Το στάρι, η Κατοχή και η πείνα

Ένα ιδιαίτερο ως προς τα χαρακτηριστικά του ντοκιμαντέρ έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα του Οκτωβρίου για το OTE HISTORY και πιο συγκεκριμένα στο αφιέρωμα με τον γενικό τίτλο «Η Ελλάδα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - Θρίαμβος και Τραγωδία».  Το συγκεκριμένο αφιέρωμα ανοίγει την Κυριακή 2 Οκτωβρίου και θα ολοκληρωθεί στις 30 του ίδιου μήνα. Σε αυτό το αφιέρωμα έχει ενταχθεί και το «Στάρι».

Η ιδιαιτερότητα αυτού του ντοκιμαντέρ έχει να κάνει αφενός με τους δημιουργούς του -μια ομάδα δημόσιας ιστορίας με βάση την Αθήνα, η ομάδα hιστορισταί-  και αφετέρου με την προσέγγιση του θέματος - πείνα στην Ελλάδα της Κατοχής και επισιτιστική βοήθεια.  Σε κάθε περίπτωση είναι ένα ντοκιμαντέρ που κερδίζει το στοίχημα καθώς έρχεται να πει και να δείξει πτυχές του όλου θέματος με αδογμάτιστο τρόπο, πέρα από σκοπιμότητες παλαιότερες και νέες.



Ζήτησα από τη Μαρία Σαμπατακάκη, μια νέα και δραστήρια ιστορικό, ένα από τα πρόσωπα της ομάδας, να μας γράψει για το «Στάρι». Η Μαρία ανταποκρίθηκε: «Το “Στάρι” αποτελεί την πρώτη φιλμική δουλειά της Ομάδας hιστορισταί. Πρόκειται για ένα οπτικό ιστορικό αφήγημα, η ροή και η σκηνοθεσία του οποίου ορίζεται από την ίδια την ιστορική πληροφορία. Η παραγωγή του εντάσσεται στο πλαίσιο δράσεων της Ομάδας, που σκοπό έχουν την εισαγωγή του όρου και της πρακτικής της "Public History" στη δημόσια εκφορά της Ιστορίας δια της χρήσης διαφόρων μορφών τέχνης.

»Το “Στάρι” υπήρξε αποτέλεσμα έρευνας δύο περίπου ετών και συνεργασίας με μία σειρά από φορείς και αρχεία: το Κινηματογραφικό και Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου (κύριος συνεργατικός φορέας), το Αρχείο της Βουλής των Ελλήνων, τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), το Αρχείο Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (με παραχώρηση ανέκδοτου αρχειακού υλικού), το Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών, το ΕΛΙΑ-Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζα, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ).



»Θεματικά, το “Στάρι” καταπιάνεται με την ανάδειξη γνωστών και άγνωστων πτυχών του φαινομένου της πείνας ως απόρροια των πολιτικών που εφάρμοσαν οι δυνάμεις του Άξονα στην Ελλάδα κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, επικεντρώνοντας στον πρώτο χρόνο της Κατοχής. Εξετάζει τις οικονομικές πρακτικές της τριμερούς κατάκτησης, τις συνέπειές τους στο σώμα της χώρας, τη στάση της συμμαχικής πλευράς, την αποστολή διεθνούς βοήθειας προς αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, τον ρόλο της ελληνικής διασποράς. Τέλος, ασχολείται με την επίδραση εκείνης της εμπειρίας στο μεταπολεμικό συλλογικό συνειδησιακό των Ελλήνων.

»Κινούμενη περισσότερο πειραματικά, η Ομάδα hιστορισταί, επεδίωξε μέσω του φιλμ να συνθέσει ένα παζλ από απόψεις και ντοκουμέντα. Συνεργάστηκε με 8 κοινωνικούς επιστήμονες (7 ιστορικούς και 1 ψυχολόγο) διαφόρων -ενίοτε και αντίθετων- τοποθετήσεων, αφετηριών και διαδρομών. Παράλληλα, συγκέντρωσε το σύνολο σχεδόν των διαθέσιμων φωτογραφικών και κινηματογραφικών αρχείων (ελληνικών, γερμανικών, ιταλικών, βουλγαρικών και βρετανικών), τα οποία επαναχρησιμοποιήθηκαν για τη σύνθεση μιας πιο φρέσκιας εικόνας. Τέλος, πραγματοποιήθηκαν μία σειρά από εξωτερικά γυρίσματα σε χώρους που λειτουργούσαν την περίοδο της Κατοχής και εξακολουθούν να διατηρούν στοιχεία από εκείνη την εποχή».