Αθανάσιος Τσαυτάρης

Tην οικονομική ανάπτυξη που στηρίζεται στην πραγματική παραγωγή και όχι στην καταναλωτική με δανεισμό. Η δημιουργία υπεραξίας από τις αναπτυξιακές δυνατότητές μας, που οι δημιουργικές δυνάμεις μας μπορούν να υλοποιήσουν, γίνεται πλέον σήμερα μονόδρομος. Σήμερα προοδευτικό είναι μόνο το παραγωγικά αναπτυξιακό. 

Εγκυροι ντόπιοι και διεθνείς οίκοι καταδεικνύουν ότι ένας τομέας ο οποίος μπορεί να οδηγήσει στην επιθυμητή παραγωγική ανάπτυξη είναι η γεωργία. Με όλους τους επιμέρους τομείς της. Τομείς που πέραν της φυτικής παραγωγής με τα ετήσια φυτά μεγάλης καλλιέργειας, τα πολυετή δένδρα και τα αμπέλια, περιλαμβάνουν την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, τη δασική παραγωγή, την αλιεία, τις υδατοκαλλιέργειες, τις οστρακοκαλλιέργειες κ.ά. και πληθώρα άλλων μικρότερων τομέων. 

Σημειώστε και όλα τα επιμέρους παραγωγικά βήματα της γεωργικής αλυσίδας σε καθένα από τους παραπάνω τομείς. Βήματα που αρχίζουν πιο πίσω, από την έρευνα, την επιστήμη, τη γνώση και την τεχνολογία, τη βελτίωση φυτών, ζώων και ψαριών και την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού, καινοτομίες στο βήμα της καλλιέργειας ή εκτροφής από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, ως τις συγκομιδές. Τη μεταποιητική βιομηχανία, βιοτεχνία και τώρα και οικοτεχνία αγροτικών προϊόντων, τη διακίνηση, εμπορία, εξαγωγή και κατανάλωσή τους, παραγόμενων προϊόντων ύστερα από περιορισμένα ή εκτεταμένα μεταποιητικά στάδια.

Ειδικότερα μάλιστα τα αγροδιατροφικά προϊόντα που άπτονται της γαστρονομίας, διατροφής, και μέσω αυτής της προστασίας της υγείας του ανθρώπου (και των ζώων μέσω ζωοτροφών), του τουρισμού, της μακρόχρονης γαστρονομικής παράδοσης και του διατροφικού μας πολιτισμού κ.ά. Ετσι, συνειδητοποιούμε ότι ο γεωργικός τομέας αλληλεπιδρά και ενσωματώνει κλάδους όπως ο τουρισμός, η βιομηχανία, η προστασία υγείας, οι μεταφορές, η διακίνηση, οι εξαγωγές κ.ά. Κλάδους δηλαδή με τον υψηλότερο πολλαπλασιαστή στην ελληνική οικονομία. Ακριβώς γι’ αυτό παρουσιάζει και μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης, που μέχρι σήμερα δεν έχουν αξιοποιηθεί πλήρως στην ευρύτητά τους. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι η γεωργία αποτελεί παράγοντα-κλειδί της σύγχρονης ανάπτυξης, καθώς υπό προϋποθέσεις μπορεί να υποστηρίξει την προσπάθεια για έξοδο από την ύφεση, τις επενδύσεις, την περιφερειακή ανάπτυξη, τη δημιουργία εισοδημάτων και πλεονασμάτων. 

Το πιο κρίσιμο σημείο όμως, που πρέπει να τονιστεί, είναι ότι δημιουργεί προοπτικές μεγάλης κλίμακας απασχόλησης, κάτι που είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στη σημερινή συγκυρία. Λαμβάνοντας υπόψη:

α) Τη μεγάλη ανεργία που μας αναγκάζει τώρα με τη λήξη της κοινωνικής υποστήριξης, των επιδομάτων ανεργίας κ.ά. να δώσουμε μαζικά δουλειά σε περισσότερους από 500.000 άνεργους Ελληνες! Αλλιώς θα μεταναστεύσουν κι αυτοί, οξύνοντας ακόμα περισσότερο τα οικονομικά, αναπτυξιακά και δημογραφικά προβλήματα.

β) Τη μαζική φυγή των νέων, ειδικά μάλιστα των μορφωμένων με πτυχία και σοβαρές μεταπτυχιακές σπουδές. Ζώντας στη μεταβιομηχανική εποχή ή την εποχή της λεγόμενης 4ης βιομηχανικής επανάστασης, της πληροφορίας, της ψηφιακής τεχνολογίας, των δικτύων και ειδικά σήμερα με τη ραγδαία εξελισσόμενη γονιδιωματική τεχνολογία, των αλληλουχιών DNA και των βιοπληροφοριακών αναλύσεων σε όλη την κλίμακα πολυπλοκότητας των οργανισμών (βακτήρια, μύκητες, φυτά, ζώα και τον άνθρωπο), συνειδητοποιούμε ότι οι νέοι είναι οι μόνοι ικανοί να χειριστούν με επιτυχία αυτές τις τεχνολογίες. Τις τεχνολογίες πληροφορίας, ψηφιακών συστημάτων, διαδικτύωσης, διαχείρισης των λεγόμενων «big data», εξαγωγής πληροφοριών από αυτά, την επιχειρηματικότητα σε αυτούς τους τομείς, καθώς και τις πολλές και ποικίλες εφαρμογές σε όλους τους τομείς και τα βήματα της γεωργίας, προστασία της υγείας, τουρισμό, βιομηχανία, μεταφορές, αλυσίδες διακίνησης, καταναλωτικές τάσεις κ.ά.

Ο πυλώνας της γεωργίας με τις ευρύτερες αλληλεπιδράσεις μπορεί να δώσει δουλειά σε εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους και να κρατήσει τους νέους οδηγώντας τον τόπο σε γρήγορη ανάπτυξη. Αυτή πρέπει να είναι η στοχοπροσηλωμένη στρατηγική μας για να έχει αποτέλεσμα. Σήμερα δεν φτάνει μόνο η ανάπτυξη. Χρειάζεται γρήγορη ανάπτυξη. Προτού φύγει και ο τελευταίος νέος. Χωρίς τη γρήγορη ανάπτυξη και τη συνεπακόλουθη γρήγορη έξοδο από την κρίση, η εφήμερη κρίση θα αποκτήσει  μακροχρόνια χαρακτηριστικά που θα ήταν καταστροφικά πλέον για την υπόστασή μας. 

Καλές είναι οι μεγάλες επενδύσεις και τα μεγάλα έργα και καλοδεχούμενη η ανάπτυξη από αυτά. Δεν είναι όμως γρήγορη η ανάπτυξη που στηρίζεται στις μεγάλες επενδύσεις. Χρειάζονται χρόνο, μελέτες, αδειοδοτήσεις, χρηματοπιστωτικό σύστημα κ.ά. Χρειάζονται, όπως λέμε, 10-15 χρόνια «ωρίμανσης». Η ανάπτυξη της γεωργίας δεν έχει τέτοια χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό μπορεί να είναι γρήγορη. Προσοχή, δεν υποστηρίζω διαζευκτικά το ένα ή το άλλο. Προτάσσω το ένα για γρήγορη ανάπτυξη, παράλληλα με τις προσπάθειες στο άλλο για μεσο- και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, που είναι επίσης αναγκαία.


*Ομότιμος καθηγητής Γενετικής στη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης