Βασ. Αναστασόπουλος

Η δήλωση αυτή του κ. Ντομπρόβσκις περνάει ίσως απαρατήρητη -αν και ο ισχυρισμός του ότι «η Κομισιόν δεν εμπλέκεται στην εθνική πολιτική των κρατών» μόνο ως ανέκδοτο θα μπορούσε να εκληφθεί- όμως το «μήνυμα» προς την Ρώμη έχει ήδη σταλεί. Πέντε μέρες αργότερα, ο Ιταλός πρόεδρος της Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, ασκεί βέτο στην τοποθέτηση του ευρωσκεπτικιστή Πάολο Σαβόνα στο υπουργείο Οικονομικών της νέας κυβέρνησης υπό τον Τζουζέπε Κόντε, και ο τελευταίος αναγκάζεται να επιστρέψει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. 

Αμέσως μετά, ο Ιταλός πρόεδρος καλεί στο μέγαρο τον Κάρλο Κοταρέλι, πρώην στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, και του αναθέτει την «αποστολή» να σχηματίσει κυβέρνηση τεχνοκρατών. Προηγουμένως, όμως, έχει προλάβει να απευθύνει διάγγελμα προς τον ιταλικό λαό, επιχειρώντας να εξηγήσει γιατί δεν έδωσε το «πράσινο φως» στην κυβέρνηση Κόντε. Θέτοντας ως πρωταρχικό λόγο της αρνησικυρίας του, τις ανησυχίες των διεθνών αγορών, αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Δέχθηκα όλες τις προτάσεις, εκτός από εκείνη για τον υπουργό Οικονομικών. Πρόκειται για ένα άμεσο μήνυμα, που συνδέεται με την εμπιστοσύνη ή τον συναγερμό των χρηματοοικονομικών πρωταγωνιστών».

Τι ήταν να το πει; Τα Πέντε Αστέρια και η Λέγκα... ξεσπαθώνουν. Ο αρχηγός των Πέντε Αστέρων, Λουίτζι Ντι Μάιο, δίνει το σύνθημα: «Πρέπει να μας πουν, λοιπόν, ότι ο εκλογές είναι άχρηστες και ότι τις κυβερνήσεις τις αποφασίζουν οι οίκοι αξιολόγησης και τα χρηματοπιστωτικά λόμπι. Η Ιταλία έχει ένα μεγάλο πρόβλημα, η Δημοκρατία μας δεν είναι ελεύθερη». Ο γραμματέας της Λέγκας, Ματέο Σαλβίνι, τον... σιγοντάρει: «Για την Ιταλία αποφασίζουν Ιταλοί, και όχι Γερμανοί ή άλλες εθνικότητες. Όλα αυτά ισχύουν αν υπάρχει Δημοκρατία, αλλά, αν έχουμε μια αλυσίδα που δεν μας επιτρέπει να επιλέξουμε έναν υπουργό που δεν αρέσει στο Βερολίνο και στις ισχυρές εξουσίες, σημαίνει ότι είναι ο σωστός υπουργός». Με άλλα λόγια, οι εκλογές «νομιμοποιούνται», μόνο εάν το αποτέλεσμά τους το χαιρετίζουν με ικανοποίηση οι αγορές. Κι όμως, ο Πάολο Σαβόνα, ο άνθρωπος που προτάθηκε αρχικά για υπουργός Οικονομικών, δεν ήταν και τόσο... επικίνδυνος. Στην πραγματικότητα, είναι ένας από τους πιο αξιόλογους Ιταλούς οικονομολόγους και ένας πρώην κεντροαριστερός υπουργός. Πέρασε πολλά χρόνια, αναλύοντας τι θα σήμαινε η έξοδος από το ευρώ, αλλά η επίσημη θέση του κυβερνώντος συνασπισμού της Λέγκας και των Πέντε Αστέρων ήταν να μην εγκαταλείψει το ευρώ, ούτε καν να προχωρήσει σε δημοψήφισμα γι' αυτό. Οι αγορές όμως δεν πείστηκαν -και αυτό ανέλαβε να το εκφράσει ο Ματαρέλα, ελπίζοντας ότι με την παρέμβασή του θα κατάφερνε να κατευνάσει τα πνεύματα και να καθησυχάσει τα χρηματιστήρια και το «ιερατείο» των Βρυξελλών.

Αυτό, που πέτυχε, ωστόσο, ο Ιταλός πρόεδρος, ήταν να δώσει... αέρα στα πανιά των ακροδεξιών δυνάμεων, ενισχύοντας το «αντισυστημικό» τους αφήγημα. Παίρνοντας την σκυτάλη από τον Σαλβίνι, η επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου (Εθνικού Συναγερμού, πλέον, μετά την υπερψήφιση της πρότασης για τη μετονομασία του) στη Γαλλία, Μαρίν Λεπέν, ήταν ξεκάθαρη: «Η ΕΕ και οι χρηματοπιστωτικές αγορές καταργούν τη Δημοκρατία. Αυτό που συμβαίνει στην Ιταλία είναι ένα πραξικόπημα, μια ληστεία του ιταλικού λαού από παράνομους θεσμούς. Απέναντι σε αυτήν την άρνηση της Δημοκρατίας, ο θυμός των λαών μεγαλώνει παντού στην Ευρώπη».

Βλέποντας τα... σκούρα, οι εταίροι της Λέγκας και των Πέντε Αστέρων αποφάσισαν να συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις και να κάνουν δηλώσεις καθησυχασμού των αγορών. Ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Κοταρέλι έκανε στην άκρη και ο Σαλβίνι με τον Ντι Μάιο συναντήθηκαν εκ νέου, για να καταρτίσουν την λίστα των υπουργών τους. Αυτή τη φορά, στη θέση του υπουργού Οικονομικών δεν βρισκόταν ο Σαβόνα, αλλά ο Τζοβάνι Τρία: ένας φιλοευρωπαϊστής, αλλά ισορροπημένος καθηγητής Οικονομικών, μακριά από ιδέες όπως αυτή ενός μυστικού σχεδίου, για να φύγει η Ιταλία από το ευρώ -σε πρόσφατο άρθρο του, ωστόσο, υποστήριζε ότι «η ιταλική κυβέρνηση πρέπει να αντιδράσει» (σε όσους στηρίζουν την έξοδο της Ιταλίας από την ευρωζώνη), τονίζοντας ότι «αυτή που πρέπει να φύγει από το ευρώ, είναι η Γερμανία, εξαιτίας των υπερβολικών εμπορικών της πλεονασμάτων». Προσπερνώντας, μάλλον, την τοποθέτηση αυτή, ο πρόεδρος Ματαρέλα έδωσε αυτή τη φορά την συγκατάθεσή του κι έτσι ο Τζουζέπε Κόντε ορκίστηκε πρωθυπουργός. Οι αγορές, άλλωστε, είχαν φροντίσει να στείλουν το «μήνυμά» τους. Όσο και αν τις «τρόμαζε» ένας υπουργός Οικονομικών, που θα ενθάρρυνε την έξοδο από το ενιαίο νόμισμα, το σενάριο μιας νέας προσφυγής στις κάλπες, που θα ενίσχυε πιθανότατα έτι περαιτέρω τις ακροδεξιές δυνάμεις, ήταν το πλέον απευκταίο.

Τι δεν υπολόγισαν, ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ταγοί και οι χρηματαγορές; Ότι με την στάση τους έναντι μίας κυβέρνησης με εκλογική και κοινοβουλευτική πλειοψηφία, έριξαν «νερό στο μύλο» των αντιευρωπαϊκών δυνάμεων, που υποστηρίζουν ότι το «όραμα» της ευρωπαϊκής οικογένειας έχει μετατραπεί σε έναν «εφιάλτη» αέναης λιτότητας προς όφελος των πολυεθνικών, των τραπεζών και της ηγεμονίας της Γερμανίας και των συμμάχων της -με πρόσχημα το να μην υπάρξουν άλλες αναταράξεις, πέραν της ελληνικής, στην ευρωζώνη, που θα μπορούσαν να κλονίσουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Έτσι, η άρνηση του εκλογικού αποτελέσματος στην Ιταλία, με μοναδικό κριτήριο τα συμφέροντα του κεφαλαίου, που δεν αντέχουν νέους κλυδωνισμούς για το ενιαίο νόμισμα, στην πραγματικότητα είχε ολέθριες συνέπειες σε πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο: ενίσχυσε τον ευρωσκεπτικισμό, αλλά, ακόμα περισσότερο, ενίσχυσε τους φασιστές και την ρατσιστική ακροδεξιά, εμφανίζοντάς τους περίπου ως... ήρωες και μοναδικούς υπερασπιστές της Δημοκρατίας. Πάνω στην απόγνωσή τους, δε, οι «τσακισμένοι» από την λιτότητα λαοί της Ευρώπης -κυρίως αυτοί του Νότου- δεν θέλουν και πολύ, για να στρέψουν τις ελπίδες τους ακριβώς σε αυτές τις ακροδεξιές δυνάμεις.

Και εδώ θα πρέπει, ίσως, να διερωτηθούμε: αξίζει να τίθεται εν κινδύνω η ίδια η Δημοκρατία και να κλονίζεται η εμπιστοσύνη στην Ευρώπη, για να «σώζεται» το ευρώ και να... ηρεμούν οι αγορές και οι πιστωτές;