Δύσκολο να πιστέψεις, καθώς φτάνεις σε αυτό τον απέραντο χώρο που μοσχοβολάει από τις λεβάντες, σε χτυπάει ο φρέσκος θαλασσινός αέρας και αντικρίζεις απέραντες εκτάσεις μπλε και πράσινου, ότι αυτά τα έργα είναι έτοιμα. Στον ίδιο χρόνο όπου άλλα δημόσια κτίρια βρίσκονταν ακόμα στα μπετά, το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» απέδειξε ότι, όταν υπάρχει βούληση και ιδιωτική πρωτοβουλία, τα πάντα γίνονται.
Ανηφορίζοντας στον τεχνητό λόφο που εμπνεύστηκε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Ρέντζο Πιάνο για να υπάρξει μια ανηφορική κλήση που ουσιαστικά θα σε απογειώνει προς τη θάλασσα, μπαίνουμε για πρώτη φορά στο εσωτερικό των δύο κτιρίων: μπορεί αυτή τη στιγμή να υπάρχουν μόνο εργάτες, αλλά εύκολα μπορείς να φανταστείς αυτό τον χώρο να σφύζει από ζωή, παιδιά να ζωγραφίζουν στο πάτωμα και να τρέχουν γύρω από την ελιά που στολίζει το αίθριο και κόσμο να διαβάζει στους απέραντους χώρους της βιβλιοθήκης. Με λίγα λόγια πολιτισμός και ευχάριστη προοπτική σε έναν τόπο όπου οι ειδήσεις είναι μόνο άσχημες. Σχεδόν ειρωνικά, ο χώρος υποδοχής στο νέο εντυπωσιακό κτίριο ονομάζεται «Αγορά» για να θυμίσει τις καταβολές μας με ένα έργο που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα από τα υπόλοιπα επιβλητικά κτίρια της Ευρώπης. Ουσιαστικά η «Αγορά» είναι ο χώρος που αποκτά και τη μορφή του τόπου υποδοχής, καθώς συνδέει την Εθνική Βιβλιοθήκη με την Εθνική Οπερα (δηλαδή την Εθνική Λυρική Σκηνή).
Στη μία πλευρά βρίσκεται το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης που θυμίζει κατά πολύ αυτό της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, τουλάχιστον όσον αφορά στις τεράστιες τζαμαρίες που αναδεικνύουν επιβλητικά τα χιλιάδες βιβλία που θα παρατεθούν στις προθήκες της. Το κτίριο των 23.000 τ.μ. θα στεγάσει τις ανάγκες της βιβλιοθήκης αλλά και όλες τις υπόλοιπες λειτουργίες της. Η διαφορά μεταξύ της παλαιότερης λειτουργίας της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο μικρό κτίριο της οδού Πανεπιστημίου και σε αυτό είναι τεράστια και είναι πραγματικά άθλος εκ μέρους του προέδρου του Εφορευτικού Συμβουλίου Σταύρου Ζουμπουλάκη και του νέου διευθυντή της εθνικής βιβλιοθήκης Φίλιππο Τσιμπόγλου, οι οποίοι κάνουν τα πάντα για να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της μεταφοράς, αλλά και της μετατροπής του απαρχαιωμένου, σχεδόν, οργανισμού της Εθνικής Βιβλιοθήκης σε έναν νέο.
Για να μπορέσουν να γίνουν όλα αυτά ήδη μελετάται νέος νόμος που εξετάζει το ενδεχόμενο η Εθνική Βιβλιοθήκη να μπορεί να λειτουργεί και ως δανειστική. Αλλά είναι τέτοια η γραφειοκρατία που οι διαδικασίες που απαιτούνται φαντάζουν σχεδόν καφκικές: όχι μόνο πρέπει να συντονιστούν τα διαφορετικά υπουργεία όσον αφορά στη λειτουργία και τις προσλήψεις που θα γίνουν, αλλά επίσης οι υπεύθυνοι καταβάλλουν κάθε προσπάθεια ώστε να εξασφαλιστεί ένας εύρυθμος τρόπος συντονισμού στο μέλλον. Ηδη τόνισαν ότι για να μπορέσουν να μεταφερθούν ξεσκονίστηκαν 68.500 βιβλία που δεν είχαν καθαριστεί εδώ και χρόνια! Αναμένεται όλα αυτά να μπουν σε κιβώτια ώστε να καταλήξουν από τη Βαλλιάνειο Βιβλιοθήκη στο νέο κτίριο, ενώ επιθυμία είναι, εφόσον βρεθούν τα κονδύλια, να αγοραστούν νέα βιβλία προκειμένου να εμπλουτιστεί η συλλογή. Σημειωτέον ότι η Βιβλιοθήκη αγοράζει βιβλία για πρώτη φορά ύστερα από είκοσι χρόνια! Κανείς δεν θέλει να σκεφτεί πώς θα γίνουν όλα αυτά και κατά πόσο θα μπορούσαν να υλοποιηθούν αν δεν υπήρχαν σε αυτά τα πόστα οι κατάλληλοι άνθρωποι όπως ο Τσιμπόγλου και ο Ζουμπουλάκης, σε εποχές που το Ελληνικό Δημόσιο δείχνει να τα αφήνει όλα στην τύχη τους. Είναι εφιαλτικό, επομένως, το σενάριο αυτό το κόσμημα που είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του κόσμου και να μην έχει κατάλληλους ανθρώπους με όραμα να τη διοικούν.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επισκέφθηκε πρόσφατα το έργο και δήλωσε εντυπωσιασμένος
Οι τελευταίες κατακτήσεις της ακουστικής και η αιχμή της τεχνολογίας εφαρμόστηκαν στο Κέντρο Πολιτισμού ΙΣΝ
Τα θεωρεία και η οροφή της αίθουσας της Λυρικής Σκηνής
Εθνική Λυρική Σκηνή - όχι άλλο ένα Μέγαρο
Αντίστοιχες διαπιστώσεις έχει να κάνει κανείς όσον αφορά στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Ο εντυπωσιακός εσωτερικός χώρος με το κόκκινο φόντο στα πρότυπα των διάσημων μουσικών οργανισμών σε ολόκληρο τον κόσμο είναι όντως μία από τις σημαντικότερες αίθουσες παραστάσεων της μεταπολεμικής Ελλάδας. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να φιλοξενεί παραστάσεις που θα μπορούν να καλύπτουν τη λειτουργικότητα του κτιρίου. Ηδη μπαίνοντας στον κεντρικό χώρο και διαπιστώνοντας τις ακουστικές δυνατότητες εύχεσαι αυτός ο οργανισμός να μην έχει την τύχη του Μεγάρου Μουσικής που σήμερα αφήνεται υπερχρεωμένο στα χέρια του Δημοσίου, το οποίο καλείται να καλύψει τα χρέη προς τις τράπεζες και τα τεράστια κόστη λειτουργίας του. Παρότι η Εθνική Λυρική Σκηνή έχει αποδείξει ως οργανισμός ότι είναι λειτουργικός, όλοι μένουν να αναρωτιούνται αν θα μπορέσει με τους πενιχρούς πόρους να καλύψει τις ανάγκες που απαιτούνται για τη μεταφορά της στο νέο κτίριο και την εύρυθμη λειτουργία της. Βέβαια το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» γνωρίζοντας τις ανάγκες αποφάσισε να χορηγήσει το επιπλέον ποσό των 5.000.000 ευρώ ώστε η Λυρική Σκηνή να αντιμετωπίσει τις έξτρα ανάγκες και να χαράξει ένα επιπλέον επιχειρησιακό σχέδιο της τάξης των 14.500.000 ευρώ, ώστε να μπορέσει να ανοίξει ικανοποιητικά στο κοινό και να περάσει στη νέα εποχή στο Φάληρο. Οι λαϊκές παροιμίες που λένε ότι τα... μεγάλα και μεταξωτά εγχειρήματα απαιτούν αντίστοιχο περιεχόμενο έρχονται να ισχύσουν εδώ και εύλογα δημιουργούν φόβο και αμφιβολίες για το μέλλον. Πώς ακριβώς θα καλυφθούν τα κόστη λειτουργίας των κτιρίων, για να μη μιλήσουμε για τις αμοιβές του προσωπικού το οποίο αναγκαστικά πρέπει να διπλασιαστεί. Εφόσον ο οργανισμός δεν υπόκειται στην ανάγκη καταβολής ΦΠΑ όπως οι υπόλοιποι ιδιωτικοί οργανισμοί, μπορεί μέσω των ετήσιων φορολογικών εσόδων που προβλέπεται να αγγίξουν τα 20 εκατ. ευρώ να υπερκαλυφθούν οι ανάγκες κρατικής χρηματοδότησης, η οποία συμπεριλαμβάνει τη λειτουργία των δύο οργανισμών. Με την προϋπόθεση ότι το Δημόσιο δεν θα χρησιμοποιήσει τους οργανισμούς για το βόλεμα ημετέρων και θα φροντίσει για τη λειτουργική αξιοποίησή τους, όπως συμβαίνει σήμερα που αυτοί οι φορείς συνεργάζονται αρμονικά με το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος».
Ισως γι’ αυτό και προτιμά οι συνεδριάσεις που γίνονται με την Ειδική Συμβουλευτική Επιτροπή του Ελληνικού Δημοσίου να γίνονται όλες δημόσια και μάλιστα να έχουν απευθείας ηλεκτρονική κάλυψη ώστε να αποφεύγονται τα κακώς κείμενα και τα παράδοξα σενάρια. Συγκεκριμένα, πρόσφατα έλαβε χώρα η 61η κιόλας συνεδρίαση της Επιτροπής και του Ιδρύματος που εξέτασε όλες τις λεπτομέρειες της εύρυθμης λειτουργίας.
Το Ιδρυμα έχει θέσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει το έργο, αλλά και για να μπορέσουν να ικανοποιηθούν οι οικολογικοί κ.λπ. όροι διατήρησης του πάρκου και του κτιρίου που υπακούουν στις περιβαλλοντολογικές αρχές της Συμφωνίας του Κιότο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι είναι το πρώτο δημόσιο κτίριο στην Ελλάδα τέτοιων προδιαγραφών και ένα από τα λίγα αντίστοιχης κλίμακας και πολυπλοκότητας παγκοσμίως, το οποίο αναμένεται να λάβει πιστοποίηση LEED Platinum. Σύμφωνα με τη μελέτη, το 95% των απορριμμάτων της κατασκευής έχει ανακυκλωθεί και όλοι αναρωτιούνται σε ποιο ακριβώς ποσοστό θα ανακυκλώνονται τα σκουπίδια που θα δημιουργούνται στο μέλλον. Πρόκειται σαφώς για λεπτομέρειες που μένει να αποσαφηνιστούν με ακρίβεια και δεν είναι τυχαίο ότι στις συνεδριάσεις συμμετέχουν από πλευράς Δημοσίου το γραφείο του πρωθυπουργού, το υπουργείο Οικονομικών και το Παιδείας, το Πολιτισμού, το Περιβάλλοντος, ο Δήμος Καλλιθέας, η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη. Για πρώτη φορά, μάλιστα, εμείς οι δημοσιογράφοι είχαμε τη δυνατότητα να παραστούμε σε αυτή την ιστορική συνεδρίαση που έλαβε χώρα στο εσωτερικό του Κέντρου Πολιτισμού. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τέτοιες μέρες σε έναν ακριβώς χρόνο το έργο θα είναι καθ’ όλα ολοκληρωμένο, αφού έχει ήδη περατωθεί το 94% των εργασιών μέσα σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Απίστευτο και όμως αληθινό.
Κάθε Εθνική Ελλάδος θέλει τον Γερμανό κόουτς της
Παρότι πολλοί έχουν διατυπώσει ενστάσεις κατά πόσο θα καταφέρουν να συντονιστούν όλοι αυτοί οι δημόσιοι φορείς, οι τελευταίοι δεν δείχνουν να έχουν τις ίδιες ταχύτητες όσον αφορά στην ανταπόκριση σε σχέση με τις προϋποθέσεις που τους τίθενται. Διασκεδάζοντας τις επιφυλάξεις, ο σημερινός πρόεδρος και ψυχή του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» Ανδρέας Δρακόπουλος απάντησε με χιούμορ: «Σας θυμίζω το 2004. Η Ελλάδα πήρε το Euro στο ποδόσφαιρο με Γερμανό προπονητή, θέτοντας ωστόσο μια προϋπόθεση: εφόσον τρέξει σωστά το ΚΠΙΣΝ, εμείς θα είμαστε από δίπλα». Κανείς φυσικά δεν θέλει να σκεφτεί το ντόμινο των εξελίξεων και της άσχημης κατάληξης που θα μπορούσε να έχει ένα τόσο αξιόλογο και τεράστιο εγχείρημα σε περίπτωση που όλα αυτά δεν γίνουν ή δεν λειτουργήσουν αρμονικά εκ μέρους του Δημοσίου. Οπως τόνισε ο κ. Δρακόπουλος, μιλώντας με βίντεο από το γραφείο του στη Νέα Υόρκη, «το ΚΠΙΣΝ σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και, σε λίγο καιρό, θα ολοκληρωθεί έχοντας ως γνώμονα τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και, κυρίως, τις αδιαπραγμάτευτες δυνατότητες για ανάπτυξη. Αποτελεί το σύγχρονο έργο που εισάγει ένα νέο πρότυπο συνεργασίας ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, με την κοινωνία να έχει, από τα πρώτα κιόλας στάδια κατασκευής του, έναν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητάς του. Το ΚΠΙΣΝ παραδίδεται στην ελληνική πολιτεία, και ως εκ τούτου στην κοινωνία, εντός του προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος και προϋπολογισμού της δωρεάς και χωρίς καμία οικονομική εκκρεμότητα να βαραίνει τον μελλοντικό του διαχειριστή και ιδιοκτήτη».
Στο σχετικό ΦΕΚ που έχει δημοσιευθεί επισημαίνεται πως τη βαρύτητα για την εκτέλεση όλων αυτών έχει ο πρωθυπουργός, γεγονός που αποκαλύπτει ότι το βάρος πέφτει επιπρόσθετα στις πλάτες του Αλέξη Τσίπρα. Για την ακρίβεια, στη συμφωνία που έχει υπογραφεί ήδη μεταξύ των μερών προβλέπεται ρητά: «Ο εκπρόσωπος του γραφείου του πρωθυπουργού θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η υλοποίηση του Κ.Π. θα πραγματοποιηθεί ομαλά εντός των προθεσμιών που τίθενται στο χρονοδιάγραμμα του σχετικού παραρτήματος». Οπερ σημαίνει ότι κατεξοχήν ενήμερος και υπεύθυνος για το έργο είναι σε τελική ανάλυση ο κ. Τσίπρας και σε αυτό συνάδει και η πρόσφατη επίσκεψή του στον χώρο, με τα καλά λόγια να περισσεύουν για το Ιδρυμα και την προοπτική λειτουργίας ενός τόσο τεράστιου εγχειρήματος. Ολοι μένουν επομένως να αναρωτιούνται πώς ακριβώς θα είναι το έργο όταν περιέλθει στο Δημόσιο και τι θα γίνει τελικά με τις γειτονιές και συνοικίες που γειτνιάζουν με τον χώρο. Το «διαμάντι» μπορεί να φτιάχτηκε, αλλά οι γύρω δρόμοι μοιάζουν να μην εναρμονίζονται με το έργο, ενώ όλοι αναρωτιούνται πώς θα μεταβαίνει κανείς στο Δέλτα Φαλήρου προκειμένου να το επισκεφτεί. Οταν ερωτήθηκαν σχετικά από τους δημοσιογράφους οι εκπρόσωποι του υπουργείου Περιβάλλοντος, απλώς τόνισαν σχεδόν λακωνικά ότι θα γίνει εισήγηση στο νέο Δ.Σ. της Αττικό Μετρό από το υπουργείο Υποδομών για σύνδεση με το Κέντρο Πολιτισμού, χωρίς όμως περαιτέρω δέσμευση. Ο καιρός θα δείξει και όλοι εύχονται να ευοδωθούν οι προσδοκίες και να μην αμαυρωθεί η λειτουργία του πιο φιλόδοξου πολιτιστικού έργου που θα αποκτήσει το Δημόσιο, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να ξεπεράσει επιτέλους τον κακό εαυτό του.
