«Μπορεί ένα παιδί να γεννηθεί δολοφόνος;»

Σε κάθε οργανωμένη κοινωνική ομάδα υπάρχει μια συγκεκριμένη εικόνα, ένα στερεότυπο του «εγκληματία», το οποίο, αφού διαμορφώνεται στην κοινωνική συνείδηση, περνάει στην ποινική νομοθεσία και στη συνέχεια διαπλάθεται ανάλογα με τις κοινωνικές δυνάμεις που επηρεάζουν το περιεχόμενο αυτής της νομοθεσίας. Η εικόνα του «τυπικού εγκληματία» συνάγεται από την εγκληματολογική στατιστική και συμπληρώνεται από κάποια κοινή εμπειρία. Η «εικόνα του εγκληματία» και οι συμβολικές της διαστάσεις δεν μπορούν όμως να γίνουν απόλυτα κατανοητές, εάν δεν αναλύσουμε την έννοια τουm «γεννημένου εγκληματία» που απασχόλησε για πολλά χρόνια το χώρο της εγκληματολογίας.

Η αρχή έγινε όταν ο Ιταλός γιατρός φυλακών, Cesare Lombroso, παρατηρώντας τους στρατιώτες που είχαν τατουάζ, συμπέρανε ότι ήταν λιγότερο έντιμοι από τους υπόλοιπους. Γενικεύοντας την συγκεκριμένη παρατήρηση ο Lombroso κατέληξε να υποστηρίζει ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά συνδέονται με τα ψυχικά γνωρίσματα και κατά συνέπεια ο εγκληματίας μπορεί να αναγνωριστεί και να ξεχωρίσει από τον μη-εγκληματία, με βάση τα χαρακτηριστικά, τα οποία ονόμασε «στίγματα» και τα οποία ήταν: μεγάλο κεφάλι, ασυμμετρία του προσώπου, σηκωτή μύτη, μακριά χέρια κλπ. Κατά τον Lombroso, τα συγκεκριμένα «στίγματα» θύμιζαν πρωτόγονο άνθρωπο και γι’ αυτό θεώρησε τον εγκληματία ως υπο-είδος του homo sapiens.

Ο Lombroso επιχείρησε, με άλλα λόγια, να δημιουργήσει έναν «εγκληματικό τύπο» με συγκεκριμένα φυσικά, πνευματικά και ηθικά χαρακτηριστικά: με σωματικό εκφυλισμό, πνευματική πονηρία και ηθική παραφροσύνη. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο ότι παρόμοιες παρατηρήσεις έκανε ο Lombroso όχι μόνο για συγκεκριμένα εξωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά και την αριστεροχειρία, την ανωμαλία στην κίνηση, τα τατουάζ, ακόμα και τις συνθηματικές γλώσσες!

Η θεωρία του για τον αταβισμό ουσιαστικά γεννήθηκε όταν εξετάζοντας έναν Ιταλό ληστή, το έτος 1876, βρήκε στη βάση του κρανίου του ένα περίεργο βαθούλωμα, το οποίο συναντάμε συνήθως στα ζώα. Έτσι γεννήθηκε το περίφημο έργο του Uomo delinquente (1876), το οποίο άσκησε ισχυρότατες επιδράσεις στην Εγκληματολογία και την εξέλιξή της για πολλές μάλιστα δεκαετίες.

Κεντρική ιδέα του Lombroso για την εγκληματικότητα αποτέλεσε η κληρονομικότητα. Ειδικότερα, πίστευε ότι η «εγκληματική κληρονομικότητα» εκδηλώνεται με την οργανική κατασκευή του ανθρώπου και κυρίως με την κακή διάπλαση του εγκεφάλου και τις κρανιακές ανωμαλίες. Για το λόγο αυτό,μελέτησε σε μεγάλη έκταση την παθολογική ανατομία και ανθρωπομετρία του εγκληματία. Επίσης, πίστευε ότι η εγκληματική κληρονομικότητα εκδηλώνεται με ψυχικές ανωμαλίες ή έμφυτες ψυχικές ορμές, συνδεδεμένες κυρίως με τον αγώνα για αυτοσυντήρηση, σεξουαλικότητα και ανεύρεση τροφής. Τόνισε ότι η σχέση των σωματικών χαρακτηριστικών με τις ψυχικές ιδιότητες είναι άμεση και ότι κάθε εγκληματική ορμή της ψυχής ανταποκρίνεται συνήθως σε ανώμαλη σωματική κατάσταση.

Αποφάνθηκε ότι ο «εγκληματίας εκ γενετής» ταυτίζεται με τον ηθικά παράφρονα. Είναι άρρωστος με ριζικές διαστροφές του ψυχοφυσικού του οργανισμού από την κακή κληρονομικότητα και δεν θεραπεύεται. Όπως υποστήριζε ο Lombroso, ο «γεννημένος εγκληματίας» δεν είναι υπεύθυνος για τις εγκληματικές του πράξεις, εφόσον ευθύνεται η κακή κληρονομικότητά του. Ωστόσο, θεωρούσε ότι είναι αθεράπευτος, επομένως πρότεινε τη λήψη προληπτικών μέτρων απομόνωσής του, ώστε να μην είναι επικίνδυνος για την κοινωνία!

Ο μύθος του γεννημένου δολοφόνου

Αυτό που πρέπει να τονίσω είναι ότι τέτοιου είδους θεωρίες, ειδικά όταν εφαρμόζονται σε παιδιά, δύναται να αποκτήσουν πολύ επικίνδυνες διαστάσεις. Το να κρίνουμε, να δικάζουμε και να καταδικάζουμε έναν άνθρωπο βάσει των εξωτερικών του χαρακτηριστικών ή να θεωρούμε ότι ένα παιδί είναι «αθεράπευτο» εξαιτίας κακής κληρονομικότητας, οδηγεί σε κατάφωρη παραβίαση των ατομικών ελευθεριών και σε προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Τέτοιου είδους θεωρίες περιθωριοποιούν ομάδες πληθυσμού και μέσω της κοινωνικής απομόνωσης δύναται να οδηγήσουν σε παραβατικές συμπεριφορές παιδιά που στιγματίζονται από το κοινωνικό σύνολο ως «επικίνδυνα».

Διαβάστε περισσότερα στο babyads.gr