Το ντοκιμαντέρ σήμερα!

Ένα ντοκιμαντέρ παραγωγής του 1985, διάρκειας 9 ωρών που για την ολοκλήρωση του χρειάστηκαν 11 ολόκληρα χρόνια – ένα γαλλικό ντοκιμαντέρ του  Claude Lanzmann. Ο τίτλος του, "Shoah". Ένα ντοκιμαντέρ που έχει «σημαδέψει» τον Ορέστη Ανδρεαδάκη. Το ομολογεί με περηφάνια στη σύντομη συνομιλία που είχαμε μαζί του. 

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής  του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ετοιμάζεται –μαζί όλους τους δημιουργούς και όλους τους σινεφίλ που θα φτάσουν στη πόλη του Θερμαϊκού- για να υποδεχθεί το επετειακό 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, που ξεκινάει στις 2 Μαρτίου 2018 και διαρκέσει  για δέκα ημέρες.

Ξεκινήσαμε την συνομιλία μας από το  Shoah.  «Το ντοκιμαντέρ αποτελείται από σπαρακτικές συνεντεύξεις, εξομολογήσεις επιζώντων του Ολοκαυτώματος. Άλλωστε κι ο τίτλος στα εβραϊκά, σημαίνει Ολοκαύτωμα. Ακούγονται πάρα πολλές γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, πολωνικά, εβραϊκά). Υπάρχουν συνεντεύξεις, που πραγματικά σε καθηλώνουν, ακόμα κι από μέλη των SS. Μία κιβωτός μνήμης, που μας υποχρεώνει να μην ξεχνάμε και να θυμόμαστε το μεγαλύτερο έγκλημα της σύγχρονης ιστορίας και να προετοιμαζόμαστε πως θα το αποφύγουμε στο μέλλον».

Συνεχίσαμε την συνομιλία μας για τους  στρατευμένους δημιουργούς των ντοκιμαντέρ των αλλοτινών εποχών για να φτάσουμε στο ποιοι κάνουν σήμερα ντοκιμαντέρ. «Πάντως, και παλαιότερα υπήρχαν κι άλλου είδους ντοκιμαντέρ. Εξαιρετικά ντοκιμαντέρ για τη μουσική, όπως το Woodstock (1970), αριστουργηματικά πειραματικά ντοκιμαντέρ. Ένα από αυτά θα το προβάλλουμε στην τελετή λήξης του Φεστιβάλ, το " A propos de Nices / Σχετικά με τη Νίκαια" (1930). Είναι ένα ποιητικό πειραματικό ντοκιμαντέρ, για τη Νίκαια, άλλο ένα μεγάλο λιμάνι της Μεσογείου. 

Η ανάγκη των δημιουργών να κάνουν κι άλλα πράγματα υπήρχε πάντα. Τα τελευταία χρόνια όμως, το ντοκιμαντέρ έχει διεκδικήσει κι έχει κερδίσει πια μία θέση, στο ίδιο επίπεδο με τις ταινίες με υπόθεση.  Οι κατηγορίες του εκτείνονται πλέον σε μια ευρεία γκάμα -  θρίλερ, περιπέτειας, κινούμενων σχεδίων, κωμωδίες, για τη μουσική, ενώ τα όρια μεταξύ του ντοκιμαντέρ και της ταινίας με υπόθεση πλέον καταργούνται. Πολλοί σκηνοθέτες, που γυρίζουν ταινίες με υπόθεση, γυρίζουν και ντοκιμαντέρ. Άρα υπάρχει ένας καινούριος κοινός  χώρος. Πολλά τέτοια ντοκιμαντέρ, θα δούμε φέτος στο Φεστιβάλ».

Μεγάλη οθόνη, tv, ταμπλέτες και έξυπνα κινητά. «Αλλάζει  ο τρόπος που παρακολουθούμε τις ταινίες. Έτσι και τα ντοκιμαντέρ τα βλέπουμε με όλους τους δυνατούς τρόπους. Εμείς αγαπάμε τις μεγάλες αίθουσες, όπου πολλοί θεατές μαζεύονται την ίδια στιγμή, για να μοιραστούν μία κοινή εμπειρία. Κι αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο στη Μεγάλη Οθόνη. Στα Φεστιβάλ μάλιστα συντελείται κάτι ακόμα πιο σημαντικό: οι άνθρωποι δεν βλέπουν απλά μια ταινία, αλλά μοιράζονται την ίδια αγάπη και όταν η ταινία τελειώσει την “παίρνουν” μαζί τους και βγαίνουν έξω στον δρόμο, στην Πλατεία Αριστοτέλους, στο Λιμάνι, στα εστιατόρια και τα μπαρ της πόλης και την κουβαλάνε και την κουβεντιάζουν γι’αυτή μέχρι να επιστρέψουν σπίτι τους. Αυτή είναι η μαγεία των Κινηματογραφικών Φεστιβάλ».

Φτάσαμε την συνομιλία μας στην αγορά του ντοκιμαντέρ – στη διάθεση τους, στη προβολή τους. «Σήμερα, στην Ελλάδα που είναι μία δύσκολη αγορά, βγαίνουν αρκετά ντοκιμαντέρ στις αίθουσες, με εναλλακτικούς τρόπους. Παίζονται μία φορά την εβδομάδα σε κάποια αίθουσα. Γίνονται πολλές εκδηλώσεις με ντοκιμαντέρ, οι τηλεοράσεις κάνουν ζώνες με ντοκιμαντέρ, και όχι μόνο με επιστημονικά, και γενικά βλέπουμε τον κόσμο να τα αναζητά περισσότερο. Άρα, ναι, υπάρχει αγορά και είναι θετικό το γεγονός ότι γυρίζονται τόσα πολλά ντοκιμαντέρ και τα περισσότερα πουλιούνται είτε σε αίθουσες, είτε σε τηλεοπτικούς σταθμούς σε όλο τον κόσμο. Κι εδώ τα Φεστιβάλ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, που είναι από τις καλύτερες αγορές για ντοκιμαντέρ στην Ευρώπη. Μπορούν οι διανομείς-αιθουσάρχες να βρουν ταινίες και να αγοράσουν, αλλά και να προετοιμάσουν οι παραγωγοί κι οι σκηνοθέτες τα καινούρια τους σχέδια. Η AGORA του ΦΝΘ είναι το καμάρι μας. Δεν είναι ένα τμήμα, που είναι ορατό, αλλά εκεί, προετοιμάζεται το σινεμά του αύριο. Όπως όταν πηγαίνεις σε ένα εστιατόριο, όλοι ενδιαφέρονται για την σάλα, το φαγητό, τους σερβιτόρους, την καθαριότητα, τα τραπέζια, τις τιμές. Η πραγματική δουλειά γίνεται όμως πίσω στην κουζίνα. Η κουζίνα του ΦΝΘ είναι η AGORA».



Μιλήσαμε και για το επετειακό 20ο Φεστιβάλ:
«Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα, διαφορετικός τρόπος επιλογής ταινιών, ανάλογος με αυτόν του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Νοεμβρίου. Θέσαμε ένα θέμα, παρμένο από μία άλλη τέχνη, τη λογοτεχνία στη συγκεκριμένη περίπτωση, και το χρησιμοποιήσαμε ως πυξίδα, για να πλοηγηθούμε μέσα στις ταινίες και να διαλέξουμε αυτές που μας ταιριάζουν. Το βιβλίο αυτό ήταν το " Ζωή οδηγίες χρήσεως " του Γάλλου, Ζωρζ Περέκ, το οποίο θέτει μερικά κεφαλαιώδη ερωτήματα: Τι είναι ζωή; Tι θα μπορούσε να είναι οδηγίες χρήσεως για μία ζωή; Yπάρχουν ; Πώς αρθρώνεται μία ανθρώπινη ύπαρξη; Σαν παζλ μας λέει ο Περέκ. Πώς λειτουργεί η μνήμη; Tι είναι ταξίδι; Tι είναι ανθρώπινη δημιουργικότητα και ποια τα όριά της; 

Όλα αυτά τα θέματα, θα τα δείτε στις 10 ταινίες του Διαγωνιστικού τμήματος, τις οποίες θα θέλαμε οι θεατές να τις δουν συνολικά, καθώς η μία συμπληρώνει την άλλη. Θα χαιρόμασταν ιδιαίτερα, αν οι θεατές διάβαζαν και το βιβλίο του Περέκ, για μία συνολική κινηματογραφική, λογοτεχνική εμπειρία.

Για πρώτη φορά θα έχουμε ταινίες virtual reality (διαγωνιστικό τμήμα), όπως συνέβη και στο ΦΚΘ. Έχουμε επιλέξει μερικές μικρού μήκους ταινίες, δεν έχουν γυριστεί μεγάλες, τις οποίες τις βλέπεις φορώντας τα ειδικά γυαλιά (κάσκα). Έχεις την αίσθηση, ότι βρίσκεσαι μέσα σε μία κινηματογραφική εμπειρία. Δεν είσαι πια απέναντι από μία οθόνη. Είσαι μέσα στην ταινία. Μία προβολή 360 μοιρών που γίνεται στις αίθουσες του INVR στην Αριστοτέλους στο νο6. 

Μπαίνουμε επίσης στη μηχανή του χρόνου και γυρνάμε είκοσι χρόνια πίσω. Θα πραγματοποιηθεί μία ολονύχτια προβολή, μαραθώνιος ολονύχτιος, όπου θα προβάλλουμε μουσικά ντοκιμαντέρ από τα μεσάνυχτα μέχρι το πρωί, τα οποία είναι από συγκροτήματα και καλλιτέχνες στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, όταν και ξεκίνησε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Και όλα αυτά με ένα εισιτήριο. Επιπλέον, καλούμε δύο πρωταγωνιστές δύο ντοκιμαντέρ, που είχαν παιχτεί στο πρώτο Φεστιβάλ κι έχουν μεγαλώσει κατά 20 χρόνια, να έρθουν και να ξαναδούμε αυτές τις ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησαν και να συζητήσουμε τις εμπειρίες τους την περίοδο που έφτιαχναν την ταινία και πως τους επηρέασε όλα αυτά τα χρόνια και πως άλλαξε τις ζωές τους, αυτήν την 20ετία. Αυτές είναι οι καινοτομίες, αλλά κρατάμε όλα τα γνωστά τμήματα, για τη μνήμη, το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη μουσική, το φαγητό, που εγκαινιάστηκε πέρυσι και είναι ένα αγαπημένο τμήμα. Κι ακόμη, αφιερώματα, πάρτι, εκδηλώσεις, ενώ θα έχουμε και την Αποθήκη Γ΄, για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Εκεί θα είναι το κέντρο του Φεστιβάλ».

Ολοκληρώσαμε την συνομιλία μας με τα συγκριτικό πλεονέκτημα του Φεστιβάλ:
«Ο τρόπος που χτίστηκε από τον Δημήτρη Ειπίδη, του έδωσε πάρα πολύ καλά θεμέλια και τη σωστή δύναμη για να κινηθεί στο παγκόσμιο στερέωμα. Έτσι, απέκτησε σε μόλις δύο δεκαετίες ένα καταπληκτικό όνομα και κατατάσσεται στις περισσότερες λίστες των ειδικών στο Top 10 Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στον κόσμο! 

Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι η ίδια η Θεσσαλονίκη. Οι ξένοι είναι ερωτευμένοι με τη Νύφη του Θερμαϊκού, με τον τρόπο, που οι θεατές αγκαλιάζουν τις ταινίες, για την πολύ  ζεστή ατμόσφαιρα. Η υπέροχη Α΄ προβλήτα του Λιμανιού, που τη λατρεύουν άπαντες. Το εξαιρετικό φαγητό, η φιλοξενία. Αυτά μετράνε πολύ! Και βέβαια το προσωπικό του Φεστιβάλ, που είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και μπορεί ακόμα κι αυτές τις δύσκολες εποχές, με πολύ μικρό μπάτζετ να φτιάχνει ένα τόσο καλό Φεστιβάλ ....»

'Έτοιμοι, λοιπόν, το ταξίδι ξεκινάει, καλή θέαση, σε όσους τυχερούς βρεθούν στην πόλη και τις έξι αίθουσες προβολών!