Χαρτούρα και για τις ζημιές από μετοχές

Την υποχρέωση των επενδυτών που είχαν ζημιές από πώληση μετοχών να υποβάλουν ιδιαίτερη δήλωση επιστροφής φόρου στη ΔΟΥ, εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριών μηνών από τη λήξη κάθε έτους για τις χρηματιστηριακές συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν εντός αυτού, προκειμένου να του επιστραφεί ολόκληρο το ποσό του παρακρατηθέντος φόρου (όταν το τελικό αποτέλεσμα είναι ζημία) ή μέρος αυτού, προβλέπει εγκύκλιος του υπουργείου Οικονομικών που καθορίζει πώς θα εφαρμοστεί ο φόρος υπεραξίας μετοχών.

Επομένως, αν η αίτηση υποβληθεί μετά την παρέλευση του τριμήνου, αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη και δεν επιστρέφεται κανένα ποσό φόρου.

Με το νέο φορολογικό νόμο προβλέπεται αυτοτελής φορολόγηση με συντελεστή 10% στα κέρδη που αποκτώνται από την πώληση μετοχών εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Αν οι πωλούμενες μετοχές έχουν αποκτηθεί μέχρι και την 31 Μαρτίου 2009, κατά την πώλησή τους δεν επιβάλλεται ο πιο πάνω φόρος 10%. Για τις μεταβιβάσεις των μετοχών αυτών εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του ν.2703/1999, δηλαδή φόρος 1,5 ‰ επί της αξίας πωλήσεώς τους.

Σε περίπτωση που έχουν αποκτηθεί μετοχές της ίδιας εταιρείας πριν και μετά την 1.4.2009, θεωρείται ότι η πώλησή τους λαμβάνει χώρα με τη χρονολογική σειρά που αποκτήθηκαν.

Κατά συνέπεια, μέχρι την εξάντληση των μετοχών που έχουν αποκτηθεί πριν την 1.4.2009 οφείλεται φόρος συναλλαγών (1,5 ‰) και στη συνέχεια, για τις υπόλοιπες που αποκτώνται από τον ως άνω χρόνο και μετά, επιβάλλεται φόρος υπεραξίας (10%).

Για την επιβολή του φόρου 10% επί της υπεραξίας δεν ερευνάται ο τρόπος απόκτησης των μετοχών, καθόσον ο νόμος αναφέρεται σε μετοχές που «αποκτώνται» και όχι μόνο σε αυτές που έχουν αποκτηθεί από αγορά. Επομένως και όταν οι μετοχές έχουν αποκτηθεί από 1. 4.2009 και μετά από χαριστική αιτία, κληρονομιά κλπ. και στη συνέχεια πωλούνται, οφείλεται φόρος 10% επί της υπεραξίας που προκύπτει.

Αντίθετα, δεν οφείλεται φόρος για τις λοιπές συναλλαγές επί μετοχών κατά τις οποίες δεν λαμβάνει χώρα πώληση (π.χ. μεταφορά μετοχών του ίδιου δικαιούχου από χειριστή σε χειριστή, σύσταση ενεχύρου επί μετοχών, δανεισμός μετοχών).

Για τον υπολογισμό της υπεραξίας, ως κόστος κτήσης των μετοχών λαμβάνεται η μέση τιμή απόκτησής τους. Παρά το γεγονός ότι δεν ορίζεται ρητά στο νόμο, η μέση τιμή απόκτησης αναφέρεται σε μετοχές της ίδιας εταιρείας.

Επιστροφή φόρου

Επίσης, επειδή δεν προβλέπεται απαλλαγή από το φόρο υπεραξίας για τις εισηγμένες στο ΧΑ μετοχές που μεταβιβάζονται χωρίς τη μεσολάβηση ‘‘χειριστή’’ συνάγεται, ότι και για την υπεραξία που προκύπτει από τις μεταβιβαζόμενες με τον τρόπο αυτό μετοχές, που από την πώληση των μετοχών όλων των εταιρειών, το τελικό αποτέλεσμα, καθώς και το ποσό φόρου 10% που παρακρατήθηκε, προκειμένου στη συνέχεια ο φορολογούμενος να υποβάλει στη Δ.Ο.Υ. που ανήκει την πιο πάνω δήλωση και να ζητήσει την επιστροφή του φόρου που καταβλήθηκε επιπλέον.

Η εν λόγω βεβαίωση μπορεί  να χρησιμοποιείται από τον φορολογούμενο για τις ανάγκες υποβολής της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (π.χ. για λόγους κάλυψης τεκμηρίων κλπ.). Για το σκοπό αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται αντίγραφο, νόμιμα επικυρωμένο.

Σε περίπτωση που υφίσταται Μερίδα Συγκυρίων κατά την έννοια του άρθρου 6 του Κανονισμού Λειτουργίας ΣΑΤ, η βεβαίωση πρέπει να χορηγείται σε όλους τους συγκυρίους με το ποσοστό συμμετοχής του καθενός.

Σε περίπτωση κοινού λογαριασμού θα χορηγείται μία βεβαίωση στο όνομα όλων των δικαιούχων. αποκτώνται από 1.4.2009 και μετά, οφείλεται φόρος υπεραξίας 10%.

Επειδή στο νόμο δεν αναφέρεται τρόπος σχετικά με τον υπολογισμό της υπεραξίας στην περίπτωση αυτή, για λόγους ενιαίας αντιμετώπισης με την παρούσα γίνονται δεκτά τα εξής: α) ως έσοδο λαμβάνεται αυτό που προκύπτει βάσει της τιμής κλεισίματος της μετοχής, εκτός αν δηλώνεται τιμή μεγαλύτερη, οπότε λαμβάνεται η δεύτερη, β) ως κόστος απόκτησης λαμβάνεται αυτό που προκύπτει με βάση την τιμή κλεισίματος της μετοχής κατά την ημέρα αγοράς, αν η αγορά τους έγινε χωρίς τη μεσολάβηση χειριστή.

Στην περίπτωση αυτή, ο δικαιούχος του εισοδήματος (φυσικό πρόσωπο ή επιχείρηση) έχει την υποχρέωση να καταβάλει ο ίδιος το ποσό του οφειλόμενου φόρου στην Ε.Χ.Α.Ε., η οποία στη συνέχεια θα τον αποδώσει στο δημόσιο.

Η αυτοτελής φορολογία 10% ισχύει και κατά την πώληση εισηγμένων μετοχών που αποκτώνται σύμφωνα με το άρθρο 17 της παρούσας (stock options) από μέλη διοικητικού συμβουλίου ημεδαπής ανώνυμης εταιρείας ή το προσωπικό, καθώς και από το προσωπικό ή στελέχη υποκαταστήματος αλλοδαπής εταιρείας που λειτουργεί στην Ελλάδα. Στην περίπτωση αυτή, για τον προσδιορισμό του κέρδους, ως τιμή κτήσης λαμβάνεται, κατά ρητή διατύπωση του νόμου, η χρηματιστηριακή τιμή των μετοχών κατά το χρόνο χορήγησης του δικαιώματος.

Ο φόρος, που βαρύνει τον πωλητή των μετοχών, αποδίδεται από την «Ελληνικά Χρηματιστήρια» Α.Ε. εφάπαξ με δήλωση που υποβάλλεται στη Δ.Ο.Υ. ΦΑΕΕ Αθηνών, μέχρι το τέλος του πρώτου δεκαπενθημέρου μετά το κλείσιμο κάθε ημερολογιακού τριμήνου για τις πωλήσεις μετοχών που ενεργήθηκαν μέσα σε αυτό.

Αμοιβαία κεφάλαια

Τα ανωτέρω έχουν εφαρμογή και για τα Αλλοδαπά Αμοιβαία Κεφάλαια ή Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ), με την προϋπόθεση της προσκόμισης σύμφωνα με τα ανωτέρω, του πιστοποιητικού φορολογικής κατοικίας του αλλοδαπού δικαιούχου από την εκάστοτε αλλοδαπή διαμεσολαβούσα ΑΕΔΑΚ.

Επίσης, παρακράτηση φόρου ενεργείται και όταν το Ελληνικό Δημόσιο, οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες του που λειτουργούν ως ειδικά ταμεία (Οργανισμοί Λιμένων που δεν λειτουργούν με τη μορφή εταιρείας, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων κ.ο.κ.), δήμοι, κοινότητες, σύνδεσμοι δήμων και κοινοτήτων, κλπ. πωλούν μετοχές εισηγμένες στο ΧΑ που έχουν στην κυριότητά τους.    

Αντίθετα, απαλλαγή από την παρακράτηση φόρου υπάρχει και για την υπεραξία που προκύπτει από τη μεταβίβαση μετοχών εισηγμένων στο ΧΑ ναυτιλιακών εταιρειών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 27/1975.

Οι ζημιές επιστρέφουν χρήμα

Όταν από την πώληση μετοχών προκύπτει ζημία, αυτή συμψηφίζεται με τα κέρδη που προέκυψαν κατά το ίδιο ημερολογιακό έτος. Για το  λόγο αυτό ο πωλητής των μετοχών υποχρεούται να υποβάλει στη ΔΟΥ που ανήκει ιδιαίτερη δήλωση επιστροφής φόρου εντός της αποκλειστικής προθεσμίας των τριών μηνών από τη λήξη κάθε έτους για τις συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν εντός αυτού, προκειμένου να του επιστραφεί ολόκληρο το ποσό του παρακρατηθέντος φόρου (όταν το τελικό αποτέλεσμα είναι ζημία) ή μέρος αυτού, κατά περίπτωση.

Επομένως, αν η αίτηση υποβληθεί μετά την παρέλευση του τριμήνου, αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη και δεν επιστρέφεται κανένα ποσό φόρου.

Για την υλοποίηση των ανωτέρω, η ΕΧΑΕ υποχρεούται να χορηγεί μέχρι το τέλος του μηνός Φεβρουαρίου βεβαίωση προς τους επενδυτές, στην οποία θα αναγράφεται το ποσό της υπεραξίας, καθώς και της ζημίας που προέκυψαν.