Αναφορά στην κινεζική ιστορία

Την ατομική της έκθεση «Η Josie, η Πανοπλία και ο Μαλλιάνθρωπος» παρουσιάζει σήμερα, Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου, στην αίθουσα τέχνης CAN Christina Androulidaki Gallery, η εικαστικός Μαριάννα Ιγνατάκη, η οποία ζει και εργάζεται στο Πεκίνο και τη Θεσσαλονίκη. Η έκτη ατομική έκθεση της εικαστικού πραγματεύεται την ιδέα της παραμόρφωσης και της χρήσης του σώματος ως κρησφύγετου, μέσα από μια σειρά έργων, εμφανώς επηρεασμένων από την Κίνα, που περιλαμβάνουν γλυπτά, σχέδια με ακουαρέλα και μολύβια, και ένα βίντεο. 

Στα έργα της Ιγνατάκη, μέλη και προεκτάσεις του σώματος (όπως νύχια, πόδια και μαλλιά) συναντώνται σε κινεζικούς μύθους, θρύλους και παραδόσεις και λειτουργούν ως σημαίνοντα και ως σύμβολα, σχηματίζοντας μια ανθρώπινη «πανοπλία». Η έμπνευση έρχεται από την ιστορία. Οι Κινέζοι είχαν -και συνεχίζουν να διαθέτουν- μια ιδιόμορφη αντίληψη για την ομορφιά που αποκαλύπτει την ιδιαίτερη σχέση που έχουν με το σώμα τους. Σύμφωνα με τον Κομφούκιο, τα μαλλιά δεν ανήκουν στο ίδιο το άτομο αλλά στους προγόνους του, οπότε το να τα κόψει κανείς, θα ήταν φοβερή ασέβεια, αλλά και καταστροφή του ίδιου του σώματος. Μάλιστα, η φιλοσοφία του ώθησε άνδρες και γυναίκες να αφήνουν τα μαλλιά τους μακριά και να τα διατηρούν τυλιγμένα σε κότσους (κουλούρι) ή άλλα περίτεχνα χτενίσματα.

Επίσης, το μήκος και το χτένισμα των μαλλιών από την αρχαία ως και την πρόσφατη κινέζικη ιστορία συνδέεται με το κοινωνικό status, την εθνικότητα, ακόμη και τις πολιτικές πεποιθήσεις. Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τσινγκ, το ξυρισμένο μέτωπο ανοικτά πάνω από τους κροτάφους με τα υπόλοιπα μαλλιά πλεγμένα σε μια μακριά πλεξούδα επιβλήθηκε ως το κατ' εξοχήν χτένισμα για τους άντρες, υποδηλώνοντας την υποταγή τους στην κυριαρχία της δυναστείας, ενώ όσοι δεν υπάκουαν τιμωρούνταν με αποκεφαλισμό. 

Αντίστοιχα, τα πολύ μικρά πόδια (lotus feet) για τις γυναίκες και τα πολύ μακριά νύχια στα χέρια ήταν τάσεις που ακολουθήθηκαν από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, καθώς υποδήλωναν ανώτερη κοινωνική ομάδα. Μάλιστα, ένα μεγάλο μέρος των γυναικών κατέφευγε σε βάρβαρες τακτικές, όπως το δέσιμο των ποδιών (foot binding), μια διαδικασία που τις άφηνε κυριολεκτικά ανάπηρες και απόλυτα εξαρτημένες από το υπηρετικό προσωπικό ή τα νεότερα μέλη της οικογένειάς τους. Κατά πάσα πιθανότητα, αυτή η πρακτική προήλθε, κατά τον 10ο και 11ο αιώνα, από τις χορεύτριες της αυτοκρατορικής αυλής οι οποίες ανήκαν στην ανώτερη τάξη, ενώ στη συνέχεια, έγινε δημοφιλής στα χρόνια της δυναστείας Σονγκ, έως ότου τελικά εξαπλώθηκε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. 

Μάλιστα, το δέσιμο των ποδιών σταδιακά όχι μόνο έγινε ο πλέον δημοφιλής τρόπος διάκρισης του κοινωνικού status, αλλά υιοθετήθηκε ως κορυφαίο σύμβολο ομορφιάς και κομψότητας στον κινεζικό πολιτισμό. Είναι ενδεικτικό ότι μέχρι το 19ο αιώνα, εκτιμόταν ότι το 40-50% των γυναικών στην Κίνα είχαν δεσμεύσει τα πόδια τους με τη μορφή λωτού, ενώ ανάμεσα στα στρώματα της ανώτερης τάξης των Χαν προσέγγιζε σχεδόν στο 100%. Έτσι, τα δεμένα πόδια, όχι μόνο έγιναν η απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρεση ενός καλού συζύγου, αλλά σε ορισμένες περιοχές μετατράπηκε σε μέθοδο προκειμένου φτωχότερες γυναίκες να μπορούν να παντρευτούν ευκατάστατους και να επιτύχουν την κοινωνική τους ανέλιξη. 

Κάτι αντίστοιχο γινόταν και με τα νύχια των χεριών. Το να τα διατηρεί κανείς ορισμένα από τα νύχια πολύ μακριά -κάτι που καθιστούσε τα χέρια άχρηστα-, σήμαινε, και εξακολουθεί να σημαίνει ακόμη σε κάποιες περιοχές, ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη, η οποία δεν χρειάζεται να εργαστεί. Αυτή η οικειοθελής παραμόρφωση -ακύρωση των μελών του σώματος- με σκοπό την κατάκτηση κοινωνικών προνομίων είχε σαν αποτέλεσμα να προστατεύει τα άτομα από την κοινωνία, εγκλωβίζοντάς τα ταυτόχρονα στον εαυτό τους. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη των κινέζικων ιδεογραμμάτων όπως το 甲 (jiǎ), που σημαίνει πανοπλία και είναι παράγωγο της λέξης 指甲 (zhijia), που σημαίνει νύχι και 里 (lǐ), που σημαίνει μέσα. Χέρια με μακριά νύχια, μαλλιά, μαλλιάνθρωποι, πνεύματα και πέπλα περιγράφουν τις «προεκτάσεις του σώματος οι οποίες γίνονται κρησφύγετα» και σχηματίζουν τον μυστήριο κόσμο της Μαριάννας Ιγνατάκη ο οποίος μοιάζει να ξεπηδά από ένα σκοτεινό παραμύθι. 

Η φόρμα του χεριού με τα μακριά νύχια που γίνεται κουκούλι, ο χορός των δακτύλων που σχηματίζουν έναν ανάποδο λωτό και μαλλιά/πλεξούδες που τυλίγονται γύρω από το σώμα και γίνονται φωλιές συνιστούν τα μοτίβα που αντικαθιστούν τη μάσκα, το ράμφος και τις μεταμορφώσεις που συναντά κανείς στα προγενέστερα έργα.

Η Μαριάννα Ιγνατάκη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το 1997 μετακόμισε στη Αυστρία για να σπουδάσει Αρχιτεκτονική στο Technische Universitat της Βιέννης. Εκεί την κέρδισε το σχέδιο και στη συνέχεια μετακόμισε στη Γαλλία για να σπουδάσει εικαστικά στη Σχολή Καλών Τεχνών του Σαιντ Ετιέν. Από το 2010 ζει και εργάζεται στο Πεκίνο. Έχει παρουσιάσει ως σήμερα πέντε ατομικές εκθέσεις, «Tο Τέλος της Μαγείας» στο Outpost project space στο Άμστερνταμ (2012), το “Sphinx” στην γκαλερί Fake Space στο Πεκίνο (2011), το “This Joke Ain’t Funny Anymore” σε επιμέλεια του Απόστολου Καλφόπουλου στη γκαλερί Ζήνα Αθανασιάδου στη Θεσσαλονίκη (2009), το “Coitus Interruptus” (διπλή ατομική) στο Public Room Project Space στα Σκόπια (2008), μία ακόμη έκθεση με τη συνεργασία της γκαλερί Λόλα Νικολάου στην γκαλερί Φλέμινγκ στη Θεσσαλονίκη (2004) και έχει συμμετάσχει σε πλήθος ομαδικών εκθέσεων σε Ελλάδα, Κίνα, Ισπανία, Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία και στις ΗΠΑ.

Info
«Η Josie, η Πανοπλία και ο Μαλλιάνθρωπος»
CAN Christina Androulidaki Gallery
Π. Αναγνωστοπούλου 42, Κολωνάκι
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή: 11.00-15.00/17.00-20.00, Σάββατο: 11.00-16.00
Τηλέφωνο: 210 339 0833