Ανδρέας Θεοδωρακόπουλος

Όπως κάθε φορά που πλησιάζουν οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, έτσι και τώρα, γράφονται και λέγονται διάφορα, όχι πάντα επαινετικά, σχόλια για τα άτομα τα οποία θέτουν υποψηφιότητα για δημοτικοί σύμβουλοι. Τα σχόλια αυτά ξεκινούν συνήθως με τον συλλογισμό «μέχρι και η κουτσή Μαρία είναι υποψήφια» και καταλήγουν σε ένα απαξιωτικό συμπέρασμα για την ποιότητα των δημοτικών συμβούλων και τον θεσμό γενικότερα. Αν υπάρχει αυτή η τάση χαμηλής εκτίμησης για τους δημοτικούς συμβούλους, φανταστείτε πόσο εντονότερη γίνεται για τους τοπικούς συμβούλους, δηλαδή την αντίστοιχη θέση στην τοπική αυτοδιοίκηση των κοινοτήτων. Οι τοπικοί σύμβουλοι θεωρούνται «ο τελευταίος τροχός της αμάξης» στον μηχανισμό λειτουργίας της αυτοδιοίκησης. Ορισμένοι φθάνουν ακόμα στο σημείο να αναρωτηθούν ακόμα και για την σκοπιμότητα της ύπαρξής τους ως θεσμός. Είναι όμως έτσι και στην πραγματικότητα; Πόσο βάσιμες μπορεί να είναι τέτοιες απόψεις;

Η κοινοτική αυτοδιοίκηση είναι ένας χώρος όπου η απόσταση μεταξύ διοικητή και διοικουμένου ελαχιστοποιείται στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Δεν πρόκειται για τους δήμους των δεκάδων – ή κάποιες φορές και εκατοντάδων – χιλιάδων κατοίκων, όπου ο πολίτης πολλές φορές καταλήγει να είναι μια αδύναμη φωνή που χάνεται στο πλήθος. Στο κοινοτικό συμβούλιο μπορεί να συμμετέχουν άτομα κάθε μόρφωσης, εισοδήματος ή κοινωνικής ομάδας, κάτι που συχνά δεν είναι εφικτό στις μεγάλες πόλεις. Αυτός ο πλουραλισμός, εξασφαλίζει την πληρέστερη έκφραση των κατοίκων της κοινότητας και των αιτημάτων τους απέναντι στην διοίκηση. Από την άλλη μεριά, ο πρόεδρος αποκτά μια πιο σαφή και αληθινή εικόνα για την κατάσταση της κοινότητάς του.

Όπως όλοι όσοι ασκούν κάποια μορφή διοίκησης σε έναν γεωγραφικό χώρο όπου διαμένουν πολλά άτομα, έτσι και οι πρόεδροι των κοινοτήτων πρέπει να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή τι προβλήματα υπάρχουν σε όλο τον τομέα ευθύνης τους, καθώς και τις επιθυμίες των κατοίκων του. Κάτι τέτοιο όμως είναι πρακτικά αδύνατο για ένα άτομο, εκτός αν περιφέρεται σε όλες τις γειτονιές της κοινότητας με ένα μηχανάκι επί εικοσιτετραώρου βάσεως. Στο θέμα αυτό, ο ρόλος των τοπικών συμβούλων καθίσταται απαραίτητος. Είναι εκείνοι που θα πληροφορήσουν τον πρόεδρο για όσα συμβαίνουν στην κοινότητα. Θα τον ενημερώσουν για τα προβλήματα που έχουν ανακύψει όπως και για τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τα παράπονα των κατοίκων. Οι τοπικοί σύμβουλοι αποτελούν τον συνεκτικό κρίκο ανάμεσα στην διοίκηση και τους διοικουμένους. Είναι ταυτόχρονα τα αυτιά των προέδρων και η φωνή των κατοίκων.

Λόγω του μικρού μεγέθους του και της οικειότητας μεταξύ των μελών του και του προέδρου, το κοινοτικό συμβούλιο παρέχει την δυνατότητα στους συμμετέχοντες να χρησιμοποιήσουν πιο αποτελεσματικά τα προσόντα του χαρακτήρα τους και τις προσωπικές τους ικανότητες. Είναι ο χώρος όπου το πάθος, η επιμονή, η ευστροφία και η ευγλωττία ενός τοπικού συμβούλου μπορούν να κάνουν την διαφορά. Με τον τρόπο αυτό, ο «τελευταίος τροχός» στην άμαξα της τοπικής αυτοδιοίκησης μετατρέπεται σε βασική κινητήριο δύναμη αλλαγής προς το καλύτερο. Η αφοσίωση ενός τοπικού συμβούλου στο καθήκον του, σε συνδυασμό με την επιστράτευση από πλευράς του των προσωπικών του χαρισμάτων, μπορεί να μεταβάλλουν καταστάσεις και να οδηγήσουν στην ουσιαστική βελτίωση της ζωής των συμπολιτών του.

Ας δούμε όμως όλα τα παραπάνω μέσω ενός συγκεκριμένου υποθετικού παραδείγματος. Σε κάποια ορεινή κοινότητα, στην οποία δεν υπάρχει σχολείο, τα παιδιά αναγκάζονται να πηγαίνουν με την συγκοινωνία μέχρι την κοντινότερη μεγάλη πόλη, όπου βρίσκονται εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων. Τον χειμώνα οι δρόμοι κλείνουν για πολλές μέρες, λόγω του παγετού, με αποτέλεσμα τα παιδιά να χάνουν ένα σημαντικό μέρος των μαθημάτων τους. Ο τοπικός σύμβουλος, που γνωρίζει για αυτό το πρόβλημα, το μεταβιβάζει στον πρόεδρο και στο συμβούλιο για συζήτηση. Εκεί, με τα κατάλληλα επιχειρήματα και την επιμονή του να διορθώσει την κατάσταση, κάμπτει τις όποιες αντιρρήσεις και πείθει την διοίκηση να προχωρήσει στην ανοικοδόμηση ενός σχολείου για τα παιδιά της ορεινής κοινότητας. Έτσι, από την πρωτοβουλία και τις ενέργειες ενός ατόμου, βελτιώνεται η ζωή πολλών άλλων συμπολιτών του.

Ως θεσμός, βέβαια, ο τοπικός σύμβουλος δεν είναι σε καμιά περίπτωση «παντοδύναμος», όσα χαρίσματα και να διαθέτει. Περιορίζεται αναγκαστικά από την θέση του, αλλά πράττει όσα περισσότερα γίνεται μέσω αυτής. Κάνει κυριολεκτικά ό,τι μπορεί με ό,τι έχει. Μια παλιά παιδική ιστορία διηγείται ότι κάποτε, σε ένα μεγάλο δάσος, ξέσπασε μια φωτιά που κατέστρεφε τα πάντα στο πέρασμά της. Όλα τα ζώα, τρομαγμένα, έτρεχαν να σωθούν, εκτός από το κολιμπρί, το μικρότερο σε μέγεθος πουλί στον κόσμο. Το κολιμπρί πετούσε προς τα εκεί που μαινόταν η φωτιά, κρατώντας στο ράμφος του μια σταγόνα νερό, για να την ρίξει πάνω στις φλόγες. Τα άλλα ζώα παραξενεύτηκαν και του είπαν «δεν υπάρχει περίπτωση να σβήσεις την φωτιά με την σταγόνα σου». Το κολιμπρί όμως απάντησε «το ξέρω, αλλά κάνω αυτό που μου αναλογεί». Κάπως έτσι θα μπορούσε να σκιαγραφηθεί και ο ρόλος των τοπικών συμβούλων. Αγωνίζονται με ό,τι τους αναλογεί για να επιλύσουν προβλήματα τόσο μεγάλα για τους συμπολίτες τους, όσο και η πυρκαγιά της παραπάνω ιστορίας για τα ζώα του δάσους. Εξάλλου, όπως έχει χαρακτηριστικά ειπωθεί «αν όχι εμείς, ποιοι, αν όχι τώρα, πότε».

*Κολιμπρί. Το πιο μικρό πτηνό