Αντώνης Ν. Βγόντζας

Το προδοτικό πραξικόπημα της χουντικής παρέας σε βάρος του νόμιμου προέδρου της Κύπρου, τον Ιούλιο του 1974, δεν διευκόλυνε απλώς την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και τη συνακόλουθη αιματηρή διχοτόμησή της.

Αποτέλεσε την αφορμή για την Τουρκία και την αφετηρία για να ξεδιπλώσει μια στρατηγική αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας πάνω στο Αιγαίο. Οχι μόνο στον εθνικό εναέριο χώρο. Οι αξιώσεις της Αγκυρας συμπεριλαμβάνουν πια πάνω από 150 νησίδες και σε άμεση προτεραιότητα 19 από αυτές. Είναι προφανής ο στρατηγικός στόχος της. Μια μοιρασιά του Αιγαίου περίπου στη μέση. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και στον πλούτο που σκεπάζει το Αιγαίο και στα στρατηγικά και γεωπολιτικά ωφελήματα και πλεονεκτήματα που αυτό προσφέρει.

I. Ενας ακήρυχτος πόλεμος. Από το 1990 μέχρι σήμερα διεξάγεται ένας ακήρυχτος πόλεμος στο Αιγαίο. Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία θρηνεί τον χαμό 125 στελεχών της κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους και την απώλεια πάνω από 100 αεροσκαφών και ελικοπτέρων. Για να περιορίσουμε την τραγικότητα του μεγέθους αυτών των απωλειών πρέπει αναγκαστικά να επισημάνουμε ότι δύο μόνο απώλειες προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια αναχαίτισης τουρκικών αεροσκαφών. Οι υπόλοιπες αποδίδονται σε ανθρώπινα λάθη ή και σε μηχανικές βλάβες.

Τις ίδιες αναλογικά δραματικές απώλειες έχει και η τουρκική πλευρά. Στο διάστημα 1977-2006 έχασαν τη ζωή τους 91 Τούρκοι χειριστές σε 141 επεισόδια και ατυχήματα και έχουν συντριβεί 146 τουρκικά μαχητικά. Στο ερώτημα «γιατί αυτός ο τρομακτικά μεγάλος αριθμός απωλειών για την Ελλάδα;» η απάντηση είναι απλή. Πιλότοι (κόπωση σωματική και ψυχική) και μηχανές (γερασμένες) βρίσκονται σε οριακά επίπεδα.

Από σεβασμό στη μνήμη των πεσόντων, παραλείπουμε την προσπάθεια αποτίμησης του χρηματικού κόστους όλου αυτού του ακήρυχτου πολέμου.

II. Η εξήγηση αυτού του πολέμου - Οι γκρίζες ζώνες της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής - Ο μεγαλοϊδεατισμός των Τούρκων πολιτικών. Η Τουρκία με αφορμή το γνωστό επεισόδιο των Ιμίων, τον Ιανουάριο του 1996, για πρώτη φορά μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 εκδήλωσε εδαφικές διεκδικήσεις έναντι της χώρας μας. Βεβαίως είχαν προϋπάρξει κατά τις τελευταίες δεκαετίες όμοιες προκλήσεις και εντάσεις. Εκείνες, όμως, αφορούσαν αμφισβητήσεις θαλάσσιων ή εναέριων ζωνών. Στα Ιμια αμφισβητήθηκε ελληνικό χερσαίο έδαφος και η σχετική ένταση σχεδιάστηκε από την Αγκυρα έναν χρόνο μετά την έναρξη ισχύος και για την Ελλάδα, της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Με αυτό ενισχύθηκαν ή και επιβεβαιώθηκαν αρκετά από τα κρίσιμα δίκαια της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας. Από τα Ιμια και μετά η Αγκυρα εγκαινίασε τη στρατηγική των «γκρίζων ζωνών» για πάνω από 150 βράχους και νησίδες δυτικά των ελληνικών νησιών. Με αυτά και διαμέσου αυτών αναζωπυρώθηκε ένας τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός με πολλούς συμπρωταγωνιστές. Και κυρίως και με κορυφαίο την ηγεσία των γκρίζων λύκων και τον Ταγίπ Ερντογάν.

III. Τα δίκαιά μας και η τεκμηρίωσή τους. Τα Δωδεκάνησα (που ονοματίστηκαν το καθένα ξεχωριστά) και οι παρακείμενες νησίδες ενσωματώθηκαν στην ελληνική πολιτεία με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων της 10ης Φεβρουαρίου 1947 μεταξύ της ηττημένης Ιταλίας και των νικητριών συμμάχων, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χωρών. Η Ελλάδα κύρωσε τη Συνθήκη Ειρήνης τον Οκτώβριο του 1947.

Είχε προηγηθεί η κατάληψη και κατοχή των Δωδεκανήσων το 1911 από την Ιταλία μετά από πόλεμο με την Τουρκία. Και φυσικά η Συνθήκη Ειρήνης του Ιουλίου 1923 στη Λωζάννη μεταξύ Τουρκίας και αρκετών χωρών (ανάμεσά τους και η Ελλάδα), με την οποία η Τουρκία παραιτήθηκε από κάθε δικαίωμα και τίτλο στην ονομαστική απαρίθμηση των νησιών, καθώς επίσης και «από τις νησίδες που εξαρτώνται από αυτά, καθώς και από το νησί Καστελόριζο».

Ακολούθησε η συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932 μεταξύ των δύο χωρών «για την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων μεταξύ του Καστελόριζου και της ακτής της Ανατολίας». Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ στις 10 Μαρτίου 1933 και πρωτοκολλήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 24 Μαΐου 1933. Αυτή τη συμφωνία η Τουρκία δεν την έχει αμφισβητήσει ποτέ! Και δεν υπάρχει καμιά νομική βάση για την αμφισβήτηση ή τροποποίησή της. Στις νησίδες αυτές περιλαμβάνεται και η γνωστή μας νησίδα Ρω.

Μετά από ανταλλαγή επιστολών μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας και σχετικών διαπραγματεύσεων υπογράφηκε τελικώς το Ιταλοτουρκικό Πρακτικό της 28ης Δεκεμβρίου 1932. Αυτό το Πρακτικό και τους συναφείς χάρτες επικαλούμαστε κι εμείς για την τεκμηρίωση των δίκαιών μας. Την ισχύ και δεσμευτικότητα αυτού του Πρακτικού αρνιέται η Τουρκία. Με έναν αβάσιμο ισχυρισμό. Οτι το Πρακτικό αυτό δεν έχει ακολουθήσει τη διαδικασία κύρωσής του. Η χώρα μας επικαλείται μια σειρά ισχυρών αντεπιχειρημάτων καθώς και το ιστορικό και πολιτικό γεγονός ότι για μια μακρά σειρά δεκαετιών δεν το αμφισβήτησε ούτε διπλωματικά, ούτε ενώπιον διεθνών οργανισμών. Πάντως από τον Φεβρουάριο του 1996 έχουν περιέλθει στην κατοχή του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών μια σειρά εγγράφων και χαρτών που έχουν ανταλλαγεί ανάμεσα στο ιταλικό υπουργείο «Αποικιών» (!) και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών που ενισχύουν τις ελληνικές θέσεις.

IV. Μια «εύλογη» (;) ελληνική διστακτικότητα.Τις ελληνικές θέσεις τις έχουμε θέσει υπόψη σε μια μεγάλη σειρά κρατών και διεθνών οργανισμών. Οχι όμως και σε διεθνή δικαιοδοτικά όργανα και δικαστήρια. Αυτοί οι δισταγμοί πρέπει να οφείλονται μάλλον στη δυσμενή για τις ελληνικές φιλοδοξίες εξέλιξη της προσφυγής μας το 1977 στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Το Διεθνές Δικαστήριο απέρριψε την ελληνική προσφυγή ως απαράδεκτη, κάνοντας διασταλτική ερμηνεία κάποιων διαδικαστικών επιφυλάξεων της Ελλάδας.

V. Το ενδεχόμενο «θερμό» επεισόδιο. Στη στρατηγική των «γκρίζων ζωνών» η Τουρκία έχει εγκαινιάσει τα τελευταία χρόνια την τακτική της παραβίασης του εθνικού εναέριου χώρου. Το 2015 καταμετρήθηκαν 1.770 παραβιάσεις. Το 2017, 3.317 παραβιάσεις. Τρομακτική αύξηση. Σχεδόν διπλάσιες. Την ίδια αυξητική ένταση καταγράφουν και οι αερομαχίες στις οποίες έχουν εμπλακεί και τα ελληνικά αεροσκάφη.

Ποιος είναι ο ολοφάνερος στόχος της Αγκυρας; Να προκαλέσει «θερμό» επεισόδιο κάτω από γκρίζες, πια, περιστάσεις, που θα οδηγήσει σε διαπραγματεύσεις. Και, εύκολα, κατά την εκτίμησή τους, θα καταλήξουν σε μοιρασιά του Αιγαίου.

VI. Οι παλικαρισμοί και οι κουταμάρες του υπουργού Αμυνας. Ενώ έτσι έχουν τα πράγματα, ο δικός μας υπουργός Εθνικής Αμυνας συναγωνίζεται στην επίδειξη παραπλανητικών, υπερβολικών έως και χυδαίων επιθέσεων κατά της Τουρκίας και των διαφόρων πολιτικών της. Και αν μεν περιορίζεται σε αυτή την ανοίκεια για κορυφαίο πολίτη συμπεριφορά, δεν είναι το ίδιο με τη συστηματική παραπληροφόρηση που επιδίδεται για θέματα της αρμοδιότητάς του. Κρίσιμα παραδείγματα είναι η ενημέρωση που πληθωριστικά μας προσέφερε στο επεισόδιο της πτήσης τουρκικού ελικοπτέρου κοντά στο πασίγνωστο, από την Κυρά του, της Ρω. Καθώς και στον πρόσφατο χαμό του γενναίου πιλότου.

Είναι χαρακτηριστική η αποστροφή του Φρανσουά Ολάντ προς τον Αλέξη Τσίπρα την επομένη του δραματικού δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015: «Εσύ νίκησες, αλλά έχασε η Ελλάδα!». Αυτό αποδίδει χαρακτηριστικά τις επιδόσεις του Αλέξη Τσίπρα και των συν αυτώ. Σε όλα σχεδόν τα εθνικά ζητήματα!

Τελικά, όμως, θα χάσουν και προσωπικά!