Ανδρέας Μπελεγρής

Βίαιο τοπίο, κομμάτι  της ιστορίας του. Ελάχιστα δέντρα, μυρωδιές από θυμάρι, κοτρώνες παντού, χωματόδρομος στρωμένος από όσους  περπάτησαν εκεί, ερειπωμένα κτίρια. Εκείνο το Σάββατο, σε αυτό το ξερονήσι απέναντι από το Λαύριο, ανέβηκε η  επιτυχημένη παράσταση με θέμα τη ζωή του Μίκη, "Ποιος τη ζωή μου". Ο κόσμος δεν ήταν μόνο εκείνοι που είχαν προσωπικές αναφορές στο νησί. Τα χρόνια έχουν περάσει και δεν θα μπορούσε να περιμένει κανείς πολλούς από εκείνους που πέρασαν εξόριστοι μέρος της ζωής τους εκεί. Ο κόσμος που πήγε ήταν κατά βάση άνθρωποι χωρίς εμπειρία από τον τόπο, άνθρωποι όλων των πολιτικών αποχρώσεων, κυρίως τριάντα έως σαράντα ετών.

Θέμα  της παράστασης, η ζωή του Μίκη και όπως αυτή αποτυπώθηκε στη μουσική του.  Αντίσταση, εμφύλιος, μετεμφυλιακά χρόνια με το παρακράτος πανταχού παρόν και δικτατορία. Ρίτσος, Σεφέρης, Χατζιδάκις. Σχεδόν καμία αναφορά σε πολιτικούς. Κατά τη διάρκεια της παράστασης η ανάγκη  του κόσμου να αναζητήσει αντιστοιχίες στο σήμερα ήταν εμφανής από τα σημεία που τον ενθουσίασαν: η αντίδραση του Μίκη στη δολοφονία Λαμπράκη και η αναφορά στη δήλωση Σεφέρη κατά της δικτατορίας προκάλεσαν παρατεταμένο χειροκρότημα.  Ο ενθουσιασμός του κοινού μεγάλωνε όταν έβλεπε, σε μια άλλη εποχή, την αγανάκτηση του ελληνικού λαού να αναπλάθεται δημιουργικά ή να γίνεται αγανάκτηση ενός προσώπου - θρύλου.

Έτσι  η Μακρόνησος και ο τιμώμενος  συνθέτης αποτέλεσαν ξανά, έστω για  μερικές, ώρες, σημείο αναφοράς. Όμως αναφορά σε τι;  Τι πήγε να ανακαλύψει σήμερα το πλήθος των τριαντάρηδων που πλημμύρισε το αφιλόξενο νησί;

Ο λαός έχει την ανάγκη να βρει ένα σήμα, ένα ορόσημο, που να υποδηλώνει την δημοκρατική ταυτότητά του, να καταγράφει την καταγωγή του και να σχηματοποιεί τη διαμαρτυρία του ώστε αυτή να ακουστεί.

Η συντριπτική  πλειοψηφία λογιών – λογιών διανοούμενων που ξεχώρισαν την περίοδο της Μεταπολίτευσης δεν κατόρθωσε να βρει ένα δρόμο προς τον πολύ κόσμο, να συνθέσει με κύριο όργανο τη φωνή του. Ίσως επειδή έτσι ήθελε η εποχή, ίσως επειδή κάποιοι από αυτούς δεν ενδιαφέρθηκαν πραγματικά για το μεγάλο κοινό και ίσως επειδή κάποιοι άλλοι κατασκευάστηκαν σε πολιτικά και «πνευματικά» σαλόνια και ενώ πριν την κρίση αυτό δεν διακρινόταν εύκολα, σήμερα είναι ολοκάθαρο. Πώς εκφράζεται, όμως, σήμερα ο πληθυσμός; Όπως πάντοτε συμβαίνει, όταν μεσολαβεί ένα μεγάλο πνευματικό κενό ή όταν χαλαρώνει η σχέση των διανοούμενων από τον βασικό κορμό των πολιτών. οι αναφορές πάνε στο βαθύ παρελθόν. Έχει γίνει ξανά. Ο Σεφέρης στην εποχή του χρειάστηκε να γυρίσει το ρολόι σχεδόν εκατό χρόνια για να βρει τον Μακρυγιάννη.

Οι Έλληνες που γεννήθηκαν τη Μεταπολίτευση, για πρώτη φορά έχουν ανάγκη να εκφραστούν μαζικά, να δώσουν το στίγμα τους και μετά από μια περίοδο εξευτελισμού να αναδείξουν την καλή τους πλευρά, την καλή τους γενιά, όπως τους έγραψε ο Ελύτης. Παράλληλα, οι διανοούμενοι που ξεπήδησαν τη δεκαετία του '80 και που θέλησαν να χαρακτηρίσουν την εποχή τους με συχνές παρεμβάσεις, αρθρογραφία και συμμετοχή σε κρατικούς οργανισμούς, αποδείχθηκαν ανέτοιμοι και ανίκανοι να δουν το κοινωνικό δράμα που εκτυλίσσεται γύρω τους. Το ιερό πάθος του λαού δεν βρήκε πεδίο στα γράμματα ακόμα, δεν βρήκε αντίκρισμα στην καλλιτεχνική ανησυχία.  

Οι πολίτες  της χώρας δείχνουν πλέον να έχουν  φτάσει στην ανάγκη να ξεπεράσουν εκείνη την κατασκευασμένη και ανέπνευστη πνευματική παραγωγή των τελευταίων χρόνων και να ανακαλύψουν, εκεί που υπάρχει, την εμπνευσμένη καλλιτεχνικά διαμαρτυρία. Το παρελθόν εξυψώνεται. Στις διαδηλώσεις κατά της κυβερνητικής πολιτικής εξακολουθούν να ακούγονται τα τραγούδια μιας περιόδου που δεν έχει πολιτικές συγγένειες με το σήμερα. Η Μακρόνησος όπου ακούγεται η μουσική του Θεοδωράκη, γίνεται ξανά το σώμα όπου συναντιέται η εκφορά των συνθημάτων με την καλλιτεχνική έκφραση. Και μια σαββατιάτικη νύχτα στο ξερονήσι των μαρτυρίων μετατρέπεται σε απόρριψη, πρωτότυπη διαδήλωση, μη συνειδητοποιημένη αγωνία και μη καταγραφόμενη οργή κατά του ρηχού δημιουργικού ενστίκτου της Μεταπολίτευσης.