Δημήτρης Χ. Παξινός

Πόσοι είναι αυτοί που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στην Ελλάδα; Και τι ακριβώς σημαίνει διαμόρφωση για τα καθ’ ημάς, δεδομένου ότι ο έντυπος και ηλεκτρονικός Τύπος διαχέεται σε πολλές ιδιοκτησίες, ποικιλόμορφες και υποτίθεται ποικιλώνυμες, και μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να υποθέσει ότι έχουμε πλουραλισμό της πληροφόρησης, λαμβανομένης υπόψη και της ανεξαρτησίας την οποία υποτίθεται ότι απολαμβάνει ο δημοσιογράφος που ασκεί λειτούργημα. Ενα λειτούργημα σοβαρότατο, που προϋποθέτει όχι μόνο γνώση του αντικειμένου, αλλά κυρίως ήθος, γενναιότητα, μαχητικότητα, ελεύθερη σκέψη.

Αν ανατρέξουμε στο απώτερο παρελθόν, στην εποχή που ο έντυπος Τύπος κατείχετο ιδιοκτησιακώς από δημοσιογράφους, θα διαπιστώσουμε ότι, τηρουμένων των αναλογιών, επικρατούσε οξύς ανταγωνισμός. Η κάθε εφημερίδα με το δικό της αναγνωστικό κοινό, στη βάση μιας συγκεκριμένης κατεύθυνσης και ιδεολογίας, διέθετε το δικό της κύρος, έδινε το δικό της στίγμα, ιδιαίτερα μέσα από την αρθρογραφία γνωστών προσωπικοτήτων, που με την καθαρότητα των απόψεών τους ενέπνεαν σεβασμό και δέος, επηρεάζοντας ακόμη και αυτές τις πολιτικές εξελίξεις.

Ο καθείς μπορούσε να έχει μια κατά το δυνατόν σφαιρική ενημέρωση, έγκυρη, σοβαρή, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε η σημερινή έκρηξη στην πληροφόρηση, μέσα και από το Διαδίκτυο, που όμως, όπως λειτουργεί, και λόγω της υπερπληθώρας, προκαλεί σύγχυση και εντέλει μπορεί να οδηγήσει στην παραπληροφόρηση.
Ποια είναι λοιπόν η κατάσταση σήμερα είναι λίγο πολύ γνωστό σε όσους δεν αρκούνται στη μονοθεματική πληροφόρησή τους διανθισμένη με δήθεν σκαμπρόζικα καθημερινά συμβάντα, ούτως ώστε να σπάσουν το μονότονο καταθλιπτικό τοπίο. Τα ίδια πρόσωπα, οι ίδιες καταστάσεις που συντηρούν το υπάρχον βαρύτατα ασθενούν πελατειακό σύστημα, που αναπαράγεται με τη δική τους πολύτιμη συμβολή. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να γίνει διαφορετικά αφού η διαπλοκή είναι εμφανής μεταξύ κράτους και ιδιοκτητών ΜΜΕ. Οι τελευταίοι δεν είναι οι παλαιοί «εφημεριδάδες» αλλά επιχειρηματίες, που συνήθως εξαρτούν συμφέροντα από το Δημόσιο, από την εκάστοτε κυβέρνηση.

Μέσα λοιπόν απ’ αυτό το αλισβερίσι εκατοντάδων εκατομμυρίων ακόμη και σε εποχές κρίσιμες, όπως η σημερινή, δημιουργείται αυτή η αλληλεξάρτηση και οι αλληλοσυμβιβασμοί μέχρις ότου επιτευχθεί ακόμη μία ισορροπία του τρόμου, που καταλήγει συνήθως σε βάρος του πολίτη, σε βάρος της σωστής, έγκαιρης και έγκυρης πληροφόρησης. Αριστοτέχνες του είδους αναλαμβάνουν καθημερινά μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες, αλλά και μέσω των εφημερίδων, να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη, διαστρεβλώνοντας την είδηση, λέγοντας τη μισή αλήθεια. Τα ίδια πρόσωπα, με τους ίδιους πάντα καλεσμένους πολιτικούς στην ομήγυρη, φωνασκούντες, αν χρειαστεί, να ανάψουν τα αίματα, για ν’ ανέβει η τηλεθέαση, να έρθουν οι διαφημίσεις, ν’ ανέβει το γόητρο του τηλεπαρουσιαστή, ανεβάζοντας ταυτόχρονα και το κασέ του. Λίγο πολύ κανάλια και εφημερίδες είναι καταχρεωμένα και η ελπίδα είναι κάποια στιγμή, μ’ αυτόν τον θαυμαστό τρόπο που η Ελληνική Βουλή ενεργεί, ιδιαίτερα παραμονές εκλογών, να τους χαρίσει τα χρέη τους - ή, για να χρησιμοποιήσουμε μια μοδάτη λέξη, να «εξορθολογίσει» τη λειτουργία τους, κάνοντας μια νέα αρχή, όπως άλλωστε έχει γίνει τόσες φορές με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, με τις ΠΑΕ, με τους μεγαλοφοροφυγάδες, τους δήμους, με «πολιτιστικούς συλλόγους» κ.λπ. Μπορεί δηλαδή ο επιχειρηματίας εργοδότης να επιτρέψει στον αρθρογράφο, σε εποχή που υποτίθεται ότι οι σχέσεις με το γκοβέρνο είναι αρμονικές, να εκφραστεί ελεύθερα καταθέτοντας τη γνώμη του, ιδιαίτερα στην αποκαλυπτική δημοσιογραφία; Αναμφίβολα όχι. Η αλληλεξάρτηση λόγω αλληλόχρεων λογαριασμών, οικονομικών και ηθικών, δεν επιτρέπει παρασπονδίες.

Η πλειοψηφία του κόσμου αποκαμωμένη, χωρίς κριτική σκέψη, αρκείται να παρακολουθεί ό,τι μαγειρεμένο «σερβίρεται». Και ασφαλώς λίγοι γνωρίζουν ποιοι και τι κρύβεται πίσω από τη δήθεν πληροφόρηση, την κατευθυνόμενη παραπληροφόρηση, που όταν πρόκειται για τα εθνικά θέματα συνιστά εγκληματική συμπεριφορά.
Το θέμα όμως της έγκυρης πληροφόρησης, της έγκυρης ενημέρωσης, εξακολουθεί να υφίσταται γιατί σε πολύ μεγάλο βαθμό ο Τύπος είναι παραδομένος κυριολεκτικά σε τύπους που στο μυαλό τους υπάρχει αποκλειστικά και μόνο το κέρδος, η απομύζηση του εθνικού πλούτου. Τα ίδια πρόσωπα, στις καίριες θέσεις, με τις ευλογίες του πολιτικού συστήματος, αλληλοεξαρτώμενα, χωρίς αισθήματα ενοχής, κατευθύνουν την τύχη της χώρας οδηγώντας τη στον γκρεμό. Είναι καιρός να αντιδράσουν όλες οι υγιείς δυνάμεις που ενυπάρχουν και συνυπάρχουν και στον ευρύτερο χώρο του Τύπου, ως αληθινοί πεφωτισμένοι (και όχι δοτοί) που διακρίνουν την είδηση και την παρέχουν ως έχει, αναλογιζόμενοι το βαρύτατο φορτίο που έχουν επωμιστεί.