Βασίλης Στεφανακίδης

Να, για παράδειγμα, μόνο στο α’ τρίμηνο του 2025 βλέπουμε το πρωτογενές πλεόνασμα να εκτινάσσεται στα 4,5 δισ. ευρώ. Είναι όμως έτσι ή η αλήθεια έχει αρκετά «αλλά»; Κι αν υπάρχει τέτοια υπεραπόδοση της οικονομίας, γιατί η κοινωνία δεν βλέπει τα οφέλη των πλεονασμάτων στην τσέπη;

Η εξήγηση είναι κάπου στη μέση. Και αυτό γιατί τα εντυπωσιακά αποτελέσματα στο πλεόνασμα οφείλονται στο γεγονός ότι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στα προσωρινά του στοιχεία υπολογίζει σε τροποποιημένη ταμειακή βάση και όχι σε δημοσιονομική, η οποία είναι και η καταλυτική αξιολόγηση της πορείας της οικονομίας.

Ετσι, στο τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου φούσκωσε το πλεόνασμα γιατί 2,1 δισ. αφορούν πληρωμές (τακτικού προϋπολογισμού και επενδυτικές δαπάνες) που μεταφέρθηκαν για αργότερα μέσα στον τρέχοντα χρόνο. Και είναι ανησυχητικές οι μη εκταμιεύσεις για δαπάνες επενδύσεων και Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, γιατί αυτές έχουν αντανάκλαση στην ανάπτυξη και την απασχόληση.

Επιπρόσθετα, 900 εκατ. ευρώ εισπράχθηκαν από τον ΕΝΦΙΑ μέσα στον Μάρτιο αντί για τον Απρίλιο κι έτσι αυξήθηκαν τα έσοδα του τριμήνου. Στα επόμενα τρίμηνα, όμως, δεν θα υπάρχουν αυτές οι παράμετροι και τότε θα φανεί η διατηρησιμότητα της υπεραπόδοσης της οικονομίας. Δεν χρειάζεται επομένως να σπεύδουμε να θριαμβολογούμε και να απαιτούμε παροχές και μέρισμα από την καλή δημοσιονομική πορεία της οικονομίας γιατί απλά είναι νωρίς να εξαγάγουμε συμπεράσματα, πόσο μάλλον να προεξοφλούμε τη διανομή του περισσεύματος.

Η εικόνα θα είναι καθαρότερη στις αρχές του φθινοπώρου και γι’ αυτό άλλωστε προγραμματίζονται για τη ΔΕΘ οι όποιες παροχές στις οποίες τρέφουν ελπίδες διάφορες κοινωνικές ομάδες.

Σαφώς και παρατηρείται υπέρβαση στα φορολογικά έσοδα της τάξεως των 600 εκατ. λόγω της περιστολής της φοροδιαφυγής, κυρίως στον ΦΠΑ, μέσω των νέων συστημάτων στις πληρωμές και τον ευχερέστερο έλεγχο. Το ζητούμενο όμως είναι να συνεχιστεί η υπέρβαση και στον υπόλοιπο χρόνο, για να υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες για μειώσεις φορολογικών συντελεστών και άλλες φορολογικές ελαφρύνσεις όπως τεκμήρια των επαγγελματιών, επιδόματα στέγης κ.λπ.

Σε ένα ασταθές παγκοσμίως οικονομικό περιβάλλον, λόγω της άφρονος εμπορικής πολιτικής της διοίκησης Τραμπ, όπου στην κυριολεξία δεν ξέρουμε τι θα συμβεί τις επόμενες 24 ώρες, καθώς οι αποφάσεις αλλάζουν από τη μια στιγμή στην άλλη, είναι μάταιο να γίνονται προβλέψεις μεσομακροπρόθεσμα. Ούτε, κατά συνέπεια, να γίνουν εκτιμήσεις για τις συνέπειες και κατά πόσο θα επηρεαστεί η χώρα μας από αυτές τις παγκόσμιες ανατροπές.

Και φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε μια ιδιαιτερότητα της χώρας μας που δεν έχουν οι άλλες. Οτι ναι μεν απαλλαγήκαμε από τα μνημόνια, αλλά όχι από το τεράστιο χρέος μας, και γι’ αυτό, για τις όποιες παροχές, ζητάμε την άδεια από τους δανειστές και μόνο αν τις εγκρίνουν η κυβέρνηση προχωράει στην υλοποίηση. Και είμαστε υποχρεωμένοι να πληρώνουμε πολλά για την αποπληρωμή του και μάλιστα και την πρόωρη σε κάποιες περιπτώσεις, προκειμένου να ξεφύγουμε από τη διακεκαυμένη ζώνη του υπερβολικού χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας. Οταν από το ετήσιο πλεόνασμα αφαιρεθούν αυτές οι υποχρεώσεις, τότε προκύπτει, αν προκύπτει, ο δημοσιονομικός χώρος για μέρισμα στην κοινωνία, κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Εχουμε ακόμα δρόμο για να καταφέρουμε να ρίξουμε το χρέος κάτω από το 150% του ΑΕΠ.

Το γεγονός ότι οι οίκοι αξιολόγησης και οι αγορές δεν θεωρούν πλέον πως υπάρχει κίνδυνος με τα ελληνικά ομόλογα και την αποπληρωμή του χρέους οφείλεται στο ότι είμαστε μέχρι τώρα συνεπείς στις υποχρεώσεις μας και συνυπολογίζουν τη διαρκή ανάπτυξη, δηλαδή την αύξηση του ΑΕΠ που μειώνει τη σχέση χρέους - ΑΕΠ.

Αν όμως ανακοπεί η ανάπτυξη ή οι διεθνείς εξελίξεις δημιουργήσουν και σε εμάς μια εισαγόμενη ύφεση ή μια έστω πρόσκαιρη δυσκολία στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών μας ή μια πολιτική αστάθεια, τότε δεν θα αργήσει η στιγμή της άρσης της εμπιστοσύνης, γεγονός που κανείς μας δεν θα ήθελε να ξαναζήσει.