποίες έχουν αναντίρρητα σημαντικό πολιτικό όφελος. Ας μείνουμε σε πρώτη φάση στο γεγονός ότι ενοχλούν την Τουρκία – άρα, κάτι θετικό έχουν για την Ελλάδα – και ας συμφωνήσουμε επιτέλους ότι καμία ξένη δύναμη δεν πρόκειται να μας λύσει το πρόβλημά μας. Μπορεί να μην είμαστε μόνοι, όπως έλεγε ο ναύαρχος Αποστολάκης, αλλά και πάλι δεν πρέπει να περιμένουμε να πολεμήσουν άλλοι για εμάς…