Ήταν τελικά ο θρόνος του Αγαμέμνονα... λεκάνη;

Η είδηση πως Έλληνες και Αμερικανοί αρχαιολόγοι, ανακάλυψαν τμήμα του βασιλικού θρόνου που βρισκόταν πριν από περίπου τρεις χιλιετίες στο επιβλητικό ανάκτορο της Ακρόπολης των Μυκηνών, προκάλεσε αίσθηση και συζητήθηκε έντονα στον αρχαιολογικό κόσμο.  

Ο καθηγητής αρχαιολογίας στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Ντίκινσον κ.Χριστοφίλης Μαγγίδης –και πρόεδρος του Μυκηναϊκού Ιδρύματος (Mycenaean Foundation) με έδρα τη Νέα Υόρκη- είναι επικεφαλής της ομάδας που προχώρησε στη σημαντική αυτή ανακάλυψη που, εφόσον επιβεβαιωθεί από τις τελικές ανακοινώσεις, θα θεωρείται από τα πλέον σημαντικά κληροδοτήματα του μυκηναϊκού πολιτισμού, που έχουν φτάσει στις μέρες μας. 

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, το λίθινο κομμάτι που θεωρήθηκε μέρος του θρόνου, βρέθηκε στην κοίτη του ποταμού Χάβου κοντά στην Ακρόπολη των Μυκηνών, χρονολογείται το 1.300 π.Χ. και ξεπερνάει τα 50 κιλά βάρος. Το κομμάτι, ήρθε στο φως το 2014, στη διάρκεια ανασκαφής της Κάτω Πόλης των Μυκηνών, και από τότε βρισκόταν στις αποθήκες του εκεί Αρχαιολογικού Μουσείου. 

Οι ανασκαφές έχουν ολοκληρωθεί το 2013 και σήμερα τα ευρήματα είναι στη φάση της μελέτης που θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2016, οπότε και θα γίνουν οι τελικές επιστημονικές ανακοινώσεις. 

Λεκάνη και όχι θρόνος

Αν και οι έρευνες του κ.Μαγγίδη στην ακρόπολη και στην κάτω πόλη των Μυκηνών τα τελευταία 15 χρόνια, τελούν υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, της οποίας ο ίδιος είναι μέλος, ο Γενικός Γραμματέας της εταιρείας κ.Βασίλειος Πετράκος αμφισβητεί ευθέως πως ο λίθος είναι τμήμα του βασιλικού θρόνου. Ο ίδιος μάλιστα όρισε και τριμελή επιτροπή που εξέτασε επι τόπου τον επίμαχο λίθο και κατέληξε σε πόρισμα, που αποδέχτηκε αυτούσιο το υπουργείο Πολιτισμού.
 
Η τριμελής επιτροπή που όρισε ο κ.Πετράκος, αποτελούνταν από τον ίδιο, την αρχαιολόγο κυρία Ντόρα Βασιλικού και τον αρχαιολόγο κ.Κωνσταντίνο Καλογερόπουλο επιστημονικό συνεργάτη του Κέντρου Έρευνας Αρχαιότητας της Ακαδημίας Αθηνών. Άγνωστο γιατί, ο κ.Πετράκος δεν ειδοποίησε τον αρχαιολόγο κ.Μαγγίδη να παραβρίσκεται στις Μυκήνες κατά την επίσκεψη της Επιτροπής, όπως σαφώς ορίζουν νόμοι και κανόνες δεοντολογίας.

Η επιτροπή επισκέφθηκε τις Μυκήνες και εξέτασε «επισταμένως τον λίθο» συντάσσοντας στη συνέχεια σχετικό πόρισμα σε μορφή επιστολή που απέστειλε στο υπουργείο Πολιτισμού. Σύμφωνα με το πόρισμα όχι μόνο αμφισβητείται ευθέως πως το επίμαχο λίθινο κομμάτι είναι μέρος του βασιλικού θρόνου, αλλά ταυτίζεται με τμήμα οικιακού ή βιοτεχνικού σκεύους και συγκεκριμένα λεκάνης. «Ο λίθος, κακής ποιότητος, δύσκολα κατεργαζόμενος και ακατάλληλος για λάξευση και μεταβολή του στο επισημότερο έπιπλο ενός ανακτόρου» αναφέρει το πόρισμα, συνεχίζοντας : «Το λίθινο αντικείμενο δεν είναι πρωτοφανές. Πρόκειται για τμήμα οικιακού ή βιοτεχνικού σκεύους, λεκάνης, όπως προκύπτει από το βάθος του κοιλώματος, συνηθέστατου ως ευρήματος σε οικισμούς, στρατόπεδα, εργαστήρια».

Το πόρισμα καταλήγει με βολές κατά του επικεφαλής αρχαιολόγου κ.Μαγγίδη χαρακτηρίζοντας τα όσα υποστηρίζει περί θρόνου «ατυχή», συνδέοντας τα περιέργως με τα όσα προηγήθηκαν με τον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη και σύμφωνα με τα μέλη της επιτροπής «διέσυραν διεθνώς τη χώρα». Αναφέρει συγκεκριμένα : «Το Συμβούλιο της Αρχαιολογικής Εταιρείας και η εντεταλμένη Επιτροπή που εξέτασε το ζήτημα, κρίνουν ότι το όλο θέμα αποτελεί ατυχή, εάν δεν είναι σκόπιμη, επιστημονική παρεκτροπή που οφείλεται σε επίδραση άλλης ατυχεστέρας περιπτώσεως που απασχόλησε κυβερνητικούς και επιστημονικούς κύκλους κατά το 2014 - 2015, και μας διέσυρε διεθνώς».   

Μαγγίδης : «Είναι θρόνος»

Από την πλευρά του ο επικεφαλής της ανασκαφής κ.Μαγγίδης, εμμένει στη θεωρία του περί… θρόνου, παραπέμποντας στην πλήρη επιστημονική δημοσίευση που θα  περιέχει όλα τα πειστήρια και έχει προγραμματιστεί  για το επόμενο διάστημα. Μιλώντας στο ΘΕΜΑ ο κ.Μαγίδης κατηγόρησε την Επιτροπή Πετράκου για «προχειρότητα» στη γνωμάτευση τους, που σύμφωνα με τον ίδιο έγινε βιαστικά. «Εξέτασαν "επισταμένως" το εύρημα επί δύο μόλις ώρες και τα επιχειρήματα τους περί "λεκάνης" φανερώνουν μία ανεξήγητη προχειρότητα. Μη έχοντας στα χέρια τους τα δεδομένα της δημοσίευσής μας με τα τελικά σχέδια,  η επιτροπή  περιγράφει κυριολεκτικά άλλα αντ’ άλλων» λέει, παρουσιάζοντας στοιχεία που αμφισβητούν ευθέως τα όσα αναφέρονται στο επίμαχο πόρισμα, για τα χαρακτηριστικά του λίθου που έχει πολλά κοινά στοιχεία  με τον θρόνο της Κνωσού. «Θεωρούν αυθαίρετα πως η δήθεν κακή ποιότητας του λίθου δεν αρμόζει σε θρόνο, αγνοώντας πως στις Μυκήνες, ειδικά τέτοιος λίθος χρησιμοποιείται για διακοσμητικές λαξεύσεις προσόψεων» λέει ο κ.Μαγγίδης, επισημαίνοντας πως η ομάδα του εξέτασε μεθοδικά τον επίμαχο λίθο για παραπάνω από ένα χρόνο προτού τον ταυτίσει με τμήμα του βασιλικού θρόνου. «Καταλήξαμε στην ερμηνεία του θρόνου και τεκμηριώσαμε την ερμηνεία του ευρήματος ως θρόνου με πολλά, ποικίλα, αλληλένδετα και ισχυρά επιχειρήματα που θα παρατεθούν στην τελική επιστημονική δημοσίευση» επισημαίνει ο ίδιος.

Με δηλώσεις της η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας κυρία Άλκηστις Παπαδημητρίου, χαρακτήρισε «αδόκιμη» την ενέργεια του κ. Μαγγίδη να δημοσιοποιήσει στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο τα συμπεράσματά του και όχι μέσω επιστημονικών συνεδρίων. «Υπάρχει μια αναφορά του κυρίου Μαγγίδη σε σχέση με ένα εύρημα το οποίο εκείνος αξιολογεί ως τμήμα του θρόνου από το Μέγαρο της Ακροπόλέως των Μυκηνών. Η αναφορά αυτή έχει τελείως προκαταρκτικό χαρακτήρα και για να μπορέσει να δεχτεί ή να την απορρίψει κανείς θα πρέπει να γίνει με δόκιμα αρχαιολογικά επιχειρήματα ενώπιον της επιστημονικής κοινότητας. Αυτές οι προϋποθέσεις δεν ισχύουν αυτή τη στιγμή επομένως κι εγώ δεν τοποθετούμαι επί μιας αόριστης τοποθέτησης που δεν συνοδεύεται από κανένα αρχαιολογικό επιχείρημα».

Σχολιάζοντας τις δηλώσεις Παπαδημητρίου ο κ. Μαγγίδης έκανε γνωστό πως από 27 Ιουλίου 2015 είχε ενημερώσει τόσο τον υπουργό Πολιτισμού όσο και την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, για το εύρημα του και πως οι πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο δεν διέρρευσαν από τον ίδιο, αλλά από όσους προηγουμένως είχαν ενημερωθεί για την ανακάλυψη και προφανώς δεν αισθάνονταν «άνετα» με αυτήν. Το ΘΕΜΑ επεδίωξε να φιλοξενήσει σχόλιο του Γ.Γ. της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αλλά δεν στάθηκε δυνατό.