Στουρνάρας: Καταστροφικές οι συνέπειες για την χώρα αν δεν ολοκληρωθεί άμεσα η αξιολόγηση

Την ανάγκη άμεσης ολοκλήρωσης της αξιολόγησης επισήμανε ο Γιάννης Στουρνάρας στη Βουλή, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση οι συνέπειες για την οικονομία θα είναι καταστροφικές.

Επίσης, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος παραδέχθηκε ότι η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης στο δεύτερο εξάμηνο του 2016 έχει υψηλό βαθμό αβεβαιότητας, ενώ επισήμανε ότι λόγω του προσφυγικού, που όπως είπε αποτελεί το μεγαλύτερό πρόβλημα, υπάρχει ο κίνδυνος εξόδου της χώρας από τη Συνθήκη Σένγκεν .

«Ενδεχόμενη επιβολή περιορισμών στην μετακίνηση ανθρώπων και προϊόντων δεν μπορεί να αποκλειστεί», είπε ο κεντρικός τραπεζίτης, σημειώνοντας πως εάν τελικά αυτό γίνει, θα προκληθεί τεράστια ζημιά στην ελληνική οικονομία.

Ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ακόμη ότι οι τρεις μεγάλοι κίνδυνοι το επόμενο διάστημα είναι: η καθυστέρηση ολοκλήρωση της αξιολόγησης, κλίμα απουσίας κοινωνικής συναίνεσης και καθυστέρηση υλοποίησης μεταρρυθμίσεων. Γι' αυτό απηύθυνε έκκληση να υπάρξει πολιτική συμφωνία και συναίνεση.

Είπε ακόμη ότι εντός Φεβρουαρίου θα είναι έτοιμοι οι όροι για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων. Τέλος, προειδοποίησε ότι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης έχει ήδη καθυστερήσει, ενώ σε άλλο σημείο τόνισε πως για να καλυφθεί η χαμένη απόσταση πρέπει: να αντιμετωπίσουν τα «κόκκινα» δάνεια, να συνεχιστεί η δημοσιονομική προσαρμογή με ιδιωτικοποιήσεις και όχι αύξηση φόρων, να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις και να αξιοποιηθεί η δημόσια περιουσία.

«Αυτά είναι τα μόνα μέσα για την επίτευξη διατηρήσιμης δημοσιονομικής προσαρμογής. Είναι κρίμα να μείνει αναξιοποίητη η δημόσια περιουσία», είπε ο κ. Στουρνάρας, καλώντας τα κόμματα να παραδειγματιστούν από την εμπειρία της Κύπρου.

Ο κεντρικός τραπεζίτης κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση επανέλαβε δώδεκα φορές την ανάγκη «ταχείας και επιτυχούς ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγηση».

Τα βασικά σημεία της ομιλίας του είναι:

- Το 2016 θα μπορούσε να θεωρηθεί ως απαρχή μιας νέας πορείας, που θα οδηγήσει τη χώρα στην έξοδο από την κρίση και σε διατηρήσιμη ανάπτυξη. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, πρέπει να ολοκληρωθεί, το συντομότερο δυνατόν, η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος,  δεδομένου ότι  έχει ήδη καθυστερήσει.

- Η πρόβλεψη για ανάκαμψη στο τέλος του έτους χαρακτηρίζεται την περίοδο αυτή από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας, η οποία στο εσωτερικό συνδέεται κυρίως με την  ταχύτητα  της έκβασης της πρώτης αξιολόγησης, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει.

- Το μεγαλύτερο πρόβλημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι το προσφυγικό και ο τρόπος που θα το αντιμετωπίσει τόσο η Ελλάδα, κυρίως όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της. Σε κάθε περίπτωση, το ενδεχόμενο επιβολής περιορισμών στην ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων δεν μπορεί να αποκλειστεί και, αν συμβεί, οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία θα είναι βαριές.

- Στο πλαίσιο των προαναφερθέντων κινδύνων και αβεβαιοτήτων για την πορεία της διεθνούς οικονομίας, ενδεχόμενη αποτυχία στην ταχεία ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης θα λειτουργήσει αποσταθεροποιητικά, καθώς θα οδηγήσει σε υποχώρηση της εμπιστοσύνης, επιδείνωση των χρηματοδοτικών συνθηκών και τελικά σε όξυνση της ύφεσης.

- Στη φάση που βρίσκεται η ελληνική οικονομία, η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί για την έξοδο από την κρίση είναι σχετικά μικρή. Για να αποτραπεί το όποιο αρνητικό ενδεχόμενο και να βαδίσει η οικονομία προς την ανάπτυξη, πρέπει να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες που υπάρχουν και  να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος, που οδήγησαν σε αδιέξοδα.

- Επίσης, θα πρέπει να αξιοποιηθεί η εμπειρία των υπολοίπων τριών κρατών-μελών που ακολούθησαν και αυτά προγράμματα προσαρμογής και τα οποία παρά το γεγονός ότι υπήχθησαν σε Μνημόνια μετά από εμάς, κατόρθωσαν να εξέλθουν πριν από μας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η οικονομία τους πλέον αναπτύσσεται εντυπωσιακά.

- Επίσης, η εμπειρία δείχνει ότι κάθε φορά που αποτυγχάνουμε να περατώσουμε την αξιολόγηση του προγράμματος, το κλίμα εμπιστοσύνης επιβαρύνεται και η επόμενη αξιολόγηση γίνεται πιο δύσκολη, οδηγούμαστε δηλαδή σε φαύλο κύκλο. Αυτή ακριβώς η εμπειρία είναι πολύτιμη, αρκεί να έχουμε τη βούληση να την εμπεδώσουμε, ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη κάτι που θα επιτρέψει την έξοδο από την κρίση και την βιώσιμη ανάπτυξη.

- Εκτιμάται επίσης ότι η ελληνική οικονομία είναι δυνατόν να επιστρέψει σε  αναπτυξιακή τροχιά από το δεύτερο εξάμηνο του 2016. Οι προκλήσεις όμως είναι πολλές και πηγάζουν όχι μόνο από απρόβλεπτες εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον, αλλά κυρίως από κινδύνους που ενδέχεται να επηρεάσουν την εγχώρια μακροοικονομική συγκυρία, όπως είναι κατά κύριο λόγο η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης του νέου σταθεροποιητικού προγράμματος, η αδυναμία έγκαιρης εφαρμογής των δράσεών του, η απουσία κλίματος κοινωνικής συναίνεσης και πολιτικής σταθερότητας.

- Η αντιμετώπιση του υψηλού συσσωρευμένου αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελεί την πλέον σημαντική πρόκληση για το τραπεζικό σύστημα. Στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης εκτιμάται ότι θα συμβάλουν οι στόχοι για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα θέσει η Τράπεζα της Ελλάδος εντός του τρέχοντος μηνός, κατόπιν διαβούλευσης με τις τράπεζες, με ορίζοντα εφαρμογής από τον Ιούνιο του 2016 και παρακολούθηση ανά τρίμηνο.

«Μη αναγκαίο το κόστος του πρώτου εξαμήνου 2015»

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας απαντώντας επί 70 λεπτά στις δεκάδες ερωτήσεις βουλευτών είπε μεταξύ άλλων πως οι κυβερνητικές επιλογές του πρώτου εξαμήνου του 2015 επέφεραν στην οικονομία της χώρας «κόστος μη αναγκαίο». 

Απαντώντας δε σε επιχειρήματα των κυβερνητικών παραγόντων περί εκβιασμού  των δανειστών με κατάργηση της παροχής ρευστότητας στην χώρα εξήγησε ότι «η ΕΚΤ δεν μπορούσε να παράσχει ρευστότητα την στιγμή που δεν υπήρχε πρόγραμμα. Εκτός προγράμματος δεν μπορεί να εφαρμοστεί το γουέιβερ».

Σε άλλο σημείο είπε ότι: «Το πρώτο εξάμηνο του 2015 είχαμε  εκροή καταθέσεων ίση με το 40% των εκροών από το 2009 έως τότε» ενώ τόνισε κατά την διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, δηλαδή κατά την περίοδο 2015 έως σήμερα έχουν χαθεί 10-12 δισ. ευρώ».

Ξεκαθάρισε ότι δεν απαιτείται νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, θέτοντας ωστόσο δυο όρους: «Όχι δεν θα χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση εντός του 2016 και σίγουρα για τα επόμενα έτη αν οι τράπεζες κάνουν καλή διαχείριση των κόκκινων δανείων και κλείσει γρήγορα η αξιολόγηση».

Σχετικά με τα capital controls, ο κ. Στουρνάρας έθεσε ως προϋπόθεση για την άρση των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές, την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην οικονομία και το τραπεζικό σύστημα, καθώς και την επιστροφή καταθέσεων.

Μειώστε τις δαπάνες για συντάξεις

Αναφορικά με το νέο ασφαλιστικό και τις συντάξεις υποστήριξε ότι στην Ελλάδα υπάρχει υπερπροστασία των συνταξιούχων και αδιαφορία για τους νέους και ειδικά τους άνεργους.

«Σήμερα η Ελλάδα πληρώνει συντάξεις ως προς το ΑΕΠ με το υψηλότερο ποσοστό. Αυτό δεν οφείλεται σε υψηλές ή χαμηλές συντάξεις. Δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο να κοιτάξουμε πρώτη σύνταξη, 2η, εφάπαξ και επικουρικές για να ξέρουμε. Στην Ελλάδα υπερ-προστατεύουμε τους συνταξιούχους εις σε βάρος της νέας γενιάς. Οι νέοι δεν έχουν επιδόματα ανεργίας που υπάρχουν σε άλλες χώρες. Ότι έχουμε μεγάλη δαπάνη συντάξεων δείχνει μικρές δυνατότητες για οικογενειακές παροχές για άνεργους και επιμόρφωση. Κανείς δεν θέλει να μειωθούν οι συντάξεις αλλά από την άλλη πλευρά πρέπει να επιλέξουμε το μέγεθος εκείνο και το μέσο που θα έχει μικρότερο κοινωνικό κόστος για το σύνολο της κοινωνίας», είπε.
 
Πάντως, ο κ. Στουρνάρας απευθύνθηκε και προς την αντιπολίτευση και κυρίως τα κόμματα που ψήφισαν την συμφωνία του καλοκαιριού σημειώνοντας ότι πρέπει να υποστηρίξουν και τα προαπαιτούμενά της. Ο κ. Στουρνάρας είπε:

- ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ: Η ΕΚΤ ζήτησε από εμένα ως διοικητή της κεντρικής τράπεζας της χώρας τράνζιτ και τον Γερμανό διοικητή που είναι χώρα υποδοχής να κάνουμε εισήγηση γιατί την ενδιαφέρει η επίπτωση στον πληθωρισμό. Με στοιχεία ενδεικτικά καταλήξαμε ότι το προσφυγικό είναι το μείζον πρόβλημα της Ευρώπης. Μακροπρόθεσμα: θα υπάρξουν θετικά αποτελέσματα για την χώρα που θα δεχθεί μετανάστες. Όσο περισσότερο μορφωμένοι είναι - που είναι από Συρία - θα είναι θετικές οι επιπτώσεις για Γερμανία. Το όφελος θα το έχει η χώρα τελικής υποδοχής ενώ το κόστος θα έχουν οι χώρες τράνζιτ δηλαδή εμείς (κόστος διάσωσης, διαμονής κλπ). Με πρόχειρα στοιχεία το κόστος για το 2016 θα είναι 600 εκατ. ευρώ

- ΧΡΕΟΣ: δεν έχει γίνει ακόμα και είναι από τα λάθη των εταίρων. Η συμφωνία ήταν να αντιμετωπιστεί το χρέος με την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος που το καταφέραμε το 2013. Έπρεπε να γίνει τότε και νομίζω ότι ήταν από τα σημαντικά λάθη των εταίρων και ελπίζω να γίνει τώρα με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Πως θα γίνει; Πολλές χώρες δεν δέχονται κούρεμα δέχονται όμως την μετακύλιση τοκοχρεολυσίων

- Μείωση πρωτογενούς πλεονάσματος είναι καλό για την ανάπτυξη και κακό για το χρέος όταν δεν είναι βιώσιμο. Αν αναθεωρήσουμε στόχο αποκρατικοποιήσεων θα ήταν η σωστή κίνηση

- Πότε θα μπούμε σε καθεστώς ποσοτικής χαλάρωσης; Με την ολοκλήρωση αξιολόγησης και την αποκατάσταση εμπιστοσύνης. Αποκατάσταση ομολόγων ως υποθήκη για δανειοδότηση. Θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα επαναφέρουμε την εμπιστοσύνη στην οικονομία και στις τράπεζες και έχει να κάνει με επιστροφή καταθέσεων

- Oι ιδιωτικοποιήσεις είναι πιο ισχυρό εργαλείο για ανάπτυξη από οποιοδήποτε αναπτυξιακό νόμο. Αυτό δείχνει η εμπειρία. Τα φορολογικά μέτρα πιο ισχυρό κίνητρο παρά η επιδοτήσεις

- Η αξιολόγηση έπρεπε να είχε τελειώσει πριν το τέλος του 2015 και αυτό έχει κόστος καθυστέρησης και πρέπει να τελειώσει το συντομότερο

- Η κατάρρευση του χρηματιστηρίου δεν επιφέρει ζημιά στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Βέβαια, εξαρτάται πόσο θα διαρκέσει και τι ζημιά θα επιφέρει στις υποθήκες.

- Για ΣΕΓΚΕΝ: Δεν χρειάζεται ακόμα να κάνουμε μελέτη για το κόστος εξόδου. Η Γαλλία που έκανε μελέτη έβγαλε ότι η ζημία θα είναι 100 δις ευρώ. Ανάλογα με τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας μπορείτε να βγάλετε συμπεράσματα για την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση θα είναι κόστος βαρύ

- Τα μέτρα που ελήφθησαν από το καλοκαίρι του 2015 έως σήμερα φθάνουν στο 3,1% του ΑΕΠ

- Έχουν καθυστερήσει οι ιδιωτικοποιήσεις και θα ήμασταν σε καλύτερη θέση αν είχαν γίνει και αυτό αφορά και προηγούμενες κυβερνήσεις

- Να παραδειγματιστούμε από την πολιτική συναίνεση των άλλων χωρών

- Όχι δεν θα χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση εντός του 2016 και σίγουρα για τα επόμενα έτη αν οι τράπεζες κάνουν καλή διαχείριση των κόκκινων δανείων. Ήδη υπάρχει ενδιαφέρων και υπάρχουν συναλλαγές. Η ΤτΕ εντός του μήνα θα προχωρήσει σε αδειοδότηση των οργανισμών που θα αναλάβουν διαχείριση ή απόκτηση κόκκινων δανείων. Δεν θα είναι στην τύχη η διαχείριση. Θα δώσουμε άδειες σε οργανισμούς που θα μπορέσουν να δώσουν ρευστότητα στην αγορά

- Οι τράπεζες έχουν μεγάλη ευκαιρία από εκμετάλλευση κόκκινων δανείων να μην χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση για τα επόμενα χρόνια αλλά βεβαίως παίζει ρόλο το οικονομικό περιβάλλον γι αυτό πρέπει  να κλείσει γρήγορα η αξιολόγηση

- Το όπλο των ιδιωτικοποιήσεων δεν το έχουμε χρησιμοποιήσει. Θα ευχόμουν να μειώσουμε στόχο δημοσιονομικό μέσω ιδιωτικοποιήσεων. Μπορεί να γίνει αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση

- Το κλίμα κοινωνικής σταθερότητας είναι το υπ αριθμόν ένα ζήτημα που πρέπει να μας απασχολήσει

- H μείωση δαπανών και όχι αύξηση φόρων είναι το καλύτερο μέσο για επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων

- Έχουμε ευθύνη ότι καθυστερούμε την αξιολόγηση