Ο Ηλίας Κουνέλας μιλάει για την παράσταση «Κήπος Στάχτες»

Ο Ηλίας Κουνέλας μιλάει για την παράσταση «Κήπος Στάχτες»

Ένα νεοκλασικό σπίτι στον Κολωνό (Θυάμιδος 7) «πρωταγωνιστεί» στην παράσταση «Κήπος Στάχτες».

Ο Ηλίας Κουνέλας μιλάει για την παράσταση «Κήπος Στάχτες»
Ένα νεοκλασικό σπίτι στον Κολωνό (Θυάμιδος 7) «πρωταγωνιστεί» στην παράσταση «Κήπος Στάχτες». Εκεί επέλεξε ο Ηλίας Κουνέλας να σκηνοθετήσει και να ερμηνεύσει, μαζί με άλλους δύο ηθοποιούς, το έργο που βασίστηκε στην αυτοβιογραφική τριλογία με τίτλο «Το οικογενειακό μας τσίρκο» του Σερβο-ούγγρου συγγραφέα, Ντανίλο Κις.

      Το παλιό εγκαταλειμένο νεοκλασικό του 1922, άδειο επί δεκαετίες, αποδείχθηκε ιδανική επιλογή για να ζωντανέψουν θεατρικά, οι αναμνήσεις του συγγραφέα για τον ξεριζωμό και την παιδική του ηλικία, «πλεγμένες» με κομμάτια από προσωπικές, βιωμένες μνήμες των ίδιων των πρωταγωνιστών. Η παράσταση πέρυσι είχε την καλύτερη διαφήμιση από στόμα σε στόμα κι αυτές τις ημέρες παίζεται στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών.

      Αυτή τη φορά, οι τρεις ηθοποιοί, Ηλίας Κουνέλας, Ζωή Τούντα, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης, πάντα στο ίδιο σπίτι, αυτοσχεδιάζουν σε ένα καινούργιο θεατρικό γεγονός, αφηγούμενοι την εμπειρία της παράστασης «Κήπος Στάχτες», για συνολικά 18 παραστάσεις, (23-28 και 30 Ιουνίου, 1-5 και 7-12 Ιουλίου).

      Το έργο του Ντανίλο Κις «ξύπνησε» βιώματα του 31χρονου σκηνοθέτη και ηθοποιού Ηλία Κουνέλα, από τον δικό του ξεριζωμό. Γεννήθηκε στο χωριό Μπελογιάννης, στην Ουγγαρία, απ' όπου η οικογένειά του επαναπατρίστηκε και γύρισε στην Ελλάδα, το 1990. «Μέσα από τον Κις μάθαμε τη σημασία να είμαστε κατ' αρχήν, πνευματικοί άνθρωποι και μετά πολιτικοί» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ηλίας Κουνέλας.

Ερ: Δεν είναι καινούργια η ιδέα των παραστάσεων σε σπίτια και εγκαταλειμένους χώρους. Γιατί όχι σε θεατρική αίθουσα;

Απ: «Το σπίτι φιλοξενεί μια οικογένεια φυγάδων, αυτή ήταν η οικογένεια του Ντανίλο Κις ( 1935-1989). Ήταν ένας εξαιρετικός Σερβο-ουγγρο-μαυροβούνιος, εβραίος συγγραφέας, οπότε πολίτης του κόσμου. Και η λογοτεχνία του είναι τόσο λεπτεπίλεπτη, όπως ήταν η λογοτεχνία πριν τον κινηματογράφο. Πάντα ονειρευόμουν να ανεβάσω το κείμενο σε ένα δωμάτιο, όπου θα έχω απέναντί μου τον άλλο, χωρίς κανένα εξωτερικό μέσο, θεατρικό ας πούμε.

Κλείσιμο
Ταυτόχρονα ασχολούμαστε με την εγκατάλειψη ενός σπιτιού, χωρίς να παρεμβάλλονται σύγχρονα μέσα, μικρόφωνα, ηχεία, προβολές.

Ο κόσμος κάθεται στο σαλόνι -ο χώρος φιλοξενεί κάθε φορά 22 θεατές- εμείς παίζουμε σε όλο το σπίτι, το κοινό δεν τα βλέπει όλα, αλλά ακούει και μυρίζει, νιώθει… Ακριβώς επειδή το θέμα, έχει σαν βάση την απώλεια, ο θεατής μένει μόνος του, γυρίζει στα δικά του. Έχει περισότερο την αίσθηση της ολονυκτίας ενός νεκρού σε ένα δωμάτιο.

Ερ: Πώς δραματοποιήσατε το έργο;

Απ: Πρέπει να πούμε ότι η παράσταση «Κήπος Στάχτες» έχει τελειώσει. Εμείς θα σας αφηγηθούμε την εμπειρία των παραστάσεων, αφήνοντας στην άκρη τον μύθο, τον Ντανίλο Κις.

Ερ. Τι εννοείτε;

Απ: Αφηγούμαστε το οδοιπορικό της παράστασης που ξεκίνησε το 2010 από την Πάτρα, επί θητείας Γιάννη Βόγλη στο ΔΗΠΕΘΕ. Σ ένα δωμάτιο του παλιού Αρσάκειου και μεταφέρθηκε στην Αθήνα, στον Κολωνό, πέρυσι την άνοιξη. Πώς μας μεταμόρφωσε, τις μας υποκίνησε να την φτιαξουμε, πώς αντέδρασε ο κόσμος. Η εμπειρία περικλείει και όλη την εμπειρία της ζωής μας. Πώς εμείς οι τρεις, που ο ένας γεννήθηκε στο χωριό Μπελογιάννης, ο άλλος, ο Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης στο Μπουρνάζι και η Ζωή Τούντα στην Κέα, βρεθήκαμε κι ασχοληθήκαμε με τον Κις. Η παράσταση κύλησε με προαιρετική συνεισφορά, επιμέναμε εξαρχής και πολύ συνειδητά μέσα στην κρίση να μη διαφημιστεί καθόλου, παρά μόνο από στόμα σε στόμα. Πιστέψαμε σε κάποιες λεπτομέρειες, που μας έδωσε ο Κις. Το κοινό άρχισε να έρχεται μόνο του, μας είδαν και άνθρωποι που δεν θα έβλεπαν ποτέ θέατρο, ξένοι, μετανάστες κι επικοινώνησαν με τον πιο ωραίο τροπο.

Ξεκινάμε από τους προπαπούδες μας, όλα αυτά έχουν άμεση σχέση με τον Κις, αλλά το πιο σημαντικό για μας είναι να απελευθερωσουμε την παράσταση από μέσα μας. Θέτουμε ένα ερωτημα: Πού πάνε οι παραστάσεις όταν τελειώνουν; Πώς αποχωρίζεσαι κάτι που αγαπάς; Επειδή πρέπει να φτιάξουμε κάτι καινούργιο, να πάμε παρακάτω. Θα μπορούσαμε να παίζουμε αυτή την ιστορία για πολύ καιρό, αλλά θα ήταν διεκπεραιωτικό.

Ερ: Ο Ντανίλο Κις εζησε εποχές και καταστάσεις που σάρωναν ζωές και συνειδήσεις. Το έργο του θεωρείται πολιτικό ή διαχρονικό;

Απ: Ο Κις ήταν εξόριστος, είχε πρόβλημα με το καθεστώς τού Τίτο. Παρά το ότι ήταν ξεριζωμένος από τον τόπο του, δεν έγραψε πολιτικά, προσπάθησε να γράψει διαχρονικά, ενώ έχασε τον εβραίο πατέρα του στο Άουσβιτς. Και παρόλο που ήταν και ο ίδιος εξόριστος, δεν ήταν σαν τον Μίλαν Κούντερα που μόλις έφτασε στο Παρίσι άρχισε να γράφει καταγγελτικά. Στα πολύ τελευταία του ο Κις έγραψε ένα πολιτικό βιβλίο με τίτλο «Ο τάφος του Μπόρις Νταβίντοβιτς», αλλα πριν από αυτό ασχολήθηκε με έννοιες διαχρονικές, όπως και η τριλογία υπό τον γενικό τίτλο «Το οικογενειακό μας τσίρκο» (Πρώιμα βάσανα, Κήπος Στάχτες, Κλεψύδρα).

Ερ: Εσείς γεννηθήκατε στο χωριό Μπελογιάννης...

Απ: Είμαι τρίτη γενιά προσφύγων. Κι εγώ κι ο πατέρας μου γεννηθήκαμε εκεί. Οι παπούδες μου ήταν αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού, από το Ανταρτικό Φλώρινας και Γιαννοχώρι Καστοριάς (σσ. το Γιαννοχώρι δεν υπάρχει πια). Ο ένας μου παππούς είναι θαμένος στο κοιμητήριο του χωριού.

Ερ: Την έχετε ψάξει αυτή την ιστορία;

Απ: Βέβαια, και μάλιστα διεξοδικά, με πολύ μεγάλη πίκρα. Αλλά τώρα πια νομίζω ότι προχωράμε. Μ΄ αυτή την εκδοχή ασχολούμαστε τώρα, σε αυτή την παράσταση.

Ερ: Πόσο έχει εγγραφεί αυτή η ιστορία μέσα σας και πόσο κριτικός είστε απέναντι σε όλα όσα έγιναν;

Απ: Ανήκω σε μια οικογένεια πολιτικών θυμάτων και όλο αυτό έχει ένα βάρος. Εγώ προσπαθώ να βρω κι ένα παράθυρο μέσα απ' αυτό. Κάποτε διάβαζα με πάθος τον Κούντερα κι όσους μιλούσαν γι αυτά τα πράγματα. Τα έζησα κι από μέσα κι απ΄έξω. Τώρα με ενδιαφέρουν άνθρωποι και καλλιτέχνες που υπερβαίνουν λίγο την πολιτική. Χωρίς να ξεχνάω και χωρίς να βγάζω την πολιτική μου πλευρά.

Ερ: Και πώς διαχειρίζεστε αυτή την κληρονομιά που σας ανήκει εν μέρει;

Απ: Είναι σα να τα ζεις όλα στην πρώτη γραμμή, σα να ταξιδεύεις στην πρώτη θέση. Αλλά ο Ντανίλο Κις, για παράδειγμα, σου μαθαίνει ότι ακόμα κι ένας άνθρωπος απολιτικός, ακόμα και κάποιος που δεν έχει συνείδηση όλων αυτών, έχει πολύ μεγάλη αξία. Δηλαδή, φέρνει και μια άλλη διάσταση. Κι αυτό εμένα με λυτρώνει.

Ερ: Ίσως από την οπτική ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο αναλώσιμος;

Απ: Ακριβώς. Έχει βγει ένα βιβλίο του Κις, το «Homo poeticus». Σ΄αυτό μιλάει πολύ γι αυτό που συζητάω. Το λέει, νομίζω κι ο τίτλος.

Ερ: Ποιο είναι το θεατρικό σας όραμα;

Απ: Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να ξαναγυρίσουν στην προσωπική έκθεση. Δηλαδή, να φύγουμε από τη λογική τού πώς παίζεται ο Σέξπιρ, ο Άμλετ και ποιον πρωταγωνιστικό ρόλο θα παίξω. Να μιλήσουμε λίγο για τις εμπειρίες μας, να ενώσουμε τις ιστορίες μας. Και στην αρχή του 20ου αιώνα υπήρξαν κάποιοι που μπορεσαν και μίλησαν με αυτόν τον τρόπο. Να ξαναγυρίσουμε στην πρώτη ύλη. Γι αυτό και οραματίζομαι ένα θέατρο δωματίου, που δεν θα υπάρχει ο ηθοποιός και ο θεατής, όπου θα κάθεται ο ένας απέναντι στον άλλον και θα βιώσουν μια κοινή εμπειρία, με ένα κοινό ψυχικό κόστος. Είναι νομίζω πολύ σημαντικό να καταλάβουν και οι καλλιτέχνες και αυτοί που παρακολουθούν την τέχνη, ότι το πρόβλημά μας είναι το ίδιο. Και δεν είναι πόσο αριστουργηματικά λέω έναν μονόλογο, ή πόσο μαγικά κάνω μια χορογραφία, αλλά ότι το ψυχικό μας κόστος είναι το ίδιο. Είναι φοβερά τα ταμπού που υπάρχουν ακόμα εδώ σε σχέση με τον εμφύλιο, σε σχέση με τους ξένους, κ.ο.κ. Και παρόλο που ο Έλληνας είναι κατ΄εξοχήν πρόσφυγας, αυτό δεν το καταλαβαίνει. Εμείς, πάντως, φέτος το ζήσαμε, φιλοξενήσαμε κι αστέγους και Πακιστανούς. Επειδή δεν υπηρχε εισιτήριο, ερχόταν ο κοσμος κι έβλεπε. Και βίωνε κάτι διαφορετικό.

Ερ: Οικονομικά πώς τα βολεύετε;

Απ: Είχαμε το κουτί κι αυτοί, που είχαν χρήματα, άφηναν γενναιόδωρα, επειδή έβλεπαν ότι αυτό που συμβαίνει δεν γίνεται απλά ως θέαμα, μόνο για να περάσουμε καλά. Δεν ζούσαμε πλουσιοπάροχα, αλλά βγάλαμε έναν βασικό μισθό, μέσα από αυτό το κουτί. Βέβαια, αν είχα οικογένεια και παιδιά δεν ξέρω τι θα έκανα».
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
ΔΕΙΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

BEST OF NETWORK

Δείτε Επίσης