Δημήτρης Παγαδάκης

Τη χαοτική αυτή κακοδιαχείριση τη πλήρωσαν εγκαταλελειμμένοι στη παγωμένη μοίρα τους οι οδηγοί και επιβάτες χιλιάδων αυτοκίνητων που εγκλωβίστηκαν εφιαλτικά στο έλεος του σφοδρού χιονιά. Το απελπιστικό στη περίπτωση τους είναι ότι παγιδεύτηκαν κυριολεκτικά στην επιβλαβή κατάψυξη για ατέλειωτες ώρες στο πιο μοντέρνο αυτοκινητόδρομο του νομού Αττικής.

Την Αττική οδό, που παρότι «αυτοχρηματοδοτούμενη» έχει χρυσοπληρώσει με 420 εκατ. ευρώ και αποπληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος. Και συνεχίζει να την ακριβοπληρώνει στο τεράστιο δίχτυο των 35 σταθμών διοδίων ο κάθε οχούμενος προκειμένου να διανύσει μέρος συνήθως της απόστασης των όλων κι όλων 70χλμ της.

Σύμφωνοι, η χώρα είναι άπειρη και αμάθευτη στις, όχι και τόσο πρωτόγνωρες πλέον, χιονοθύελλες. Δεν διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές για να τις αντιμετωπίσει, λογικά δεν έχει αρκτική κουλτούρα ούτε φυσικά την οδηγική παιδεία λόγου χάρη των κατοίκων της επί 12μηνο ψυχρής Σιβηρικής Γιακουτίας.

Κι όμως, ένα μόλις χρόνο πριν η παραλυτική «Μήδεια» είχε προειδοποιήσει με τις ισχυρότερες χιονοπτώσεις στην Ελλάδα σε βάθος δεκαετίας. Τσάμπα ενεργοποιούσε τους πρόσφατους συναγερμούς του το 112; Ή μήπως αυτοί προορίζονταν μόνο για του κατοίκους του Λεκανοπεδίου, λες και οι κρατικές υπηρεσίες επιχειρησιακής ευθύνης και προστασίας των πολιτών είχαν το κινητό τους στη σίγαση;

Γι αυτό και δεν χωράνε πλέον δικαιολογίες για τη σημερινή ατελή προετοιμασία και τις άστοχες αποφάσεις που φέρουν και μοιράζονται τα αρμόδια Υπουργεία, η Πολιτική Προστασία , η Περιφέρεια, οι Δήμοι, η ΕΛΑΣ, η Πυροσβεστική, η ΔΕΗ, ακόμη και η ΕΜΥ. Όλων όσων, και στα περιστατικά μετεωρολογικής «στραβής», έχουν ως μέλημα, υποχρέωση και προτεραιότητα τη ανθρώπινη διασφάλιση από πάσης φύσεως κινδύνους.

Ενδέχεται, πάντως, ο επιμερισμός των ευθυνών, που αποδίδονται σε τόσους εμπλεκόμενους δημόσιους φορείς με διασταυρούμενες αρμοδιότητες, να κουκουλώσουν στο πυκνό χιόνι τις συνέπειες του επιβεβλημένου ελέγχου τους. Δεν κρύβεται όμως ότι εκτεταμένη μερίδα του κρατικού μηχανισμού από αμέλεια, παράλειψη, ή ανετοιμότητα ρίσκαρε τη ζωή εκατοντάδων πολιτών.

Ασφαλώς και κανείς δεν θέλει να φορτώσει άδικα ευθύνες, να συμμετάσχει σε ένα ατελέσφορο blame game και να επιβαρύνει με ολέθριες συνέπειες τους αναμεμειγμένος , στο μέτρο του φταιξίματος εκάστου, στο απαράδεκτο για ευνομούμενη ευρωπαϊκή χώρα μπάχαλο. Εν προκειμένω όμως η παραχωρησιούχος διαχειρίστρια εταιρεία που λειτουργεί την Αττική οδό, βαρύνεται με αμείλικτα ερωτηματικά για το χάος που προκλήθηκε επί της ασφάλτου της.

Γιατί δεν προειδοποίησαν από τους ηλεκτρονικούς πίνακες μηνυμάτων όσους οδηγούς εισέρχονταν στην οδό για το ασφυκτικό μποτιλιάρισμα και τη πνιγηρή ακινητοποίηση μπροστά τους; Γιατί δεν έκλεισαν τα διόδια πριν την μαζική συσσώρευση αυτοκινήτων; Τι το έχουν το κλειστό κύκλωμα καμερών παρακολούθησης που, συνδεδεμένο με το Κέντρο Διαχείρισης Κυκλοφορίας, ανιχνεύει κάθε συμβάν που λαμβάνει χώρα στον αυτοκινητόδρομο;

Γιατί πάλι δεν ζήτησαν από τους οδηγούς να φορέσουν αντιολισθητικές αλυσίδες, ενόσω το χιόνι πύκνωνε δραματικά, απαγορεύοντας τη διέλευση σε όσους δεν τις διέθεταν; Γιατί δεν σταμάτησαν τη διέλευση βαρέων οχημάτων που σε ολισθηρό οδόστρωμα είναι επιρρεπή σε «διπλώματα» ρυμουλκούμενων; Γιατί δεν ακινητοποίησαν τις νταλίκες σφραγίζοντας τις εισόδους στα διόδια; Πού εξαφανίστηκαν μεσημεριάτικά τα βαν της δεξιάς λωρίδας με τις φωτεινές σηματοδοτήσεις;

Πώς, ακόμη, επέτρεψαν να μπλοκαριστεί η ΛΕΑ ώστε να περνάνε τα εκχιονιστικά με συνοδεία περιπολικού της αστυνομίας, καθιστώντας ουσιαστικά άχρηστα τα 35 κινητά μηχανήματα απομάκρυνσης και καθαρισμού του χιονιού που διέθεταν; Στράφι πήγαν οι συσκέψεις που προηγήθηκαν του χιονιά και υποσχέσεις που γενναιόδωρα δόθηκαν.

Τέλος οι υπεύθυνοι της Αττική Οδού αδράνησαν να κινητοποιήσουν το προσωπικό της ώστε να προσφέρει την ελάχιστη βοήθεια, εν μπουκαλάκι νερό, ένα ψευτοσάντουιτς, μια κουβέρτα στους πολύωρα εγκλωβισμένους, παγωμένους και λιμοκτονούντες γέρους, παιδιά, ασθενείς επιβάτες των τροχοφόρων. Αντίθετα εξέδωσε ανακοίνωση που «τη λέει» στους διερχόμενους οδηγούς. Αυτών που καταβάλουν αγόγγυστα 2,8 ευρώ για τις υπηρεσίες της.

Κατήγγελλε με αναίδεια για έλλειψη οδηγικής εμπειρίας τους άμοιρους εκείνους που την επέλεξαν για τη ασφάλεια τους ενόσω οι παράπλευροι δρόμοι και αρτηρίες ήταν, και με ευθύνη της περιφέρειας, θεόκλειστες από το χιόνι. Ευλόγως οι άνθρωποι μπήκαν κάνοντας το σταυρό τους στην Αττική οδό για να πάνε σώοι στα σπίτια τους. Όχι για να διαγωνιστούν σαν πιλότοι στο ράλι των παγωμένων λιμνών, βορείως του Ροβανιέμι στη Φιλανδία.

Αυτούς τους συνετούς και ταλαίπωρους οδηγούς κατηγόρησε η δίχως άλλο οικονομικά εύρωστη εταιρεία που εκμεταλλευόμενη τον αυτοκινητόδρομο έχει πάρει μάλλον ψηλά τον αμανέ. Εντάξει, διαχειρίζεται μία από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της χώρας με τεράστιο κύκλο εργασιών, αποκομίζει υπέρογκα κέρδη και αποτελεί βαρύ χαρτί και καμάρι του ΤΑΙΠΕΔ.

Δεν έχει όμως κανένα δικαίωμα να περιφρονεί με ξιπασιά τη πελατεία της. Όχι μόνο δίχως πειστικά επιχειρήματα στη κρίσιμη στιγμή, αλλά τουναντίον διαδίδοντας την άρνηση της να κατανοήσει ότι επιτελεί υπεύθυνα δημόσια υπηρεσία. Όπα, ρε μάγκες δεν γίνονται όλα για τη κονόμα.
Αν δεν έφτανε ο στρατός, τα ΕΚΑΜ και οι εθελοντές, η εταιρεία «Αττικές Διαδρομές μάλλον θα κατέληγε να φτιάχνει με τα κουφάρια των κρυσταλλωμένων από τη ψύξη αυτοκινήτων αγάλματα στο πάγο όπως κάνουν στο Χαρμπίν της βόρειας Κίνας. Χώρια που θα «στέναζε» από τις απαιτήσεις τεράστιων αποζημιώσεων που ενδεχομένως θα επιδίκαζαν τα ελληνικά δικαστήρια μετά από δικαστικές μάχες με αγωγές επί αγωγών από τους εξοργισμένους από τη περιπέτεια τους οδηγούς .

Γεγονός που αναμένεται να συμβεί με απροσδιόριστες οικονομικές συνέπειες πριν λήξει το 2024 η σύμβαση παραχώρησης της. Και πριν, φυσικά, παραχωρηθεί με πλειοδοτικό διαγωνισμό σε νέα κοινοπραξία για 25 χρόνια.

Προφανώς οι αυστηρές κυρώσεις, οι τσουχτερές απαιτήσεις και οι φαρμακερές αποζημιώσεις ανοίγουν το σωστό δρόμο αντιστάθμισης της μαρτυρικής ταλαιπωρίας και της αποκατάστασης των ζημιών των καταπονημένων πολιτών. Αλλά το διχίλιαρο ευρώ πρόστιμο ανά εγκλωβισμένο αυτοκίνητο φαντάζει σαν επιδερμική ποινή.

Τι ζόρι αποτελούν τα 6-7 εκατ. ευρώ συνολικά για μια εταιρεία που ενθυλάκωσε κέρδη 78,6 και 48 εκατ. ευρώ το 2019 και το 2020 αντίστοιχα. Επί πλέον διεκδικεί με θράσος από το κράτος καμιά 30αρια εκατ. που της «στέρησαν» οι περιορισμοί στις μετακινήσεις λόγω της πανδημίας στο διάστημα της «βαριάς» καραντίνας στο τρίμηνο Μάρτιου-Μάιου 2020.

Πόσο μάλλον που τα απαιτεί παρότι ήταν ασφαλισμένη και για απώλεια εσόδων λόγω πανδημίας και δεν αφαιρεί από το διεκδικούμενο ποσό την εξοικονόμηση που εξασφάλισε εντασσόμενη στις «πληττόμενες επιχειρήσεις»; Τόση πια ματζιριά ούτε οι παραμυθένιοι εξηνταβελόνηδες
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τις περισσότερο ή λιγότερο βαριές ευθύνες των διαχειριστών του πράγματι συγχρόνου αυτοκινητόδρομου εις βάρος των πολιτών που τον προτίμησαν στη πρόσφατη θεομηνία, το ζήτημα εν τέλει εναπόκειται στη πολιτεία. Αν αυτή τάσσεται ολόψυχα υπέρ του δημοσίου συμφέροντος ή αν πριμοδοτεί με μερική επίβλεψη τους μηχανισμούς συμφερόντων και τα εργαλεία κρατικών εσόδων.

Μέχρι τώρα έχει αποδείξει ότι δεν τίθεται δίλημμα. Απέναντι στις παθογένειες της επιχειρηματικότητας, τάσσεται παραδειγματικά υπέρ του επίπονου δρόμου της πολιτικής αρετής. Ο άλλος, ο ασύμφορος δρόμος της κακίας, της φθοράς και της καταισχύνης που δεν χαρίζει ούτε αίγλη ούτε σαγήνη στους πολίτες έχει απορριφθεί. Υπερβατική οδός, πάντως, με το ζεν της οποίας εξυπηρετείται προσωρινά η όποια Αττική οδός, ευτυχώς δεν υπάρχει. Στοιχειώνει μόνο τις αυταπάτες των διαρκώς καχύποπτων.