Η νεοελληνική μεθόριος των ιδεών

Μια απρόσμενη για τα δεδομένα της αγοράς ανταπόκριση συνάντησε ένα ιδιαίτερο βιβλίο που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κίχλη. Bρίσκεται ήδη στη δεύτερη έκδοσή του. Πρόκειται για το βιβλίο του Νικήτα Σινιόσογλου «Αλλόκοτος ελληνισμός». Το δοκίμιο, όπως αναφέρεται σε ένα σημείωμα που φιλοξενείται στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, «φωτίζει επτά έκκεντρες μορφές της νεοελληνικής πνευματικής ιστορίας, οι οποίες αφοσιώθηκαν με πάθος στις σχέσεις ελληνισμού και χριστιανισμού, Ανατολής και Δύσης και αποτόλμησαν ασυνήθιστους πειραματισμούς με τη νεοελληνική ταυτότητα. Οι παραγνωρισμένες αυτές αναζητήσεις της ελληνικότητας γεννήθηκαν λίγο πριν και λίγο μετά τα δύο κρίσιμα ιστορικά ορόσημα του ελληνισμού, την πτώση του Βυζαντίου (1453) και τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους (1830), απολήγοντας σε επτά εκδοχές οριακής εμπειρίας των ιδεών στον ευρύτερο ελληνικό χώρο: περιπλάνηση (Κυριάκος Αγκωνίτης), ουτοπία (Πλήθων), εκτοπισμός (Μάρουλλος Ταρχανιώτης), βλασφημία (Χριστόδουλος Παμπλέκης), αίρεση (Θεόφιλος Καΐρης), αλλόκοτο (Παναγιώτης Σοφιανόπουλος), ψευδολογία (Κωνσταντίνος Σιμωνίδης).

»Συνδυάζοντας τη μελέτη των πηγών με την ιστορία των ιδεών και τον φιλοσοφικό στοχασμό, το δοκίμιο του Νικήτα Σινιόσογλου χαρτογραφεί μια λησμονημένη μεθόριο της νεοελληνικής ιστορίας των ιδεών, την οποία η κυρίαρχη διανοητική ιστορία αντιμετωπίζει με δυσπιστία και αμηχανία.

Στην παρούσα συγκυρία ακραίας πολιτικής ρευστότητας και ιδεολογικών ανακατατάξεων, τα ανοίκεια άκρα της νεοελληνικής ιστορίας των ιδεών αποκτούν μιαν αναπάντεχη πολιτική σημασία».

Ο συγγραφέας κάτω από τον τίτλο προσδιορίζει και τον χαρακτήρα του δοκιμίου: είναι ένα δοκίμιο «για την οριακή εμπειρία των ιδεών». Ο ίδιος ο συγγραφέας δίνει μια πτυχή της όλης δουλειάς του: «Κάθε σύστημα ωφελείται αναγνωρίζοντας την ανάγκη παρέκκλισης, ενώ συνάμα τρέμει την υπερβολή της. Μοιραία η αλλόκοτη σκέψη δεν ζει πολύ. Λίγες ιδέες κατορθώνουν να διαφύγουν από τη βία του κανόνα, κι όταν το πετυχαίνουν είναι για λίγο μόνο. Το αλλόκοτο δεν διαλέγεται παρά σημαίνει. Αλλόκοτο είναι ό,τι αντιστέκεται».

O Νικήτας Σινιόσογλου σπούδασε Φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Μονάχου και Cambridge (PhD). Διετέλεσε μεταδιδακτορικός εταίρος της Βρετανικής Ακαδημίας (British Academy Postdoctoral Fellow) στο τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Cambridge και Leverhulme Trust Early Career Fellow στο King’s College London. Έχει διδάξει Φιλοσοφία στην Αγγλία και στην Ελλάδα. Είναι εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. 

Έχει εκδώσει τα βιβλία: “Radical Platonism in Byzantium: Illumination and Utopia in Gemistos Plethon” (Cambridge University Press, 2011) και “Plato and Theodoret: The Christian Appropriation of Platonic Philosophy and the Hellenic Intellectual Resistance” (Cambridge University, Press 2008).