Αντώνης Ν. Βγόντζας

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί προσωπικό του θρίαμβο.

Ηρθε σε αντιπαράθεση με το κατεστημένο των Ρεπουμπλικανών. Που τελικά τον υιοθέτησαν. Οι ιδέες και οι προτάσεις του δεν ήταν απολύτως συνεπείς με τον κύριο κορμό των απόψεων της συντηρητικής παράταξης των ΗΠΑ. Σημαντικά στελέχη του κόμματος δεν τον στήριξαν. Ακόμη και τη μέρα των εκλογών. Χαρακτηριστικά, ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος άφησε να εννοηθεί ότι δεν τον ψήφισε.

Αποδοκιμάστηκε με ένταση από το πολιτικό κατεστημένο των ΗΠΑ. Απέναντί του στάθηκε και ο εξαιρετικά δημοφιλής Μπαράκ Ομπάμα. Ακόμα και η χαρισματική σύζυγός του. Αρκετοί παράγοντες της οικονομίας. Πολεμήθηκε από τους ακαδημαϊκούς. Και από πολλούς καλλιτέχνες. Από σημαντικούς δημοσιογράφους γνώμης των ΗΠΑ. Από τις περισσότερες έγκριτες εφημερίδες.

Στο τέλος τα κατάφερε. Μαζί του συντάχθηκαν οι περισσότεροι εκλέκτορες, όχι όμως οι περισσότεροι εκλογείς. Τον ψήφισαν οι περισσότεροι άνδρες. Και, αντίστοιχα, οι γυναίκες δεν αποφάσισαν να αγαπήσουν με θέρμη την αντίπαλό του παρά τον διάχυτο και χυδαίο σεξισμό της συμπεριφοράς και των λόγων του. Οι λευκοί προστέθηκαν στις δυνάμεις στήριξής του. Ειδικά οι μη πτυχιούχοι. Και, αντίστοιχα, οι ισπανόφωνοι και οι άλλες μειονότητες δεν έσπευσαν να αγκαλιάσουν την όχι και τόσο δημοφιλή Χίλαρι Κλίντον.

Αρεσε πολύ η φραστική βαναυσότητα των μηνυμάτων του. Μπορούσε να λοιδορεί και να υβρίζει ακατάσχετα. Να απαξιώνει διαχρονικά δημόσια αγαθά και να υπόσχεται τον αφανισμό τους. Να συκοφαντεί και να λασπολογεί αδιακρίτως. Και τελικώς ωμά να αρνιέται όλες τις αξίες και τις θεσμικές κατακτήσεις της Δύσης. Ακόμα και αυτές που ανήκουν στον σκληρό πυρήνα των δημοκρατικών θεσμών. Δε θέλησε, καν, να δεσμευτεί για την αναγνώριση του αποτελέσματος των εκλογών αν αυτό δεν θα του άρεσε.

Πώς τα κατάφερε; Γιατί, πράγματι, πρόκειται για άθλο. Πολλοί προσπάθησαν να τον ερμηνεύσουν. Δεν αποκλείουμε καμιά ερμηνεία. Πρέπει όμως να επιμείνουμε σε δύο. Που δεν περιορίζονται μόνο στον λαό των ΗΠΑ.

Οι λαοί των περισσότερων ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών του κόσμου βρίσκονται σε κατάσταση οργής και θυμού. Δεν είναι ευχαριστημένοι με τις συνθήκες που διαβιούν. Ούτε τις υλικές. Ούτε τις κοινωνικές. Ούτε τις θεσμικές. Και φταίνε, στην αντίληψή τους, όλοι οι άλλοι. Οι απέναντι. Οχι εμείς.

Εχουν δίκιο. Κατά το μεγαλύτερο μέρος. Η ψαλίδα των εισοδηματικών ανισοτήτων μεγαλώνει τα τελευταία χρόνια. Ολοένα πιο γοργά. Και ο πλούτος των λίγων είναι προκλητικός. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας δεν ευνοεί τη δίκαιη ανάπτυξη. Και εξαφανίζει την ίδια ώρα μεγάλα τμήματα της μεσαίας τάξης. Κάποτε γινόταν παγκοίνως αποδεκτό ότι κάθε κοινωνία θα ήταν «ανοιχτή». Δεν υπήρχαν περιορισμοί. Ούτε περιθώρια και αποκλεισμοί. Κάποτε αυτή η ανοιχτή κοινωνία αποτελούσε όραμα. Για τους ίδιους και τα παιδιά τους.

Το 1989 συνετρίβησαν, αν δεν εξαερώθηκαν, τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Οι νεοφιλελεύθεροι του άλλου άκρου θριαμβολόγησαν, πιστεύοντας αφελώς ότι τους χαρίστηκε «το τέλος της Ιστορίας». Οι αυταπάτες τους και οι συναφείς απάτες συντηρήθηκαν μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2008. Τότε που η πτώχευση της Lehman Brothers προκάλεσε ένα τσουνάμι δραματικών χρηματοπιστωτικών, κοινωνικών και πολιτικών καταστροφών και ζημιών.

Υπάρχει, όμως, κι ένας δεύτερος παράγοντας. Πολύ ισχυρός. Ο λαϊκισμός και η δημαγωγία που επικρατούν στον δημόσιο λόγο. Και στον λόγο που παράγουν τα ηλεκτρονικά, κυρίως, μέσα μαζικής ενημέρωσης. Και στον λόγο όπως τον αναπαράγουν χωρίς έμπνευση οι πολιτικοί.
Αυτός ο λαϊκισμός και αυτή η αχαλίνωτη δημαγωγία έσπρωξαν μεγάλες λαϊκές μάζες να ψηφίσουν την αυτοκαταστροφική έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. Αυτός ο λαϊκισμός και η δημαγωγία ενθαρρύνουν τους λαούς να υιοθετήσουν στην πράξη ιδέες που ανήκουν στα άκρα και, κυρίως, στα αντιδημοκρατικά άκρα των συντηρητικών ιδεών. Αυτός ο λαϊκισμός και η δημαγωγία υπονομεύουν τις δημοκρατίες. Απανταχού της Γης.

Η επόμενη μέρα της εκλογής του Τραμπ δεν θα είναι η ίδια. Οπως τουλάχιστον την ξέραμε. Εδώ και πολλές δεκαετίες.